Rahim Ağzı, Rahim Ağzı Taramaları ve Rahim Ağzı Hastalıklarından Korunma Hakkında Bilmeniz Gereken Her Şey
Rahim ağzının işlevleri nelerdir? Rahim ağzı taramalarına ne sıklıkta gitmelisiniz? Yeni kılavuzlar Pap testlerinin sıklığında nasıl değişiklik yaptı? Rahim ağzı, rahim ağzı sağlığı, hastalıkları ve önerilen rahim ağzı taramaları hakkında her şeyi öğrenin.
Rahim ağzı kadın üreme sisteminin bir parçasıdır. Vajinal kanalın sonunda bulunan rahim ağzı, rahimi korur ve gebelikte ile doğum sırasında vajinal doğumda önemli bir rol oynar. Bu yazıda şunlar hakkında daha fazla bilgi bulacaksınız:
- Rahim ağzının anatomisi ve konumu
- Yaygın rahim ağzı hastalıkları
- Rahim ağzı kanseri riskleri
- Rahim ağzı taramaları
- Rahim ağzı hastalıklarından korunma yolları
Rahim ağzı anatomisi
Rahim ağzı kadın üreme sisteminin bir parçasıdır. Küçük olmasına rağmen, bu organ gebelikte, vajinal doğumda, doğurganlığın yönetiminde ve menstruasyonda önemli bir rol oynar.
Rahim ağzı, rahmin alt ucunda yer alan silindirik bir organdır. Rahmi vajinaya bağlar. Genellikle 4 santimetre uzunluğunda ve 2-3 santimetre çapındadır. Rahim ağzı fibro-müsküler dokudan oluşur ve iki ana bölüme ayrılır.
Ektoserviks vajinanın sonunda yer alan dış kısımdır. Burada dış ağız adı verilen küçük bir açıklık bulunur. Endoserviks ise rahmin tarafında yer alan iç kanaldır ve iç ağız ile sonlanır.
Rahim ağzı kanalı kolumnar epitel ile kaplıdır ve menstruasyon döngüsü boyunca kıvamı değişen mukus üretir. Rahim ağzında birçok bez ve sinir ucu bulunur. Pozisyonu âdet döngüsünün evrelerine, gebeliğe ve menopoza bağlı olarak değişir.
Rahim ağzı işlevleri
Rahim ağzı mukus üretir ve sıvıların rahimden vajinaya ve geri doğru geçişine izin verir. Ancak, bu küçük organ aynı zamanda vajinal doğum zamanlamasından da sorumludur.
Rahim ağzının başlıca işlevleri şunlardır:
- Rahmi koruma: Rahim ağzı vajina ile rahim arasında fiziksel bir bariyer görevi görür. Küçük bir açıklığa sahip olmakla birlikte, bu açıklık menstruasyon döngüsüne ve gebeliğe bağlı olarak büyüklük açısından değişkenlik gösterir ama yabancı cisimlerin geçişine yeterince geniş değildir. Bu sayede tampon, menstrual kap ve benzeri ürünler güvenle kullanılabilir.
- Enfeksiyonlardan koruma: Rahim ağzı genellikle bir enfeksiyon olduğunun ilk sinyalini veren organdır. Her zaman mukus üretir. Enfeksiyon olduğunda bu mukus rengi ve kokusunda değişiklikle kendini belli eder. Aynı zamanda üst üreme yolunu olası enfeksiyon ve yabancı maddelere karşı fiziksel bariyerle korur. Salgıladığı mukus hafif asidiktir ve bakterilerin çoğalmasını engelleyen bir ortam oluşturur.
- Sperm taşınması: Yumurtlama döneminde rahim ağzı mukusu incelir ve esner. Bu değişim ve artan pH seviyesiyle birlikte, sperm rahme daha kolay geçebilir ve olgun yumurtayı dölleyebilir.
- Adet kanı akışı: Rahim ağzı menstruasyon sırasında rahimden vajinaya kanın akmasına izin verir.
- Gebelik: Gebelikte rahim ağzı, gelişmekte olan fetüsü enfeksiyonlardan koruyan bir mukus tıkacı oluşturur. Doğum başlamadan hemen önce bu tıkaç düşer ve bu durum doğumun yaklaştığının ilk belirtilerindendir.
- Doğum: Bebek doğmaya hazır olduğunda rahim ağzı genişler. Mukus tıkacı çözüldükten sonra rahim ağzı yumuşar ve incelir. Rahim ağzı açıklığının derecesi doğumun ne kadar süreceğine de işaret edebilir.
- Doğurganlık göstergesi: Rahim ağzının pozisyonu ve dokusu, menstruasyon döngüsünün farklı evrelerine işaret edebilir. Örneğin yumurtlama sırasında rahim ağzı yukarı çıkar, genişler ve daha fazla mukus üretir, böylece spermin rahme geçişi kolaylaşır.
Rahim ağzı sağlığı ve hastalıkları
Rahim ağzı sağlığı karmaşık bir konudur. Rahim ağzı, virüsler, bakteriler, mantarlar ve parazitlerin neden olduğu çeşitli enfeksiyon ve hastalıklara karşı hassastır.
Rahim ağzının bu kadar enfeksiyona yatkın olmasının başlıca nedenleri yerleşimi, hormonal değişimler ve hücresel yapısıdır.
Yerleşiminden dolayı, organ cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar (CYBE'ler) ve vajinadaki mikroorganizmalara maruz kalır.
Rahim ağzı vücuttaki hormonal değişimlere karşı da oldukça hassastır. Hormonlar her dalgalandığında (adet döngüsü, gebelik, menopoz), rahim ağzı mukusu miktarında ve kıvamında değişiklik olur ve bu da onu patojenlere karşı daha savunmasız hale getirir.
Ayrıca, rahim ağzı hücreleri kadın üreme sisteminin diğer bölümlerine kıyasla enfeksiyonlara ve kanserleşmeye daha duyarlıdır.
Genellikle rahim ağzı enfeksiyonunun veya hastalığının belirtileri şunlardır:
- Olağan dışı vajinal kanama (adet arası, cinsel ilişki sırasında veya sonrasında, menopoz sonrası)
- Adet sırasında yoğun veya uzun süren kanama
- Sıradışı vajinal akıntı (kanlı, gri, yeşil, sulu, lor peyniri gibi)
- Koku değişikliği
- Alt karında ağrı
- Cinsel ilişki ya da menstrual ürünler kullanırken rahatsızlık
- Ağrılı veya sık idrara çıkma
En yaygın rahim ağzı hastalıkları
Servisit
Servisit, enfeksiyonlar veya tahriş edici maddeler nedeniyle rahim ağzında oluşan iltihaptır. Anormal akıntı, cinsel ilişki sırasında ağrı ve dönemler arasında kanamaya yol açar.
Rahim ağzı ektropiyonu
Bu durum rahim ağzı içindeki hücrelerin dış yüzeyinde büyümesiyle oluşur. Genellikle zararsızdır fakat artan akıntı ve lekelenmelere sebep olabilir.
Rahim ağzı polipleri
Rahim ağzı polipleri oldukça yaygındır. Küçük, iyi huylu oluşumlardır ama bazen düzensiz kanama veya akıntıya yol açabilirler.
Rahim ağzı displazisi
Rahim ağzı displazisi, rahim ağzında anormal hücrelerin büyümesidir. Genellikle Pap smear ile tespit edilir. Tedavi edilmezse zamanla rahim ağzı kanserine dönüşebilir.
Rahim ağzı yetmezliği
Bu durum, gebelik sırasında rahim ağzının zamanından önce açılmaya başlamasıyla olur ve erken doğum riskini artırır.
Rahim ağzı stenozu
Rahim ağzı açıklığının daralması anlamına gelir. Kanın geçişini zorlaştırabilir, krampa neden olur ve doğurganlığı olumsuz etkileyebilir.
Rahim ağzı kanseri
Rahim ağzı kanseri, HPV (İnsan Papilloma Virüsü) enfeksiyonuyla ilişkili kötü huylu bir tümördür.
Naboth kistleri
Rahim ağzı kistleri, genellikle rutin jinekolojik muayenede tespit edilen, küçük ve zararsız sıvı dolu yumrulardır. Nadiren tedavi gerektirir. Ağrı ya da anormal kanama yaparlarsa hekiminiz cerrahiyle alabilir.
Rahim ağzı erozyonu
Rahim ağzının koruyucu dış hücre tabakasının kaybolmasıyla oluşur. Enfeksiyonlara zemin hazırlar, lekelenme ve akıntıya neden olabilir.
Rahim ağzı miyomları
Rahim ağzında ya da çevresinde büyüyen iyi huylu tümörlerdir. Büyük miyomlar pelvik bası, ağrı ya da anormal kanamaya sebep olabilir.
Rahim ağzı enfeksiyonları
Klamidya, bel soğukluğu, herpes ve diğer enfeksiyonlar rahim ağzını etkileyerek çeşitli semptomlara yol açabilir.
Rahim ağzı hastalığı için risk faktörleri
- Korumazsız cinsel ilişki ve çok sayıda partner: Rahim ağzı CYBE’lere (ör. HPV) en çok maruz kalan organdır, korunmasız cinsellik enfeksiyon riskini artırır. Sadece kanser değil iltihap da yapabilir.
- Sigara: Tütün bağışıklık sistemini zayıflatır, rahim ağzı hücrelerine zarar verir ve HPV enfeksiyonunun temizlenmesini zorlaştırır.
- Zayıf bağışıklık sistemi: Kötü yaşam alışkanlıkları, HIV/AIDS, kronik hastalıklar veya bağışıklık baskılayıcı ilaçlar rahim ağzı hastalığına yatkınlığı artırır.
- Uzun süreli doğum kontrol hapı kullanımı: Özellikle 5 yıl ya da daha uzun süreyle kullanılırsa risk hafif artar, ancak bırakınca risk azalır.
- Çoklu gebelikler: Üç veya daha fazla çocuk doğurmuş kadınlarda rahim ağzı kanseri riski biraz daha yüksektir.
- Genetik: Annenizde, anneannenizde veya yakın akrabanızda rahim ağzı kanseri varsa, sizin de yakalanma olasılığınız biraz artar.
- Yaş: Rahim ağzı kanseri 35-44 yaş arası kadınlarda daha sık görülür.
Rahim ağzı taraması
Rahim ağzı taraması, Pap smear (Papanicolaou testi) olarak da bilinir ve jinekoloğunuzun bir çubuk yardımıyla rahim ağzından hücre örneği aldığı bir testtir. Bu hücreler, rahim ağzı kanseri veya HPV enfeksiyonu riskini belirten anormallikler var mı diye analiz edilir.
Rutin olarak yapılan ve çoğunlukla pelvik muayene ile bir arada yapılan bir işlemdir. 21-65 yaş arasındaki kadınların her 3 yılda bir Pap smear yaptırması önerilir. HPV testi ile birlikte yapılabilir veya yalnızca Pap smear alınabilir. HPV testi 30-65 yaş arasındakilerde her 5 yılda bir tek başına yapılabilir. Daha önceden HPV tanınız varsa, birden çok partneriniz bulunuyorsa veya hücresel anormallik geçmişiniz varsa doktorunuz daha sık test isteyebilir.
Daha önce her yıl yaptırılması önerilirdi, ancak yeni rehberler 3-5 yılda bir taramanın yeterli olduğunu, çünkü anormal hücrelerin kansere dönüşmesinin genellikle uzun yıllar aldığını belirtmektedir.
Anormal sonuçlar için takip işlemleri
Test sonucu kansere neden olan HPV türü veya rahim ağzında anormal hücreler bulunursa, ek takip işlemleri gerekir.
Kolposkopi
Kolposkopi, sağlık uzmanının kolposkop adı verilen özel bir büyüteçle rahim ağzı, vajina ve vulvayı detaylı incelediği bir tanısal işlemdir. Şüpheli bölgeleri belirginleştirmek için özel bir solüsyon sürülerek biyopsi gerektirebilecek alanlar kolayca incelenir.
Biyopsi
Rahim ağzı biyopsisi, rahim ağzından küçük bir doku örneği alınıp mikroskop altında incelenmesidir. Bu yöntemle hücrelerde kanserleşme olup olmadığı tespit edilir.
Rahim ağzı kanseri ve diğer rahim ağzı hastalıklarından korunmak mümkün mü?
Rahim ağzı kanseri en çok önlenebilir kanser türlerinden biridir. Kanser yapan HPV türlerine karşı aşılanarak riski azaltabilir, erken evrede tespit edilirse tedavisi de oldukça kolaydır.
İşte korunmak için yapabilecekleriniz:
- Cinsel olarak aktif olmadan önce HPV aşısı olun
- Hekiminizin önerdiği aralıklarla Pap smear ve/veya HPV testi yaptırın
- HPV bulaşma riskini azaltmak için prezervatif kullanın
- Partner sayınızı sınırlayarak riskinizi azaltın
- Sigarayı bırakın
- Bağışıklık sisteminizi desteklemek için dengeli beslenin
- Düzenli egzersiz yapın ve sağlıklı kiloyu koruyun
- Yeterince uyuyun ve stresi yönetin
- Doğum kontrol haplarını uzun vadeli kullanmaktan mümkünse kaçının
Unutmayın, rahim ağzı kanseri rahim ağzının olası hastalıklarından sadece biridir. Enfeksiyonlara maruz kalmak kronik iltihap ve doğurganlık sorunlarına yol açabilir.
Rahim ağzı enfeksiyonu riskini azaltmak için şunları yapabilirsiniz:
- Güvenli seks yapın – prezervatif kullanın ve her kullanımda değiştirin
- Düzenli jinekolojik kontrol ve taramalara gidin
- Dış genital bölgeyi önden arkaya doğru temizleyin
- Vajinal duş yapmaktan kaçının
- Pamuklu veya diğer doğal kumaşlı iç çamaşırı giyin
- Cinsel ilişki ve mastürbasyon sonrası idrara çıkın
- Diyabet ve bağışıklık sistemini etkileyen diğer hastalıkları iyi yönetin
- Antibiyotikleri bilinçli şekilde kullanın – sadece doktorunuz reçete ettiğinde ve tüm kutuyu bitirerek alın
- Kokusuz, nazik sabunları tercih edin ve genital bölgeyi tahriş eden ürünleri kullanmayın
- Tampon ve pedlerinizi sıkça değiştirin
Sağlıklı rahim ağzı
Rahim ağzı küçük bir organ olsa da birçok üreme sürecinde ve olayda kritik rol oynar. Ancak HPV, enfeksiyon veya hücresel anormallik testi pozitif çıksa da panik yapmayın. Günümüz tıp olanakları sayesinde rahim ağzı kanserlerinin çoğu hızlıca tedavi edilmekte ve iyileşme oranları yüksektir. En önemlisi aşılanmak, güvenli seks yapmak ve düzenli kontrollerinizi aksatmamak.
WomanLog uygulamasını şimdi indir:
