Οι Επιπτώσεις του Άγχους στη Γυναικεία Σεξουαλική και Αναπαραγωγική Υγεία
Το άγχος και η ανησυχία μπορούν να επηρεάσουν τόσο τη σωματική όσο και τη ψυχική σου υγεία. Συχνά, τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται στο αναπαραγωγικό σύστημα. Το παρατεταμένο ή χρόνιο άγχος μπορεί να αποσυντονίσει το σώμα και, κατά συνέπεια, την παραγωγή ορμονών, προκαλώντας ακανόνιστους κύκλους, δυσκολία σύλληψης και ακόμη και χαμηλή λίμπιντο.
Το άγχος είναι ένα φυσικό μέρος της ζωής μας. Το θετικό άγχος μας βοηθά να αντιμετωπίσουμε προκλήσεις και κινδύνους. Το σώμα παράγει μια έκρηξη αδρεναλίνης, η οποία αυξάνει τον καρδιακό σου ρυθμό, ανεβάζει την αρτηριακή σου πίεση και ενισχύει τα ενεργειακά σου αποθέματα. Ωστόσο, το χρόνιο άγχος μπορεί να είναι εξουθενωτικό, συχνά επηρεάζοντας αρνητικά το γυναικείο σώμα, ειδικά όσον αφορά τη σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία. Ένας υγιεινός τρόπος ζωής και η σωστή διαχείριση του άγχους είναι σημαντικά ώστε όλα μας τα συστήματα να λειτουργούν σωστά.
Οι επιπτώσεις του χρόνιου άγχους στο σώμα
Το άγχος είναι η φυσική αντίδραση του οργανισμού σε επικίνδυνες ή απαιτητικές καταστάσεις. Το άγχος μας βοηθά να αναγνωρίσουμε προβλήματα και να προστατευθούμε από τον κίνδυνο. Στο παρελθόν, το ένστικτο της μάχης ή φυγής επέτρεπε στους ανθρώπους να επιβιώνουν. Σήμερα, βιώνουμε άγχος και ανησυχία, παρόλο που οι περισσότερες από εμάς δεν αντιμετωπίζουμε καταστάσεις ζωής ή θανάτου. Η πίεση συσσωρεύεται στη δουλειά, σε κοινωνικές καταστάσεις και στην οικογένεια. Όταν δεν αποφορτίζουμε τακτικά το άγχος, μπορεί να εξελιχθεί σε χρόνια κατάσταση.
Όταν αγχωνόμαστε, ο εγκέφαλός μας απελευθερώνει μια ορμόνη που ονομάζεται κορτιζόλη. Η κορτιζόλη ευθύνεται για ιδρωμένες παλάμες, γρήγορο καρδιακό παλμό και δύσπνοια. Το χρόνιο άγχος διατηρεί τα επίπεδα κορτιζόλης υψηλά, κρατώντας το σώμα σε συνεχόμενη κατάσταση φυσιολογικής διέγερσης. Αυτό οδηγεί σε μια σειρά δυσάρεστων συμπτωμάτων, όπως ευερεθιστότητα, πονοκέφαλοι, καούρες, αϋπνία και κόπωση.
Εάν το χρόνιο άγχος δεν ελεγχθεί, μπορεί να προκαλέσει προβλήματα όπως:
- υψηλή αρτηριακή πίεση και σάκχαρο στο αίμα
- γαστρεντερικά προβλήματα
- αυξημένο κίνδυνο κατάθλιψης
- καρδιακές προσβολές
- αυξημένες φλεγμονές
- μειωμένη γονιμότητα
Το άγχος και ο εμμηνορροϊκός κύκλος
Οι ορμόνες του άγχους μπορεί να παρεμβαίνουν στις αναπαραγωγικές ορμόνες που παράγει το γυναικείο σώμα κατά τη διάρκεια του κύκλου. Η ορμονική ανισορροπία μπορεί να ταράξει τον κύκλο με διάφορους τρόπους, κάνοντάς τον μεγαλύτερο, μικρότερο, ακανόνιστο ή ακόμη και να απουσιάζει, προκαλώντας ακόμη περισσότερο άγχος.
Το άγχος μπορεί επίσης να εντείνει τα συμπτώματα του ΠΜΣ. Μπορεί να βιώσεις πιο έντονους πόνους και αυξομειώσεις της διάθεσης. Η κορτιζόλη επηρεάζει την όρεξη, κάνοντας σε συνδυασμό με το ΠΜΣ να πεινάς πιο συχνά και να λαχταράς τροφές με ζάχαρη και λίπος.
Η πανδημία COVID-19 επηρεάζει όλες μας. Η εξάπλωση αυτού του νέου και εν δυνάμει επικίνδυνου ιού είναι ένα αγχωτικό γεγονός. Πολλές γυναίκες ανέφεραν αλλαγές στον κύκλο τους κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Εγκυμοσύνη, θηλασμός και άγχος
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, το σώμα της γυναίκας υφίσταται πολλές αλλαγές, τόσο σωματικές όσο και ψυχικές. Αυτό από μόνο του προκαλεί κάποιο άγχος το οποίο επιτείνεται από τις καθημερινές υποχρεώσεις και την προετοιμασία για τον ερχομό ενός μικρού ανθρώπου στον κόσμο. Ενώ το σώμα είναι προετοιμασμένο να διαχειριστεί οξύ, βραχυπρόθεσμο στρες που σπάνια επηρεάζει την εγκυμοσύνη, το χρόνιο άγχος μπορεί να προκαλέσει πρόωρο τοκετό και, σε σοβαρές περιπτώσεις, να επηρεάσει την ανάπτυξη του βρέφους.
Το αμνιακό υγρό περιβάλλει και προστατεύει το έμβρυο όσο βρίσκεται στη μήτρα. Υψηλά επίπεδα κορτιζόλης στο αμνιακό υγρό για μακρά διαστήματα μπορούν να οδηγήσουν σε πρόωρο τοκετό ή συγγενείς ανωμαλίες. Μελέτη του Πανεπιστημίου της Ζυρίχης έδειξε ότι όταν μια μητέρα βιώνει χρόνιο άγχος στην εγκυμοσύνη, το παιδί της έχει περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσει διαταραχή ελλειμματικής προσοχής και υπερκινητικότητας (ΔΕΠΥ) και καρδιαγγειακές παθήσεις αργότερα στη ζωή του.
Το άγχος συνδέεται επίσης με αλλαγές στη σύσταση του μητρικού γάλακτος και μείωση της παραγωγής του. Βρέφη που θηλάζουν έχουν διαπιστωθεί να έχουν υψηλότερα επίπεδα κορτιζόλης στο αίμα τους από ό,τι βρέφη που τρέφονται με φόρμουλα, γεγονός που δείχνει ότι η κορτιζόλη μπορεί να περνάει μέσω του γάλακτος. Χρονικά αυξημένα επίπεδα κορτιζόλης στα βρέφη μπορούν να οδηγήσουν σε ενισχυμένες αντιδράσεις στρες αργότερα στη ζωή, όπως υψηλή πίεση και αυξημένο καρδιακό ρυθμό.
Το άγχος και η σεξουαλικότητα
Είναι εύκολο οι ευθύνες στη δουλειά και στο σπίτι να μας κατακλύζουν. Όταν τα πράγματα δυσκολεύουν, το σεξ είναι συχνά το πρώτο που «εξαφανίζεται». Και αυτό δεν οφείλεται μόνο στην κόπωση από το άγχος—η απώλεια της λίμπιντο είναι παρενέργεια των υψηλών επιπέδων κορτιζόλης. Άτομα που βιώνουν έντονο στρες διατρέχουν επίσης μεγαλύτερο κίνδυνο για κατάθλιψη. Τα φάρμακα για την κατάθλιψη επίσης επηρεάζουν συχνά τη λίμπιντο.
Όπως αναφέρθηκε και παραπάνω, το άγχος προκαλεί χάος στις ορμόνες. Το άγχος καταναλώνει την ενέργειά σου, καθιστώντας λιγότερο πιθανό να αισθανθείς ενδιαφέρον για το σεξ. Επιπλέον, η ένταση δυσκολεύει τη χαλάρωση και το στρες μπορεί να προκαλέσει «ξηρασία»—δυσκολία στην παραγωγή φυσικής λίπανσης—με αποτέλεσμα το σεξ να μην είναι τόσο απολαυστικό.
Όπως τα περισσότερα θέματα γύρω από το σεξ, το πρόβλημα σπάνια έχει απλή λύση. Ωστόσο, μειώνοντας κάποιες ευθύνες και φροντίζοντας να κοιμάσαι αρκετά, μπορείς να κάνεις μια καλή αρχή.
Αντιμετωπίζοντας το άγχος
Το άγχος δεν χρειάζεται να ελέγχει τη ζωή σου. Υπάρχουν ορισμένα απλά πράγματα που μπορείς να κάνεις για να αισθανθείς καλύτερα. Η υγεία, συμπεριλαμβανομένης της σεξουαλικής υγείας, δεν είναι απλώς η απουσία ασθένειας αλλά η καλή ευεξία. Ακολουθούν μερικές μέθοδοι που μπορεί να σε βοηθήσουν να διαχειριστείς τις αγχωτικές καταστάσεις.
Περιόρισε τα ερεθίσματα
Βρες έναν ήσυχο χώρο για να καθίσεις και να σκεφτείς τι σε αγχώνει και γιατί. Τι κάνει την καρδιά σου να χτυπάει γρηγορότερα και το στομάχι σου να δένεται κόμπος; Να μιλάς δημόσια; Τα κοινωνικά γεγονότα; Τα άσχημα νέα για την οικονομία; Θυμήσου ότι δεν μπορείς να ελέγξεις τι συμβαίνει στον κόσμο, μόνο εσύ μπορείς να φροντίσεις τη δική σου ευεξία. Αφαιρώντας μερικά από τα αγχωτικά ερεθίσματα από τη ζωή σου μπορείς να δεις άμεση, θετική αλλαγή.
Για παράδειγμα, αν σε επηρεάζουν αρνητικά τα νέα, προσπάθησε να μπλοκάρεις σχετικές ιστοσελίδες ή όρισε συγκεκριμένη ώρα κάθε μέρα όπου θα απενεργοποιείς όλες τις συσκευές σου. Υπάρχουν πολλές δραστηριότητες που μπορείς να κάνεις αντί να διαβάζεις τίτλους ειδήσεων ή να «σερφάρεις» στο Facebook. Ίσως έχεις ήδη κάποιες ιδέες.
Αν ο «εκκινητής» σου είναι οι κοινωνικές καταστάσεις—πάρε το πιο αργά. Άτομα με κοινωνικό άγχος νιώθουν ότι όλοι τα παρακολουθούν και τα κρίνουν, αλλά οι περισσότεροι νοιάζονται πολύ περισσότερο για τον εαυτό τους παρά για εσένα. Το να κρατάς ημερολόγιο μπορεί να σε βοηθήσει να εντοπίσεις τι σου προκαλεί άγχος. Αφού αναγνωρίσεις τα ερεθίσματά σου, μπορείς να επιλέξεις είτε να τα αποφύγεις είτε να βρεις προληπτικές μεθόδους διαχείρισης.
Θέσε σωστή διατροφή
Η κορτιζόλη αυξάνει την όρεξη, γι' αυτό στρεφόμαστε στις «τροφές παρηγοριάς». Μετά από μια δύσκολη μέρα στη δουλειά, συνήθως δεν λαχταράμε σαλάτα. Όσες βρίσκονται υπό πίεση συχνά αντιμετωπίζουν αύξηση βάρους και προβλήματα υγείας. Το άγχος μπορεί να σε ωθήσει στο αλκοόλ, τα τσιγάρα ή τα ναρκωτικά. Σημαντικό να θυμάσαι ότι τόσο τα διεγερτικά όσο και τα κατασταλτικά μπορεί να ανακουφίζουν στιγμιαία, αλλά μακροπρόθεσμα μειώνουν την ικανότητα διαχείρισης του άγχους.
Μία υγιεινή, θρεπτική διατροφή βελτιώνει την ικανότητά σου να χειρίζεσαι τις προκλήσεις της ζωής. Τροφές που βοηθούν στη μείωση του άγχους είναι το αβοκάντο, τα λιπαρά ψάρια, οι ξηροί καρποί, τα εσπεριδοειδή και η μαύρη σοκολάτα. Το αβοκάντο και τα λιπαρά ψάρια, όπως ο σολομός, περιέχουν Ωμέγα-3 λιπαρά οξέα που είναι γνωστά για την καλή διάθεση και την ορμονική ισορροπία. Τα εσπεριδοειδή είναι πλούσια σε βιταμίνη C που ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα.
Κινήσου!
Η σωματική δραστηριότητα βοηθά όχι μόνο να «καθαρίσει» το μυαλό αλλά επηρεάζει θετικά το νευρικό σύστημα, ενώ ενισχύει τη δύναμη και την ενέργεια. Καθώς κινείσαι, ο εγκέφαλος απελευθερώνει «ορμόνες ευτυχίας» όπως σεροτονίνη και ντοπαμίνη.
Τα χρονίως αυξημένα επίπεδα κορτιζόλης καταπονούν την ψυχική υγεία και αυξάνουν τον κίνδυνο για κατάθλιψη ή αγχώδεις διαταραχές. Η συμμετοχή σε δραστηριότητες που αυξάνουν τη σεροτονίνη και τη ντοπαμίνη στον εγκέφαλο ρίχνει τα επίπεδα κορτιζόλης και βελτιώνει την διάθεσή σου.
Μην διστάσεις να ζητήσεις βοήθεια
Η σωματική υγεία είναι μόνο μία πλευρά της φροντίδας του εαυτού. Αν το άγχος κυριαρχεί στη ζωή σου και κάνει δύσκολες ακόμη και τις απλές καθημερινές δραστηριότητες, ήρθε η ώρα να ζητήσεις βοήθεια. Οι φίλες και η οικογένειά σου μπορούν να προσφέρουν στήριξη, αλλά δεν υπάρχει τίποτα ντροπιαστικό στο να στραφείς σε μία επαγγελματία – είναι εκεί για αυτόν το λόγο.
Οι αντιδράσεις μας σε ορισμένα ερεθίσματα πολύ συχνά πηγάζουν από περασμένα τραύματα. Εάν δουλέψεις βαθύτερα θέματα μπορείς να μειώσεις το άγχος και να χτίσεις πιο υγιείς συνήθειες. Αυτό είναι πιο εύκολο να το λες παρά να το κάνεις, και μπορεί να πάρει χρόνο, αξίζει όμως την προσπάθεια.
Απόλαυσε ένα χαλαρωτικό μασάζ
Αν ο αυχένας σου και οι ώμοι σου είναι τεταμένοι από τις πολλές ώρες στον υπολογιστή, ή αν πονάνε οι μύες σου από σωματική εργασία, κάνε ένα δώρο στον εαυτό σου – λίγες ώρες σε ένα spa ή ζήτησε από τον/τη σύντροφό σου να σου κάνει ένα απαλό μασάζ. Εκτός από τη μείωση του άγχους, είναι εξαιρετικός τρόπος για δημιουργία οικειότητας. Ακόμα και ένα απλό μασάζ πλάτης έχει αποδειχθεί ότι μειώνει την ένταση και ρίχνει τα επίπεδα κορτιζόλης.
Κράτησε σταθερό πρόγραμμα ύπνου
Το άγχος προκαλεί αϋπνία και διάφορα προβλήματα ύπνου. Όμως ο ύπνος είναι απαραίτητος όταν διαχειρίζεσαι το στρες. Κάνε το καλό στον εαυτό σου—δώσε χρόνο για να καθιερώσεις μια ρουτίνα ύπνου ώστε το σώμα σου να ξέρει πότε θα του επιτρέψεις να χαλαρώσει και να αναζωογονηθεί.
Δοκίμασε τεχνικές ενσυνειδητότητας
Πρακτικές ενσυνειδητότητας όπως ο διαλογισμός, η προσεκτική αναπνοή και η yoga βοηθούν στη διαχείριση του άγχους και στη συναισθηματική σταθερότητα. Αρκούν ακόμη και 5 λεπτά προσεκτικής αναπνοής για να ανταπεξέλθεις.
Οι τεχνικές ενσυνειδητότητας μπορούν επίσης να χαλαρώσουν το σώμα σου κατά τη διάρκεια του σεξ ώστε να απολαμβάνεις περισσότερο τη στιγμή. Η ταντρική yoga είναι ένα σύνολο πρακτικών που ενισχύουν τη σεξουαλική απόλαυση.
Συμβαίνουν πολλά στον κόσμο που καμία μας δεν μπορεί να εξηγήσει ή να διαχειριστεί πλήρως. Είναι σημαντικό να ξεχωρίζουμε τι περνάει από το χέρι μας και τι όχι. Πρέπει να φροντίζουμε πρώτα τον εαυτό μας για να έχουμε δύναμη να φροντίζουμε και τους άλλους—και όλοι έχουμε ανάγκη από τους δικούς μας ανθρώπους για να περάσουμε τις δύσκολες στιγμές.
Η σεξουαλική και αναπαραγωγική υγεία της γυναίκας είναι σημαντική όχι μόνο για την ίδια αλλά και για την υγεία των παιδιών και ολόκληρης της οικογένειας. Φρόντισε όσα σου δίνουν δύναμη και χαρά και έτσι κάνεις καλό σε όλο τον κόσμο.
Μπορείς να παρακολουθείς την περίοδό σου με το WomanLog. Κατέβασε το WomanLog τώρα:
