Catfishing ve Romantik Dolandırıcılıklar: Kırmızı Bayrakları Tanıyın
Çevrimiçi flört ilk olarak 1990'ların ortasında başladı. Online romantik dolandırıcılığın da çok gecikmediğine bahse girilebilir. Hepimiz birileriyle bağ kurmak istiyoruz, fakat güvenliğiniz ve duygusal sağlığınız için sınırlar ve güven inşa edilmeli, bir sonraki adıma geçmeden önce bu çok önemli. Çevrimiçi ilişkileri keşfederken bir catfish’i nasıl tespit edeceğinizi bilmek, bu tür bir duygusal istismara av olmaktan sizi koruyabilir.
“Catfishing” çevrimiçi flört dünyasında kötü şöhretli hale geldi. Bir “catfish” veya “catfisher”, internette gerçek olmayan biri gibi davranan ve sahte bahanelerle ilişki kurmak isteyen kişiye verilen isimdir. Kendi fotoğraflarını düzenleyip profilini abartmak zararlı bir niyetle yapılmıyor olabilir, fakat aşırı seçilmiş bir profil, egosunu tatmin etmek, sizi cinsel ilişkiye ikna etmek veya paranızı almak için güveninizi kasıtlı olarak kazanan bir yırtıcıdan çok farklıdır. Bazen catfishing, büyük çaplı bir finansal dolandırıcılığa ya da gerçek anlamda hayatınıza ve güvenliğinize tehdit oluşturabilir.
Yine de, aşkı çevrimiçi bulmak gerçek bir olasılıktır. Sosyal etkileşim sanal ortama taşındığından beri, sohbet odalarında, flört uygulamalarında ve diğer online mecralarda mutlu çiftler bir araya geliyor. Pandemi kısıtlamalarında online aşk patlaması yaşandı. Ne yazık ki, romantik dolandırıcılıkların sayısı da arttı.
Hangi tür bir catfish ile karşılaşırsanız karşılaşın—günlük bir yalancı ya da gerçekten tehlikeli bir dolandırıcı fark etmez—dolandırılmak her halükarda korkunç bir deneyimdir.
Dahası, çevrimiçi dolandırıcılıklar çoğu zaman teknik olarak tamamen yasal olabilir. Açıkça belirtmek gerekirse, birine para ya da özel fotoğraflar gönderdiyseniz bunu kendi rızanızla yaptınız. Eğer biriyle birlikte olduysanız ve sonradan onların bekar olmadığını öğrendiyseniz, seçimi siz yaptınız. Büyük sosyal medya platformları güvenliği artırmaya çalıştıklarını söylese de, sahte profil fotoğrafları kullanmak, işini yalan söylemek ya da tamamen sahte bir kimlik uydurmak çoğu yerde kurallara aykırı değildir.
Baştan şunu netleştirelim: eğer birinin yalanlarına inandıysanız, onların yalan söylemesi sizin suçunuz değildir. Catfishler kasıtlı olarak kandırma oyunlarını sürdürürler, sizi inandırmak için çok büyük çaba ve hatta para harcarlar.
Daha sık, erkeklerin kadınları kandırdığı hikayeler duyarız, örneğin Tinder Avcısı gibi dolandırıcılar kendini zengin göstererek daha çekici olmaya çalışır, ama dolandırıcılıklar her iki tarafa da olabilir. Son yıllarda birçok LGBTQ flört uygulaması da “sextortion” nefret suçları ve catfish dolandırıcılıkları yaşadı. Herkes sahte bir kimlik kullanabilir ve profesyonel dolandırıcılar arasında tek bir hesabı birden fazla kişi de yönetebiliyor—mesajlara cevap veriyor, sohbeti sürdürüyor ve hatta sahte görüntülü aramalar bile gerçekleştirebiliyorlar.
İnternette okuduğunuz her şeye güvenmeyin. Bu başından beri geçerliydi ve teknolojik gelişmeler işi daha da zorlaştırıyor. Yeni çıkan çevrimiçi dolandırıcılık yöntemlerine ve güncel deepfake teknolojilerine ayak uydurmaya çalışmak yorucu ve öz güveninizi kırıcı olabilir.
Her zaman işe yarayan mükemmel bir kural:—eğer kulağa gerçek olamayacak kadar iyi geliyorsa, muhtemelen gerçek değildir. Biriyle tanışırken herkes ilk izlenimi en iyi şekilde yapmaya çalışır, bu online’da da böyledir. Kendinizi daha iyi göstermek için pandemi öncesi bir fotoğraf paylaşmak isteyebilirsiniz ve bu oldukça normaldir. Ama unutmayın, güzel sözlere ve fotoğraflara fazlaca kapılmamak gerekir.
Dikkatli olmak, sizde bir sorun olduğu veya en iyisini hak etmediğiniz anlamına gelmez. Eğer yeni bir flörtle sohbet etmek sizde 'gerçek mi değil mi', 'acaba iltifatları sahte mi' gibi şüpheler doğuruyorsa içgüdülerinize güvenin. Catfishing çoğu zaman siber zorbalıkla karşılaştırılır; tıpkı okulda popüler çocukların daha az popülerlere sahte davranıp sonra arkalarından dalga geçmesi gibi. Biri sizi bilinçli olarak kandırmaya çalışıyorsa, sizi birey olarak saygı duymuyordur. Kimse öyle davranılmayı hak etmez ama bazen bu tür durumlar başımıza gelebilir.
Kimler dolandırılıyor?
Kısa cevap: Herkesin başına gelebilir.
Bazı gruplar diğerlerinden daha savunmasızdır ve profesyonel dolandırıcılar için kolay av olabilirler:
- Birikimi ve iyi emekli maaşı olan internet bilgisi yetersiz yaşlılar
- Heyecan ve aidiyet arayışında olan gençler
- Flört uygulamalarını kullanan LGBTQ bireyler
- Online ortamda bekar ya da boşanmış olduğunu paylaşan kişiler
Çevrimiçi ortamda yalnız hisseden herkes, bir catfish için cazip bir hedeftir. Arkadaşlarınız ve ailenizin çevrimiçi ilişkileriyle ilgili onlarla konuşun. Eğer dul anneniz bir anda Facebook’ta karşısına çıkan harika bir adamla mesajlaşıyorsa, riskler konusunda bilgili ve kırmızı bayrakları tanıyabiliyor olduğundan emin olun.
Kırmızı Bayraklar
En büyük kırmızı bayrak, yani alarmı çalan durum, konuştuğunuz kişinin para istemeye başlamasıdır. İster kendisi için ister başka çok inandırıcı bir gerekçeyle istesin, fark etmez.
ASLA ÇEVRİMİÇİ ROMANTİK İLGİNİZE PARA GÖNDERMEYİN–onu ne kadar iyi tanıdığınızı düşünürseniz düşünün, aylarca görüşmüş olsanız bile, hatta telefonda veya görüntülü sohbet etmiş olsanız bile. Para göndermeyin. Banka bilgilerinizi paylaşmayın. Yaşam düzeninizle ilgili özel detayları paylaşmayın.
Deneyimli bir dolandırıcı size acil ve inandırıcı bir neden sunacaktır. Sağlık harcamaları için, büyükannesine yardım için, ya da sizi ziyaret edebilmek için olabilir. Ne kadar samimi görünseler ve güvenmek isteseniz de, duruşunuzu bozmayın. Bu kişi gerçekten acil bir durumda bile kendisine borç verecek bir arkadaş, iş arkadaşı veya aile üyesi bulamıyorsa, bunun iyi bir nedeni olabilir. Acil nakit ihtiyacı için internette yeni tanıştığı kişilere başvurmadan da legit yollar vardır.
Kripto para dolandırıcılıkları da çok yaygın. Hoşlandığınız kişi bir anda kripto para konularından bahsetmeye başlayabilir, arkadaşlarının veya kendisinin ne kadar kazançlı olduğunu anlatabilir. Hem yeni sevgilinizin gözünde değerli görünmek hem de kolay kazanç için heveslenebilirsiniz. Kolay para çok caziptir. Ama anonim kişilerce yapılan yüksek baskılı pazarlamaya, istenmeyen grup davetlerine ve uygulama indirme tekliflerine, ünlü onaylarına ve garantili kazanç vaatlerine dikkat edin. Yeni tanıştığınız kişi sizi anlamadığınız bir şeye yatırım yapmaya zorluyorsa, araştırmanızı yapın!
Kısa bir internet araması yetmez. Sahte markalar ve tümüyle uydurma web siteleri çok inandırıcı olabilir. Kişisel bilgilerinizle kayıt olursunuz, hesabınıza para yüklersiniz, başta her şey yolunda, çok heyecanlanırsınız ama kısa süre sonra paranız gider ve verileriniz başka dolandırıcılara satılır.
Her yasal kripto para oluşumu, girişimin amacı ve teknolojisini anlatan bir whitepaper yayınlamak zorundadır. Bu yüksek riskli alana girmek istiyorsanız neyle karşılaşacağınızı iyi bilmelisiniz.
Fakat sahte bir profil kullanan biri tarafından catfishleniyorsanız, para istemeden önce de ipuçları ortaya çıkar. İşte dikkat etmeniz gerekenler:
İşi uzaktan, gizli ya da gerçek dışı yüksek profilli. Askerî romantik dolandırıcılıklar çok yaygın. İlk başta mantıklı: Memleketinden uzakta, stresli işlerde çalışan yalnız askerler internette sevgili arıyor olabilir. Neden olmasın? Ama bu, iki kişinin birbirini tanımasında oluşacak çoğu soruya kolayca köşe dönmeleri için uygun bir senaryo sağlar. Tam olarak nerede görevdesin? Orada ne yapıyorsun? Askerliğe başlamadan ne yapıyordun? Ne zaman görüşebiliriz? Daha fazla fotoğraf atar mısın? Üzgünüm tatlım, bu gizli bilgi.
Benzer senaryolar arasında petrol platformu çalışanı, yabancı diplomat ya da çok önemli ama gizemli, özellikle de “uzaktan” çalışan bir şirket yöneticisi gibi kimliklere bürünmek de vardır.
Hızla romantik sözler etmeye başlarlar. “Love bombing”, biriyle tanışmanın ilk haftalarında aşırı ilgi ve sevgi gösterileriyle, aşk ve evlilik vaatleriyle karşı tarafı baştan çıkarma taktiğidir. Amaç, sizin adresiniz, telefon numaranız gibi kişisel bilgilere hızlıca ulaşmaktır.
Kendinizi inanmak ve karşılık vermek konusunda çok istekli hissedebilirsiniz. Kim ilgi görmek istemez ki? Tamam, biraz abartılı ama belki o gerçekten yalnızdır, ya da kültürü farklı olduğu için böyle... Kendinizi inandırmak istiyorsanız bahane kolay bulursunuz, ama ayaklarınızın yere sağlam basmasını öneririz.
Online varlığı tuhaftır. Çok az ya da gereğinden fazla sosyal medya arkadaşı vardır. Profil resmi gerçek olamayacak kadar güzeldir. Zenginliğini ve çılgın maceralarını abartır. Profili yıllardır hiç değişmemiştir ya da güncel hayatıyla ilgili hiçbir şey paylaşmaz, konser ya da restoran paylaşımları yoktur. Arkadaşları ona doğum günü kutlaması ya da komik şeyler paylaşıyor mu?
Anlattıkları birbiriyle tutarsızdır. Ailesi, çocukluğu, gelecek planları ya da başka bir konuda çelişkiler fark ederseniz; bazı konulardan kaçınıyor ya da belirli sorular karşısında savunmaya geçiyorsa; verdiği bilgiler birbirini tutmuyorsa ilave sorular sormaktan çekinmeyin. Yanıt alınamıyorsa, bu ilişkiyi sürdürmeye değmez. Size anlatılan şeylerin gerçek olup olmadığını araştırın, ama unutmayın—internette bulabildiğiniz her bilgiyi, karşı taraf da bulabilir.
Kopyala-yapıştır ya da dilinizi konuşamıyor. Bir başka uyarı: Kötü dil bilgisi ve kalıplaşmış, tuhaf dil. Yazım hataları ve otomatik düzeltmeli tuhaflıklar normaldir. Ama o Nijeryalı prenslerin amacı dolandırıcılığın sonunda bir hazineye ulaşmak olduğu için akıcı iletişimle pek ilgilenmezler. Bazı dolandırıcılar aynı anda birden çok kişiyle çalışır. Çevrimiçi sevgilinizden gelen bir mesajı sosyal medya platformunuzun arama motoruna yapıştırın. Karşınıza çıkarsa, büyük ihtimalle o sizin için doğru kişi değildir.
Sözlerini tutmazlar. Uzun süre mesajlaştınız ve nihayet sesli ya da yüz yüze görüşme kararı aldınız. Randevuya hazırsınız ama son anda iptal olur ya da hiç gelmez; daha sonra başka bir mazeretle yeniden ortaya çıkar. Gerçekten güvenilmez mi yoksa sizi oyalıyor mu?
Çabucak kontrolcü olur. Şu anda ne yapıyorsun? Kiminlesin? Bu akşam nereye gidiyorsun? Sohbet ettiğiniz kişi her detayınızı öğrenmek mi istiyor? Size çok ilgili olduğu için mi böyle? İçgüdülerinize danışın. Bu sorular size nasıl hissettiriyor? Kontrolcü davranışlara bahane bulmayın! Kontrol büyük bir kırmızı bayraktır, gerçek kimliğine dürüst olan insanlar için bile.
Catfishing dolandırıcılıklarından nasıl korunabilirim?
Çevrimiçi flört eden herkes için şu önlemler şart:
Sosyal medya profillerini çapraz kontrol edin. Potansiyel bir flörtle sohbet ederken, ismini işyeri, memleket, okul, hobiler ya da bahsettiği etkinliklerle birlikte Google’da aratın, sosyal medya profilindeki bilgilerin doğruluğundan emin olun ve fotoğraflarını doğrulamak için tersine görsel arama yapmayı öğrenin. Sonuçlar her zaman yüzde yüz doğru olmayabilir. Örneğin, Instagram 2018’de API’sini değiştirdi, bazı servisler entegre çalışamaz. Ancak alternatif yollar var. Profil fotoğrafını bilgisayarına kaydedip Google Görsel Arama, TinEye, Veracity gibi araçlara yükleyin. Yeni sevgiliniz başkasının fotoğrafını kullanıyorsa, görsel arama bunu anlamanın güçlü (ama kesin olmayan) bir yolu.
Kendi dijital varlığınızın da gereğinden fazla açık olmamasına dikkat edin. Gizlilik ayarlarını bilmiyorsanız, online neyi kimin görebileceğini öğrenmek için zaman ayırın. Aşırı bilgi paylaşmayın—kişisel verilerinizi asla açıkça paylaşmayın, para göndermeyin ve çıplak ya da müstehcen fotoğraflar yayınlamayın ya da göndermeyin.
Uygun biriyle tanıştığınızı ve çevrimiçi ilişkiye başladığınızı hissediyorsanız, birkaç arkadaşınıza bundan söz edin. Yeni kişiyi sosyal çevrenize, ister yüz yüze ister sanal olarak, dahil edin. Gerçek hayatta buluşacaksanız mutlaka birine haber verin.
Yaşlılar ve çocuklar, online manipülasyonun boyutlarının farkında olmayabilirler. Hayatınızdakilerle çevrimiçi güvenlik hakkında konuşun.
Şüpheli hesapları engellemekten ve raporlamaktan çekinmeyin. Size para veya başka bir şey zorla alındıysa, gururunuzu bir kenara bırakın ve dolandırıcıları polise bildirin. Yetkililer anında çok yardımcı olamayabilir—sahte bir kimliği geri takip etmek çoğu zaman imkansızdır. Ama catfish başka insanları dolandırmaya devam ederse, kayıtlardaki bir tanıklık gelecekte çok faydalı olabilir.
Sorun sizde değil onlarda
Pandemiyle birlikte catfishing yeniden artışa geçse bile, çevrimiçi dolandırıcılar hâlâ istisnadır. Catfishing duygusal manipülasyon ve siber zorbalığın en kötü şekillerindendir.
Eğer siz de internette sahte bir kimliğin arkasına sığınma ihtiyacı hissediyorsanız, bunun üzerinde düşünün ve gerekirse profesyonel bir destek alın.
Çevrimiçi romantik ilgilerde, dikkatli olmak pişman olmaktan daha iyidir. Sağduyulu biri, sohbet ve buluşma sürecinde güvenliğiniz ve rahatlığınız için çabanıza saygı gösterecektir. Gerçek bir partner de, sizden dürüstlük bekler. Birlikte, internet randevu dünyasının tehlikeli sularında ilerleyip eksik ama güzel bir ilişki kurabilirsiniz.
Adetinizi WomanLog ile takip edebilirsiniz. WomanLog’u hemen indirin:
