Tinnitus: Kulaklarımdaki Bu Rahatsız Edici Zil Sesi Nedir?
Tinnitus, gününüzü kesintiye uğratan, kulaklarınızda sürekli ve tiz bir zil sesiyle istemeden gelen bir davetsiz misafirdir. Sadece rahatsız edici değildir; hayali sesler konsantrasyonunuzu, uyku düzeninizi ve genel yaşam kalitenizi olumsuz etkileyebilir.
Tinnitus dışarıdan gelen bir ses değil, beyninizde oluşan içsel bir algıdır. Çınlama, uğultu, tıslama hatta müzikal tonlar gibi farklı şekillerde ortaya çıkabilir. Temelde işitsel sistemi etkiler fakat vücudun başka yerlerinden kaynaklanan çeşitli nedenlerle de ortaya çıkabilir, bu da her vakayı benzersiz kılar.
Rahatsızlığın adı olan tinnitus, Latince tinnire yani ‘çalmak/zil sesi çıkarmak’ fiilinden gelir. Pek çok kişi için kulaklarında ya da her iki kulağında birden bu sürekli ve rahatsız edici sesin oluşması tam olarak bir zil sesine benzer. Çoğu durumda—%95’e kadar—tinnitus subjektiftir, yani sesin elle tutulur bir nedeni yoktur. Beynin algıladığı bir sestir ve aslında ortaya çıkmasına yol açan bir şey yoktur.
Kulak çınlamasının nedenleri nelerdir?
Tinnitus genellikle iç kulakta bulunan, duyu hücrelerinden çıkan ince tüy benzeri uzantılar olan stereosilyaların zarar görmesiyle ortaya çıkar. Bu minik tüyler, çevrenizdeki sesleri duymanızı sağlayarak ses sinyallerini beyninize iletmeye yardımcı olur. Ayrıca, denge için de gereklidirler.
Bu hücreler zarar gördüğünde veya doğru çalışmadığında, beyninizin ses olarak algıladığı rastgele sinyaller gönderebilirler, gerçekte herhangi bir ses olmadığı halde. Temelde kulaklarınızın oynadığı bir oyundur—işitsel bir illüzyondur.
Tinnitusa yol açan yaygın faktörler şunlardır:
- yüksek ve ani seslere maruz kalmak
- yaşa bağlı işitme kaybı
- kulak kirinin birikmesi (evet, o bile)
- baş ve boyun travmaları
- TMJ rahatsızlıkları
- bazı ilaçlar
- alkol, tütün ve çeşitli uyarıcıların kullanımı
- kulağın ya da vücudun başka yerlerindeki dolaşım bozuklukları
- Meniere hastalığı
Eskiden rock konserlerine gitmek veya belirli mesleklerde yüksek sesli makinelere uzun süre maruz kalmak tinnitusun başlıca nedenleri olarak bilinirken, günümüzde her şey daha gürültülü hale geldi. Normal bir konser ya da sinema salonundaki film bile kolayca güvenli desibel seviyelerini aşabiliyor.
Tabii ki sadece yüksek sesler tinnitus sebebi değildir. Tinnitusa yatkın olanlarımız için, kafein gibi uyarıcıların kullanımı hastalığı tetikleyebilir.
Tinnitus geçici olabilir; örneğin yüksek sesli bir konsere gitmişseniz ve kulaklarınızın dinlenmeye ihtiyacı varsa, ertesi gün normale dönebilir. Ancak bazen uzun süre kalıcı olur ve bu oldukça rahatsız edici olabilir.
Böyle durumlarda mutlaka bir kulak, burun, boğaz hekimine (otolaringolog) başvurmanız ve kulaklarınızı kontrol ettirmeniz faydalı olacaktır. Altında yatan bir neden olup olmadığına ve mevcut tedavi seçeneklerine bakılmalıdır.
Kulak çınlaması belirtileri
Tinnitus, farklı belirtileri kapsayan bir durumdur.
Tinnitustan şikayetçi olan kişiler, kulaklarında veya başlarında sürekli bir ses algılarlar. Bu ses, çınlama, uğultu, tıslama ya da hatta kükreme şeklinde olabilir. Temel olarak, bu seslerin kaynağı dışarıda yoktur ve yalnızca sizin tarafınızdan algılanır. Mesela, kulağınıza deniz kabuğu dayayıp “okyanusu duymak” gibi hayal edin; ama burada ne gerçekten bir kabuk ne de dışsal bir baskı vardır, her şey içeride gerçekleşmektedir.
Bazen ses nabızla senkron halinde, yani kalp atışlarıyla ritmik hale gelir. Bu duruma pulsatil tinnitus denir.
Pek çok tinnitus hastası, sürekli ses nedeniyle konsantrasyon sağlamakta veya uyumakta zorluk çeker. Bu, özellikle rahatsızlık kronikleşip durmaksızın hayali sesler gece gündüz devam ettiğinde oldukça can sıkıcı olabilir. Gündelik yaşantınızı ciddi şekilde etkileyebilir.
Yanınızda dolaşan bir böceğin çıkardığı ses kadar rahatsız edici olabileceğini hepimiz biliriz. Yalnızca sizin duyabildiğiniz ve saatler, günler, hatta yıllarca hiç dinmeyen bir sesle mücadele etmek fiziksel sağlığınızı doğrudan etkilemese de tam anlamıyla bir işkence haline gelebilir.
Meniere hastalığı
Meniere hastalığı, iç kulakta ortaya çıkan ve baş dönmesine (vertigo/denge kaybı) neden olan ataklarla seyreden bir durumdur. Tinnitus ve işitme kaybı, Meniere hastalığının sık rastlanan belirtileridir. Bu durum genellikle yalnızca bir kulağı etkiler, kronik seyirlidir ve bilinen bir tedavisi yoktur. Az tuzlu diyet, iç kulaktaki fazla sıvıyı azaltmaya yardımcı olabilir.
Tinnitusun baş dönmesi, işitme kaybı veya kulağınızda tıkanıklık hissiyle birlikte gelmesi, bu belirtilerin ataklar halinde ve aralarda tamamen kaybolması durumunda, sizde Meniere hastalığı olabilir. Tanı için mutlaka doktora başvurun.
Tinnitusu nasıl hızlıca azaltabilirim?
Maalesef, klasik tinnitus için bile hızlı bir çözüm yoktur. Ancak, kulak çınlamasının olumsuz etkilerini azaltmak için birkaç adım atabilirsiniz.
- Kulak kiri temizlenmeli.
İlk olarak kulaklarınızı kontrol edip – güvenli bir şekilde – kulak kirini temizleyin. Kulak kanalınıza pamuklu çubuk veya herhangi bir cisim sokmaktan kaçının. Eskiden yaygın olan bu uygulamanın faydadan çok zararı olduğu kanıtlanmıştır. Bunun yerine, eczanelerde bulabileceğiniz kulak kiri yumuşatıcı damlalardan faydalanın. Bu tip ilacılar kulak kirini nazikçe parçalayıp akmasını, kulaktan tahliye edilmesini kolaylaştırır. Ayrıca bir şırınga ile kulaklarınızı hafifçe ılık suyla yıkamak faydalı olabilir; bu yöntem genellikle güvenlidir ama kulak zarınız hasarlıysa asla kullanılmamalıdır. Emin değilseniz mutlaka bir uzmana danışın.
- Beyaz gürültü veya başka sesle maskeleme tekniklerinden yararlanın.
Beyaz gürültü, tinnitusun algısını maskelemeye ve/veya azaltmaya yardımcı olabilir.
Beyaz gürültü, tüm duyulabilir frekansların eşit şiddette bulunduğu bir sestir. Yağmur sesi, okyanus dalgaları ya da sadece bir vantilatör gibi hafif arka plan/çevresel sesler de kulak çınlamasının algısını azaltıp geçici bir rahatlama sağlayabilir.
Beyaz gürültüye özellikle gece uyumadan önce veya dinlenirken başvurmak faydalı olabilir, çünkü tinnitus genellikle günün en sessiz anlarında en çok hissedilir. Bazı kişiler, beyaz gürültü makinelerini daha iyi uyumak için kullanır.
- İşitme cihazı kullanın.
İşitme cihazları da tinnitus belirtilerini azaltmaya yardımcı olur ve genelde yaşlı kadınlara özellikle bu sorunu yönetmek için reçete edilirler.
İşitme cihazı, kişinin duymakta zorlandığı frekansları yükseltir. Bu sesler berrak hale geldiğinde, beyin artık “eksik duyulanı tamamlamak” için hayali sesler oluşturmaz. İşitme kaybı ve tinnitus aynı frekansta ortaya çıktığında işitme cihazı genellikle çok daha etkili olur.
Tinnitus egzersizle geçer mi?
Tinnitus, genel sağlık durumu ve stres seviyesiyle yakından ilişkilidir. Düzenli egzersiz ve aktif bir yaşam tarzı, tinnitusa dolaylı olarak yol açan kötü uyku kalitesi, stres, kaygı ve dolaşım bozuklukları gibi pek çok nedeni hafifletebilir.
Bu bir sır değil—hepimizin bildiği gibi, makul düzeyde egzersiz sağlıklı kalmamız ve vücudumuzun daha iyi çalışması için gerçekten önemlidir (ne kadar can sıkıcı gelse de).
Vücudu güçlendiren, kondisyon sağlayan ve kasları rahatlatıp nazikçe esneten bir egzersiz kombinasyonu idealdir. TMJ gibi rahatsızlığı olan kadınlarda, boyun ve omuzları güçlendirip esneten hareketler fayda sağlayabilir.
Tinnitusta hangi tedavi en iyisidir?
Tinnitus tedavisi için çeşitli yaklaşımlar geliştirilmiştir. Bunlar şunlardır:
- Akustik terapi
- Tinnitus Retraining Therapy (TRT) yani Alışma Terapisi
- Bilişsel Davranışçı Terapi (CBT)
Akustik terapi ya da ses terapisi, maskeleme teknikleri ile kulaklarınıza mola verir ve ses alışkanlığı ile işitsel algı ve duygusal yaklaşımı yeniden eğitmeyi amaçlar.
Tinnitus alışma terapisi ise ses terapisi ile birlikte rehberlik desteği kullanılarak işitsel, limbik ve otonom sinir sistemini yeniden eğitmeyi hedefler. En az 12 ay süren bu tedavide, hayali sesleri oluşturan sistemleri kalibre etmeyi öğrenirsiniz. Önemli bir zaman yatırımı gerekir ama bu yöntemin %80 başarı oranı olduğu söylenmektedir. TRT ayrıca hiperakuzis ve azalmış ses toleransı için de kullanılır.
Bilişsel Davranışçı Terapi de tinnitusla baş etmek için başarılı yöntemlerden biridir. CBT ile günlük hayatınızda tinnitus başta olmak üzere strese ve olumsuzluklara karşı davranışsal ve duygusal tepkinizi yeniden şekillendirebilirsiniz.
Tinnitus, stresle çok yakından bağlantılıdır. Hedefe yönelik bir terapiye ayıracak vaktiniz yoksa, stres azaltma tekniklerini (ör. yoga veya meditasyon) ve ses maskeleme cihazlarını deneyerek kulaklarınıza rahat bir nefes aldırabilirsiniz.
Kulak çınlamanızı doktorunuza mutlaka belirtin ve çözüm aramaktan çekinmeyin. Kimi zaman kulak çınlaması kendiliğinden geçer ama bazen daha derin bir nedenin tedavisini gerektirir. Bazen de en iyi çözüm, size uygun bir başa çıkma mekanizması geliştirmektir. Herkes destek hak eder.
WomanLog'u hemen indir:
