Η Θεωρία της Εκλεκτικής Μήτρας: Τι Είναι και Γιατί Έχει Σημασία
Οι πιθανότητες να μείνεις έγκυος τον πρώτο μήνα μετά την έναρξη των προσπαθειών είναι μόλις 20-30%. Όσο περισσότερο προσπαθείς να μείνεις έγκυος, τόσο αυξάνονται οι πιθανότητές σου. Περίπου το 80% των ζευγαριών μένουν έγκυοι μέσα στον πρώτο χρόνο προσπαθειών. Ωστόσο, δεν είναι όλες τόσο τυχερές, καθώς πολλοί παράγοντες μπορούν να μειώσουν τις πιθανότητες σύλληψης. Ένας από τους πιο ενδιαφέροντες παράγοντες είναι η θεωρία της «εκλεκτικής μήτρας». Σε αυτό το άρθρο, θα μάθεις τι χρειάζεται για να μείνεις έγκυος και γιατί η μήτρα σου μπορεί να σε σαμποτάρει.
Εκτός από το ότι έχει τη δυνατότητα να δημιουργεί και να φιλοξενήσει μια νέα ζωή, το γυναικείο σώμα ίσως μπορεί και να επιλέξει ποια ζωή θα κουβαλήσει. Η ιδέα της εκλεκτικής μήτρας υπάρχει εδώ και καιρό. Σύμφωνα με αυτή τη θεωρία, το σώμα μιας γυναίκας μπορεί να αποφασίσει ποια έμβρυα θα στηρίξει και ποια θα απορρίψει.
Πώς λειτουργεί η ανθρώπινη σύλληψη;
Για να κατανοήσουμε πώς το σώμα μας επιλέγει τα πιο υγιή έμβρυα, ας δούμε πρώτα πώς γίνεται η σύλληψη. Η ανθρώπινη αναπαραγωγή βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στη σύμπτωση. Ενώ οι απρογραμμάτιστες εγκυμοσύνες συμβαίνουν συνεχώς, η σκόπιμη εγκυμοσύνη δεν είναι τόσο εύκολη και μπορεί να απαιτήσει πολλές προσπάθειες και χρόνια. Πολλοί παράγοντες πρέπει να συμπέσουν ώστε να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες.
Μία φορά το μήνα, μια ωοθήκη απελευθερώνει ένα ώριμο ωάριο (ωάριο) στη σάλπιγγα. Αυτή η διαδικασία, που ονομάζεται ωορρηξία, συμβαίνει περίπου στη μέση του κύκλου και διαρκεί μόνο 24-48 ώρες πριν το ωάριο απορροφηθεί ξανά από το σώμα.
Αν θέλεις να μείνεις έγκυος, η σεξουαλική επαφή κατά τη γόνιμη περίοδο σου προσφέρει τη μεγαλύτερη πιθανότητα σύλληψης. Κατά την εκσπερμάτιση, εκατομμύρια σπερματοζωάρια απελευθερώνονται στο γυναικείο αναπαραγωγικό σύστημα. Τα σπερματοζωάρια ταξιδεύουν μέσω του τραχήλου προς τις σάλπιγγες.
Αν ένα σπερματοζωάριο συναντήσει το ωάριο στη σάλπιγγα, διαπερνά τη μεμβράνη του ωαρίου. Γύρω από την ωορρηξία, η τραχηλική βλέννα γίνεται πιο λεπτόρρευστη και λιγότερο όξινη, διευκολύνοντας την επιβίωση και τη διαδρομή των σπερματοζωαρίων. Εκείνη την περίοδο, τα σπερματοζωάρια υφίστανται βιοχημικές αλλαγές που ονομάζονται «χωρητικότητα», οι οποίες τα βοηθούν να γονιμοποιήσουν το ωάριο. Όταν φτάσουν κοντά στο ωάριο, τα σπερματοζωάρια απελευθερώνουν ένζυμα για να διασπάσουν τα εξωτερικά στρώματα που το περιβάλλουν. Στη συνέχεια, το γενετικό υλικό από το σπερματοζωάριο και το ωάριο συνδυάζεται, δημιουργώντας ένα κύτταρο που ονομάζεται ζυγώτης.
Ο ζυγώτης αρχίζει να διαιρείται σε πολλαπλά κύτταρα καθώς ταξιδεύει προς τη μήτρα. Αυτό το σύνολο διαιρούμενων κυττάρων ονομάζεται μόρλα και στη συνέχεια βλαστοκύστη. Περίπου μία εβδομάδα μετά τη γονιμοποίηση, η βλαστοκύστη εμφυτεύεται στο τοίχωμα της μήτρας, όπου μπορεί να συνεχίσει να αναπτύσσεται σε έμβρυο και έπειτα σε έμβρυο κατά τη διάρκεια μιας κανονικής εγκυμοσύνης. Καθώς το έμβρυο προσκολλάται, ο πλακούντας σχηματίζεται για να παρέχει στο αναπτυσσόμενο μωρό όλες τις απαραίτητες θρεπτικές ουσίες και λειτουργίες.
Γιατί θεωρείται θαύμα το να μείνεις έγκυος;
Περίπου το 11% των γυναικών και το 9% των ανδρών έχουν κάποιο είδος προβλήματος γονιμότητας. Μέχρι και 15% των ζευγαριών δεν μπορούν να συλλάβουν φυσικά μετά από έναν χρόνο προσπαθειών. Πολλοί διαφορετικοί παράγοντες επηρεάζουν τις πιθανότητες να μείνεις έγκυος—από ιατρικές καταστάσεις και ηλικία έως γονίδια και τρόπο ζωής. Παρόλα αυτά, ανεξάρτητα από το πόσο γρήγορα μείνουν μερικά ζευγάρια έγκυοι, η φράση «η γέννηση είναι θαύμα» δεν απέχει πολύ από την αλήθεια.
Ιδού γιατί:
Το παράθυρο γονιμότητας κάθε μήνα είναι εξαιρετικά μικρό. Η ωορρηξία, δηλαδή η περίοδος που ένα ωάριο είναι διαθέσιμο για γονιμοποίηση, διαρκεί μόνο 24-48 ώρες το μήνα, και κάποιες φορές μπορεί να μην συμβεί καθόλου. Ναι, τα σπερματοζωάρια μπορούν να επιβιώσουν στο γυναικείο σώμα περίπου πέντε μέρες, αλλά αυτό το διάστημα πρέπει να συμπέσει με το παράθυρο γονιμότητας.
Πριν την ωορρηξία, το pH του κόλπου είναι συχνά πολύ όξινο ώστε να επιβιώσουν τα σπερματοζωάρια για πολύ. Επίσης, η τραχηλική βλέννα είναι ξηρότερη, εμποδίζοντας την κίνηση των σπερματοζωαρίων προς τη μήτρα. Παράλληλα, η πλειοψηφία των σπερματοζωαρίων σε κάθε εκσπερμάτιση δεν είναι βιώσιμη, και ακόμα κι αυτά που είναι, μπορεί να μην βρουν ποτέ το ωάριο.
Επιπλέον, το ανοσοποιητικό σύστημα της γυναίκας μπορεί να επιτεθεί στα σπερματοζωάρια. Έρευνες έχουν δείξει ότι το σπερματικό υγρό διεγείρει ανοσολογική αντίδραση στο σώμα της γυναίκας. Αυτό σημαίνει πως το γυναικείο σώμα προσπαθεί να απομακρύνει τα σπερματοζωάρια, τα θεωρεί εισβολείς.
Τι είναι η εκλεκτική μήτρα;
Η θεωρία της «εκλεκτικής μήτρας» αναφέρεται στη βιολογική έννοια ότι η μήτρα μπορεί να παίζει επιλεκτικό ρόλο στην επιλογή των εμβρύων που θα επιτραπεί να εμφυτευτούν και να εξελιχθούν σε εγκυμοσύνη. Η θεωρία υποστηρίζει ότι η μήτρα μπορεί με κάποιον τρόπο να αναγνωρίζει την ποιότητα ή τη γενετική συμβατότητα του εμβρύου.
Μπορεί δηλαδή να στηρίζει την εμφύτευση και την ανάπτυξη εμβρύων που είναι πιο υγιή ή γενετικά πιο συμβατά με τη μητέρα. Ωστόσο, αυτή η θεωρία προς το παρόν παραμένει θεωρία και δεν έχει αποδειχτεί. Αν όμως ισχύει, θα σήμαινε ότι το να μείνει κάποια έγκυος και να φέρει μια εγκυμοσύνη σε πέρας είναι ακόμη πιο δύσκολο απ’ ό,τι νομίζαμε.
Η θεωρία της εκλεκτικής μήτρας αμφισβητεί επίσης την επικρατούσα άποψη ότι η μήτρα είναι παθητικό περιβάλλον στη διαδικασία σύλληψης. Αν ισχύει, τότε η μήτρα ενδεχομένως να στέλνει βιοχημικά σήματα για να αξιολογήσει την ποιότητα του εμβρύου. Η μήτρα ίσως ενισχύει την πιθανότητα μιας επιτυχημένης εγκυμοσύνης και υγιούς απογόνου, δίνοντάς μας εξελικτικό πλεονέκτημα.
Τι συμβαίνει με τα έμβρυα ή τα σπερματοζωάρια που απορρίπτονται;
Αν προσπαθείς ενεργά να μείνεις έγκυος, ίσως αναρωτιέσαι τι συμβαίνει στο σώμα σου όταν απορρίπτει σπερματοζωάρια ή δεν επιτρέπει την εμφύτευση εμβρύων. Εάν η θεωρία της εκλεκτικής μήτρας ισχύει, το βιοχημικό περιβάλλον του αναπαραγωγικού συστήματος ή η ανοσολογική αντίδραση μπορεί να καταστρέψει ή να ακινητοποιήσει κάποια σπερματοζωάρια.
Όσον αφορά τα έμβρυα, αν δεν είναι κατάλληλα για εμφύτευση, το ανοσοποιητικό σύστημα της γυναίκας μπορεί επίσης να τα επιτεθεί και να τα απορρίψει ήδη στο πρώιμο στάδιο. Βιοχημικοί παράγοντες όπως οι ορμόνες ή πρωτεϊνικά σήματα μπορούν να προκαλέσουν αποτυχία ανάπτυξης κάποιων εμβρύων μετά την εμφύτευση. Εάν η μήτρα απορρίψει σπερματοζωάρια και έμβρυα πολύ νωρίς, πιθανότατα δεν θα το αντιληφθείς καν. Ακόμα και τα έμβρυα που εμφυτεύονται και πεθαίνουν μέσα στο πρώτο τρίμηνο, προκαλώντας αποβολή, συχνά περνούν απαρατήρητα, επειδή μοιάζουν με πολύ έντονη έμμηνο ρύση. Μάλιστα, ως και 20% των κυήσεων καταλήγουν σε αποβολή.
Υπάρχει τρόπος να αυξήσεις τις πιθανότητες σύλληψης;
Υπάρχουν τρόποι να αυξήσεις τις πιθανότητες να μείνεις έγκυος.
- Παρακολούθησε την ωορρηξία σου και έχε σεξουαλική επαφή κατά τη γόνιμη φάση σου, που είναι συνήθως οι 5 ημέρες πριν και η ίδια η μέρα της ωορρηξίας. Χρησιμοποίησε τεστ ωορρηξίας, παρακολούθησε τη βασική θερμοκρασία σώματος ή τις αλλαγές στη βλέννα του τραχήλου για να εντοπίσεις την ωορρηξία. Ωστόσο, η συχνότερη σεξουαλική επαφή δεν αυξάνει πάντα τις πιθανότητες γονιμοποίησης. Όσο περισσότερες εκσπερματίσεις έχει ένας άνδρας, τόσο χαμηλότερα είναι ο αριθμός και η κινητικότητα των σπερματοζωαρίων. Για να αυξήσεις τις πιθανότητες, είναι προτιμότερο να κάνεις σεξ λίγες μέρες πριν και κατά την ωορρηξία.
- Διατήρησε υγιές σωματικό βάρος. Το υπερβολικό ή το πολύ χαμηλό βάρος μπορεί να επηρεάσει την έμμηνο ρύση και να μειώσει τη γονιμότητα.
- Λίγους μήνες πριν αρχίσεις να προσπαθείς να μείνεις έγκυος, βελτίωσε τον τρόπο ζωής σου. Απόφυγε το κάπνισμα και την υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ, και μείωσε το στρες μέσω άσκησης, γιόγκα ή διαλογισμού. Πάρε προγεννητικές βιταμίνες με φολικό οξύ, το οποίο μπορεί να προφυλάξει από ορισμένες συγγενείς ανωμαλίες. Εξάλλου, έρευνες δείχνουν ότι οι προγραμματισμένες εγκυμοσύνες είναι πιο υγιείς.
Ωστόσο, και ο σύντροφός σου πρέπει να προετοιμαστεί για εγκυμοσύνη. Είναι συχνή η πεποίθηση ότι ο ρόλος του άνδρα είναι μόνο η γονιμοποίηση του ωαρίου, αλλά το ήμισυ του γενετικού υλικού του εμβρύου προέρχεται από τον πατέρα. Αν το σπέρμα του έχει χαμηλή ποιότητα, η μήτρα μπορεί να το απορρίψει ή να επηρεαστεί η υγεία του μωρού.
Λίγους μήνες πριν ξεκινήσετε τις προσπάθειες, και ο σύντροφός σου πρέπει να φροντίσει τον τρόπο ζωής του: να κόψει το κάπνισμα, να μειώσει το αλκοόλ, να τρέφεται υγιεινά και να γυμνάζεται περισσότερο. Έτσι αυξάνονται οι πιθανότητες, όχι μόνο να μείνεις έγκυος, αλλά και να έχεις ένα υγιές μωρό.
Ωστόσο, ακόμα και αν διατηρείς τέλειο τρόπο ζωής και δοκιμάζεις κάθε πιθανό τρόπο για να αυξήσεις τις πιθανότητες εγκυμοσύνης, κάποιες γυναίκες δυσκολεύονται περισσότερο από άλλες. Αν και είναι σκληρή εμπειρία να προσπαθείς χωρίς αποτέλεσμα, είναι σημαντικό να γνωρίζεις ότι υπάρχουν επιλογές.
Επιλέγοντας εξωσωματική γονιμοποίηση
Η εξωσωματική γονιμοποίηση (IVF) αποτελεί μορφή υποβοηθούμενης αναπαραγωγής. Κατά τη διαδικασία, τα ωάρια της γυναίκας γονιμοποιούνται με το σπέρμα του άνδρα έξω από το σώμα, σε εργαστηριακό περιβάλλον.
Για να είναι επιτυχής η εξωσωματική, έχει σημασία να ληφθούν όσο το δυνατόν περισσότερα βιώσιμα ωάρια. Γι’ αυτόν το λόγο, η γυναίκα λαμβάνει φάρμακα που διεγείρουν τις ωοθήκες ώστε να παραχθούν πολλαπλά ωοθυλάκια, αντί για το ένα που απελευθερώνεται φυσιολογικά σε κάθε κύκλο. Όταν τα ωοθυλάκια ωριμάσουν, τα ωάρια συλλέγονται χειρουργικά.
Ο άνδρας πρέπει να δώσει σπέρμα για να γονιμοποιηθούν τα ωάρια. Μετά τη γονιμοποίηση, τα έμβρυα αναπτύσσονται στο εργαστήριο για μερικές ημέρες. Επιλέγονται τα πιο υγιή έμβρυα και μεταφέρονται στη μήτρα της γυναίκας με λεπτό καθετήρα από τον τράχηλο.
Για πολλά ζευγάρια, η εξωσωματική είναι ο μόνος τρόπος να μείνουν έγκυοι. Το ποσοστό επιτυχίας φτάνει στο 41-47% αν είσαι κάτω των 35. Οι πιθανότητες πέφτουν μετά τα 35, αλλά είναι ακόμη εφικτό να μείνεις έγκυος μέσω εξωσωματικής και μετά τα 40. Είναι, όμως, καλό να θυμάσαι ότι τα ποσοστά επιτυχίας μειώνονται και η εγκυμοσύνη μπορεί να είναι πιο απαιτητική. Επιπλέον, μπορεί να χρειαστούν πάνω από έναν κύκλο προσπάθειες, ενώ η διαδικασία είναι συναισθηματικά και σωματικά δύσκολη, χωρίς να υπολογίζεται το οικονομικό κόστος.
Τελικές σκέψεις
Το να μείνεις έγκυος μπορεί να είναι δύσκολο και να απαιτεί χρόνια προσπαθειών. Ωστόσο, υπάρχουν τρόποι να βελτιώσεις τις πιθανότητές σου. Με τη σύγχρονη ιατρική να εξελίσσεται κάθε μέρα, όλο και περισσότερα ζευγάρια γίνονται γονείς. Ελπίζουμε το άρθρο αυτό να σε βοήθησε να κατανοήσεις καλύτερα όσα περνά το σώμα σου στη διαδικασία της εγκυμοσύνης. Αν θέλεις να μάθεις περισσότερα για την εγκυμοσύνη και την υγεία της γυναίκας, επισκέψου το blog μας.
Κατεβάστε τώρα το WomanLog:
