Rahim Miyomları
Rahim miyomları (fibromyomlar, leiomyomlar veya miyomlar olarak da adlandırılır) kadınlarda en yaygın görülen iyi huylu tümörlerdir. Kadınların %50’sinden fazlasına miyom tanısı konulsa da, yarısından azı semptom geliştirir.
Çoğu miyom zararsızdır. Miyom şiddetli adet kanamasına, iç organlarınıza baskı yapmaya veya doğurganlık sorunlarına yol açıyorsa tedavi gerekir. Sunulan birçok tedavi seçeneği ile ilgili doktorunuz veya jinekoloğunuzla görüşün.
Rahim miyomları, kanser özelliği göstermeyen büyümelerdir: rahim kanseri riskini artırmazlar ve neredeyse hiçbir zaman kötü huylu tümöre dönüşmezler.
Miyomlar genellikle birden fazla, bazen tek olarak da ortaya çıkarlar. Genellikle küçüktürler fakat zamanla rahim duvarının önemli bir kısmını kaplayacak kadar büyüyebilirler.
Belirtiler
Miyomlar semptomlu (“aktif”) veya asemptomatik (“pasif”) olabilir. Asemptomatik bir miyom rutin bir pelvik veya rahim muayenesinde tesadüfen fark edilebilir, ancak çoğu zaman küçük miyomlar tespit edilemez. Semptomlu bir miyom kendini aşağıdaki belirtilerden biri veya birkaçı ile gösterebilir:
- Ağrılı adet dönemleri
- Şiddetli kanama veya uzun süren adetler
- Kasıkta basınç veya ağrı
- Sık idrara çıkma
- İdrara çıkmakta zorluk
Diğer olası belirtiler arasında kabızlık, bel ağrısı, bacak ağrısı, anemi, kilo artışı, cinsel ilişki sırasında ağrı ve kısırlık sayılabilir.
Rahim miyomlarından kaynaklanan belirtiler; yerleşimi, boyutu ve sayısına bağlıdır. Bazen miyom yeterli kan desteği alamadığında ölerek (nekroze olarak) ani ağrılara neden olabilir. Birçok hastalık benzer şikayetler oluşturabileceğinden, kendi kendinize tanı koymak zordur. Sağlığınız hakkında endişeleriniz varsa profesyonel bir uzmana danışmaktan çekinmeyin.
Sınıflandırma
Miyomlar boyutlarına göre kategorize edilir:
- Küçük (>1cm – 5cm) – nohut ile liçi arası boyut;
- Orta (5cm – 10 cm) – şeftali ile büyük limon arası boyut;
- Büyük (10cm+) – mango veya daha büyük.
Bazen miyomlar rahimi ve pelvik, karın boşluğunu genişletecek kadar büyüyebilirler. Çok nadir durumlarda, çok sayıda miyom rahimi kaburgalara kadar uzatarak rahatsız edici bir baskı oluşturabilir.
Miyomların büyüme paternleri farklılık gösterir. Bazıları ani büyüme evreleri geçirirken, bazıları kendiliğinden küçülür veya boyutu değişmez. Hamilelikte oluşan miyomlar, rahimin normale dönmesi ve östrojen seviyesinin azalmasıyla genellikle küçülür veya kaybolur.
Miyomlar ayrıca yerlerine göre de sınıflandırılır.
İntramural miyomlar, rahim kasları arasında büyüyen yumrulardır.
Birden fazla intramural miyom tipi vardır:
- Ön intramural miyom – rahimin ön kısmında yerleşimli
- Arka intramural miyom – rahimin arka kısmında yerleşimli
- Fundal intramural miyom – rahimin üst kısmında yerleşimli
Submukozal (veya intrakaviter) miyomlar rahim boşluğuna doğru çıkıntı yaparlar. Submukozal miyomlar rahimin iç yüzeyinin hemen altında yer aldığından, diğer tiplere göre daha fazla kanamaya neden olurlar. Çoğu kişi mesane üzerindeki baskıya çok hassas olduğundan, çok küçük miyomlar bile belirti verebilir.
Submukozal miyomlar ayrıca doğurganlık ve gebelikle ilgili sorunlara yol açma olasılığı en yüksek olanlardır. Submukozal miyomu olan kadınlar genellikle aşırı ve uzun süreli adet kanaması yaşar.
Subseröz miyomlar rahimin dış yüzeyinde büyürler. Genellikle rahimin genişlemesine yol açarlar. Subseröz miyomlar rahim dışında konumlanmış oldukları için büyümek için daha fazla alana sahiptir. Bu tip miyomlar, belirti vermeden önce greyfurt kadar büyük olabilir.
Pedünküllü miyomlar rahim duvarına bağlı bir kök (pedikül) geliştirirler. Boyutuna ve yerine bağlı olarak, bu tümörler rahminizin bir tarafında normalden büyük görünmesine neden olabilir.
Korelasyonlar & potansiyel nedenler
Birçok kadın hastalığında olduğu gibi, rahim miyomlarının doğrudan nedeni bilinmemektedir. Araştırmacılar şu korelasyonları bulmuştur:
Genetik faktörler
Birçok miyomda, normal rahim kası hücrelerinden farklı gen değişiklikleri bulunur. Eğer ailede bu durum varsa, sizde de gelişme olasılığı daha yüksektir.
Hormonlar
Her adet döngüsünde rahim iç duvarının gelişimini tetikleyen östrojen ve progesteron hormonları, miyomların gelişmesini teşvik ediyor gibi görünmektedir. Miyom hücrelerinde bu iki hormonun reseptörleri, normal rahim kası hücrelerine göre daha fazladır. Bu yüzden miyomlar hamilelikte hızla büyüyebilir, bebeğin doğumuyla hormon seviyeleri azaldığında ise küçülebilirler. Menopozun da benzer etkisi vardır.
Ekstrasellüler matriks (ECM)
ECM, hücreleri birbirine yapıştıran bir yapı taşıdır (tuğlalar arasındaki harç gibi). Miyomlarda ECM artmıştır, bu da onları yoğun ve lifli hale getirir. ECM aynı zamanda büyüme faktörlerini depolar ve hücrelerde biyolojik değişikliklere neden olur.
Irk
Üreme çağındaki her kadında miyom gelişebilir, ancak siyahi kadınlarda görülme olasılığı daha yüksektir ve genellikle daha fazla, daha büyük miyomlar genç yaşta ortaya çıkar ve belirtiler daha şiddetli olur.
Diğer faktörler
Erken yaşta adet görmeye başlama, obezite, D vitamini eksikliği, kırmızı et ve alkol açısından zengin, yeşil sebze, meyve ve süt ürünleri açısından fakir beslenmeyi tercih etmek miyom gelişimini artırabilir.
Miyomları önlemenin yolları ile ilgili bilimsel veriler azdır, ancak araştırmalar devam etmektedir. Miyomları önlemek mümkün olmayabilir, ancak neyse ki sadece az bir kısmı tedavi gerektirir.
Miyomlar ve doğurganlık
Rahim miyomları, doğurganlık çağındaki kadınlarda çok yaygın olmasına rağmen, etkilenen kadınların küçük bir yüzdesinde buna bağlı doğurganlık sorunları yaşanır.
Miyomların doğurganlığı nasıl etkilediği tam olarak bilinmemektedir. Miyomlar spermin yumurtaya ulaşmasını engelliyor, ya da rahim iç duvarına kan akışını bozarak embriyonun tutunmasını güçleştiriyor olabilir. Rahim miyomları çıkarıldıktan sonra, önceden hiç hamile kalamayan kadınların çoğu başarılı gebelikler yaşayabilmektedir.
Nadir vakalarda, miyomlar plasenta dekolmanı, bebeğin gelişiminde gerilik veya erken doğum gibi komplikasyonlara neden olabilir.
Tanı
Jinekoloğunuz veya uzman doktorunuz, ön tanı için bir pelvik muayene yapabilir. Bu muayenede miyom düşündürecek anormal gelişme ve yumrular tespit edilebilir, fakat kesin tanı ve tedavi planı için daha fazla test gerekebilir.
Bir sonraki adım genellikle ultrasondur (karın veya vajinal). Bu, rahim büyümesinin diğer olası nedenlerini dışlamak içindir. Ultrason, şüpheli yumruların gerçekten miyom olup olmadığını, yerini ve boyutunu belirleyebilir.
Bazı durumlarda, kan testleri de gerekebilir; kanama bozuklukları veya tiroid sorunları gibi başka nedenleri ekarte etmek için kullanılırlar.
Manyetik rezonans görüntüleme (MR) genellikle daha büyük rahimi olan veya menopoza yaklaşan kadınlara önerilir. MR, tümörün yerini, boyutunu, şeklini ve tipini ayrıntılı olarak göstererek doktorunuzun doğru tedaviyi belirlemesine yardımcı olur.
Histerosonografi veya tuzlu su ile rahim içi ultrasonu, rahim boşluğunu steril tuzlu suyla genişleterek ultrasonda daha net görüntü sağlar.
Histerosalpingografi, rahim ve tüpleri daha iyi görünür kılmak için X ışını boyası kullanır.
Histeroskopi, ucunda ışık olan ince bir tüpün (histeroskop) rahim ağzından rahim içine ilerletilmesiyle yapılır. Ardından rahme serum verilir, rahim boşluğu genişletilerek duvarlar ve tüplerin açıklığı incelenir.
Tedavi
Rahim miyomları olan her kadın tedavi gerektirmez. Miyomlar asemptomatik olup herhangi bir şikayete yol açmıyorsa genellikle kendiliğinden küçülür veya kaybolur.
Asemptomatik miyomlarınız varsa yılda bir kez kontrol ettirmek yeterli olacaktır, büyümediğinden emin olmak için düzenli takibi ihmal etmeyin.
Miyomların tedavisi; yerleşimi, boyutu, hastanın sağlık durumu ve yaşı gibi çeşitli faktörlere göre değişkenlik gösterir.
İlaç tedavisi adet döngüsünü yöneten hormonları hedef alır ve tedavinin amacı şiddetli kanama ile kasık basıncı gibi semptomları azaltmaktır. Miyomlar tamamen ortadan kalkmaz, ancak küçülebilirler. Bu ilaçlardan bazıları şunlardır:
- Gonadotropin salgılatıcı hormon (GnRH) agonistleri, östrojen ve progesteron üretimini engelleyerek vücudu geçici menopoz durumuna sokar (genellikle belirgin ateş basmaları eşlik eder). Bu durum adetleri durdurur, miyomları küçültür ve anemiyi tersine çevirir. GnRH genellikle 3 ila 6 ay kullanılır; uzun vadeli kullanımda kemik yoğunluğunda azalma olabilir. Tedavi bırakıldığında semptomlar geri dönebilir. Doktorunuz, ameliyat öncesi miyomları küçültmek veya menopoza geçişi kolaylaştırmak için bu tedaviyi önerebilir.
- Progestin salınımlı rahim içi araç (RİA), hormonal bir doğum kontrol yöntemidir; miyomlara bağlı aşırı kanamayı azaltabilir ancak miyomları küçültmez veya tamamen ortadan kaldırmaz.
- Traneksamik asit, ağır adet dönemlerinin semptomlarını hafifletebilen hormonal olmayan bir ilaçtır.
- Ağız yoluyla alınan doğum kontrol ilaçları, adet kanamalarını kontrol etmeye yardımcı olur ancak miyomların boyutunu azaltmaz.
- Nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar (NSAİİ), hormonal olmayan bu ilaçlar miyom kaynaklı ağrıyı gidermede etkili olabilir ancak kanamayı azaltmaz.
- Reçetesiz antiinflamatuar ilaçlar ve ağrı kesiciler bazı semptomların yönetiminde yardımcı olabilir.
- Şiddetli kanamaya bağlı aneminiz varsa, doktorunuz demir ve vitamin takviyeleri kullanmanızı önerebilir.
Bu ilaç tedavilerine ek olarak, rahim miyomlarının yönetiminde etkili olduğu kanıtlanmış bazı girişimsel işlemler ve cerrahi yöntemler de mevcuttur: cerrahi olmayan, minimal invaziv ve geleneksel cerrahi teknikler.
Cerrahi olmayan işlemler kesi gerektirmez ve ayakta tedavi şeklinde hastanede yatış olmadan uygulanır.
Manyetik rezonans görüntüleme cihazı ile beraber yüksek enerjili ultrason transdüseri sayesinde miyomların yeri belirlenir. Miyom tam olarak tespit edildiğinde, odaklanmış ultrason dalgaları ile miyom dokusu ısıtılır ve küçük alanlar yok edilir.
Minimal invaziv işlemler:
Rahim arter embolizasyonu sırasında, rahime kan akışı sağlayan atardamarlara tam hedefli şekilde pıhtılaştırıcı maddeler verilir; böylece miyomların kanla beslenmesi engellenir ve küçülüp ölürler.
Bu teknik miyomları küçültmek ve şikayetleri azaltmak açısından etkili olabilir; ancak kan akışı sağlanan organlar zarar görebilir, bu gibi komplikasyonlar çok nadir olmasına rağmen genellikle gebelik planı olmayanlarda tercih edilir.
Radyofrekans ablasyon ise radyofrekans enerjisiyle miyomları eritir ve onları besleyen damarları küçültür. İşlemden sonra miyomlar 3-12 ay boyunca küçülmeye devam ederek semptomlar hafifler. Laparoskopik veya rahim ağzından (transservikal) uygulanabilir.
Benzer bir işlem olan kriomyoliz ile miyomlar dondurularak yok edilir.
Geleneksel cerrahi teknikler:
Miyomektomi. Gelecekte hamile kalmak istiyorsanız, doktorunuz miyomektomi önerebilir. Bu ameliyatta miyomlar alınır ama sağlıklı rahim dokusu korunur.
Kaç tane miyomunuz olduğuna, boyutlarına ve yerleşimine göre doktorunuz üç farklı miyomektomi yöntemi seçebilir:
- Abdominal miyomektomi. Çok sayıda, büyük ve erişimi zor miyomlar için kullanılır. Alt karın bölgesinde küçük bir kesi açılarak miyomlar alınır, ardından rahim kasları tekrar dikilir. Hastanede birkaç gün yatmayı gerektirir; iyileşme süresi genellikle 4-6 haftadır. Gelecekte hamile kalırsanız, sezaryen doğum vajinalden daha güvenli olabilir;
- Histeroskopik miyomektomi. Miyomlar rahim içinde ise uygulanır. Histeroskop ile miyomlar görüntülenir, ardından yüksek frekanslı elektrik akımı geçen bir tel döngü ile ameliyat edilir. İşlem kısa ve iyileşme süresi hızlıdır; aynı gün taburcu olabilirsiniz.
- Laparoskopik miyomektomi. Bu yöntemde alt karında birkaç küçük kesi açılarak miyomlar çıkarılır.
Miyomektomi sonrasında belirtiler genellikle tamamen kaybolur; fakat miyomların tamamı çıkarılamamış ya da çok sayıda olmuşsa durum tekrarlayabilir.
Histerektomi daha radikal ve geri dönüşsüz bir ameliyat olup rahimle birlikte bütün miyomların da alınmasıdır. Bu işlem çocuk sahibi olma kapısını tamamen kapatır. Kesin korunma isteyenler için bir seçenek olsa da, son çare olarak düşünülmelidir.
Rahim miyomlarının nedenlerini ve önlenmesini tam olarak anlayabilmek için daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. O zamana kadar, doktorlarımıza ve bilim insanlarına güvenmeli ve sahip oldukları bilgileri en iyi şekilde kullanmalarına destek vermeliyiz.
Adetinizi WomanLog ile takip edebilirsiniz. WomanLog’u şimdi indirin:
