Κατανόηση των Αποστημάτων: Συνηθισμένοι Τύποι, Πρόληψη και Αντιμετώπιση
Αν έχεις ποτέ εμφανίσει απόστημα στο δέρμα, στα ούλα ή σε άλλο σημείο (ή και εσωτερικά) του σώματός σου, γνωρίζεις πόσο επικίνδυνο και επίπονο μπορεί να γίνει. Και επειδή το απόστημα μπορεί να μοιάζει με σπυράκι ή δοθίνα, ίσως μπεις στον πειρασμό να το πιέσεις ή να το σκάσεις. Πριν το κάνεις αυτό, διάβασε το άρθρο για να μάθεις πώς να αντιμετωπίσεις το απόστημα με ασφάλεια και γιατί δεν πρέπει ποτέ να το σκάσεις μόνη σου.
Τα αποστήματα μπορεί να σχηματιστούν όταν το ανοσοποιητικό σου σύστημα καταπολεμά μια μόλυνση που έχει προκληθεί από ιό, βακτήριο ή μύκητα που εισήλθε στο σώμα σου μέσω μιας πληγής, μιας εγκυστωμένης τρίχας ή κάποιου άλλου τραυματισμένου ιστού. Το ανοσοποιητικό σου κινητοποιείται για να αντιμετωπίσει τη λοίμωξη, με αποτέλεσμα να πεθαίνουν μερικά κύτταρα κατά τη διαδικασία, δημιουργώντας μια μικρή κοιλότητα γεμάτη πύον στο κέντρο του φλεγμονώδους ιστού.
Όπως και η δοθίνα (furuncle), η οποία συνήθως συνδέεται με μολυσμένο θύλακα τρίχας, το απόστημα αποτελεί μια κοιλότητα με μολυσμένο ιστό οπουδήποτε στο ή μέσα στο σώμα, αλλά συνήθως είναι μεγαλύτερο και βαθύτερο και μπορεί ευκολότερα να διασπείρει τη λοίμωξη αν δεν αντιμετωπιστεί σωστά. Μια μικρή δοθίνα (>1εκ/0,5 ίντσα σε διάμετρο) μπορεί να υποχωρήσει μόνη της, αλλά μπορεί και να εξελιχθεί σε μεγαλύτερο απόστημα αν ενοχληθεί. Αν το πιέσεις ή το σφίξεις, η λοίμωξη μπορεί να εξαπλωθεί σε βαθύτερους ιστούς ή ακόμα και στην κυκλοφορία του αίματος. Γι’ αυτό δεν είναι σωστό να επιχειρείς να αδειάσεις τη δοθίνα ή το απόστημα μόνη σου. Αντί γι’ αυτό, ζήτα θεραπεία από επαγγελματία υγείας που μπορεί να εφαρμόσει σωστά την τεχνική τομής και παροχέτευσης (I & D).
Πώς μοιάζει ένα απόστημα;
Η όψη ενός αποστήματος διαφέρει ανάλογα με το σημείο που εμφανίζεται. Συνήθως, παρουσιάζεται ως μια ευαίσθητη, φλεγμονώδης, ροζ έως κόκκινη, τεντωμένη, ελαστική και συμπιεζόμενη μάζα, η οποία πονάει στο άγγιγμα. Νεκρά κύτταρα, βακτήρια και υπολείμματα αποτελούν το πύον στο κέντρο του αποστήματος. Καθώς το ανοσοποιητικό σου καταπολεμά τη μόλυνση, σκοτώνει περισσότερα κύτταρα και αυξάνεται έτσι και η ποσότητα του πύου. Αυτό δημιουργεί πίεση κάτω από το δέρμα και επιπλέον φλεγμονή στους γύρω ιστούς.
Μερικές φορές το απόστημα «δείχνει» — εμφανίζεται ως μια λευκή τελεία στην επιφάνεια· αυτή η εμφάνιση μπορεί να σε παραπλανήσει να νομίζεις ότι πρόκειται για απλό σπυράκι. Παρότι λίγο πύον έχει μαζευτεί στην κορυφή, συχνά υπάρχει επιπλέον πύον, υπολείμματα και βακτήρια κάτω από την επιφάνεια.
Γιατί σχηματίζεται ένα απόστημα;
Συνήθως, το απόστημα δημιουργείται όταν βακτήρια που υπάρχουν στο δέρμα εισέρχονται μέσω πληγής ή κάποιο άλλου τραυματισμένου ιστού και σχηματίζουν πύον σε κλειστή κοιλότητα. Τα αποστήματα μπορούν επίσης να εμφανιστούν σε θύλακες τριχών ή σμηγματογόνους αδένες, που αποτελούν φυσικά ανοίγματα του δέρματος και ενίοτε φράζουν. Το βακτήριο Staphylococcus aureus ευθύνεται συχνά, αλλά ορισμένοι παρασιτικοί οργανισμοί, ιοί και μυκητιάσεις μπορούν επίσης να προκαλέσουν σχηματισμό αποστήματος. Όταν το ανοσοποιητικό σύστημα είναι εξασθενημένο, ακόμη και ένα μικρό τραύμα μπορεί να οδηγήσει σε μόλυνση.
Έχεις περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσεις απόστημα όταν η άμυνα του οργανισμού σου είναι αδύναμη ή περιορισμένη. Άτομα με καρκίνο, διαβήτη, HIV, δρεπανοκυτταρική αναιμία, νόσο του Crohn, ελκώδη κολίτιδα και περιφερικά αγγειακά προβλήματα κινδυνεύουν περισσότερο, όπως και όσες έχουν χρόνια αγωγή με στεροειδή, χημειοθεραπεία, σοβαρά εγκαύματα ή άλλους σοβαρούς τραυματισμούς, αλλά και άτομα με αλκοολισμό ή ενέσιμη χρήση ναρκωτικών ουσιών. Η παχυσαρκία, η κακή κυκλοφορία του αίματος, η κακή υγιεινή και το βρώμικο περιβάλλον, καθώς και η έκθεση σε ορισμένες δερματικές λοιμώξεις, είναι επίσης παράγοντες κινδύνου.
Τύποι αποστημάτων
Αποστήματα μπορούν να εμφανιστούν σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος, αλλά βρίσκονται συχνότερα στο δέρμα, στα δόντια και τα ούλα, στα εξωτερικά γεννητικά όργανα και κάποιες φορές και στο εσωτερικό του σώματος.
Δερματικό απόστημα
Ο πιο συχνός τύπος αποστήματος εμφανίζεται στο δέρμα, καθώς το δέρμα αποτελεί την πρώτη “άμυνα” του οργανισμού και εκτίθεται περισσότερο σε κακώσεις από οποιοδήποτε άλλο όργανο. Απόστημα μπορεί να δημιουργηθεί οπουδήποτε, αλλά συνηθέστερα σε μασχάλες, βουβωνική χώρα, πλάτη, γλουτούς και άλλα μέρη που έχουν την τάση να ιδρώνουν ή να λιπαίνονται.
Αν μείνει χωρίς θεραπεία, ένα δερματικό απόστημα μπορεί να εξελιχθεί σε γάγγραινα. Εάν έχεις διαβήτη ή άλλη πάθηση που περιορίζει τη ροή του αίματος, πρέπει να δείχνεις ιδιαίτερη προσοχή. Τέτοιες συνθήκες αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης γάγγραινας λόγω αθεράπευτης λοίμωξης.
Πώς αντιμετωπίζεις απόστημα στο δέρμα;
Μια δοθίνα ή μικρό απόστημα με διάμετρο κάτω από 1 εκ. (0,5 ίντσα) μπορεί να “ωριμάσει” και να σπάσει από μόνο του με τη χρήση ζεστής κομπρέσας ή θερμοφόρας. Τοποθέτησε αποστειρωμένη γάζα ανάμεσα στη θερμή πηγή και το μολυσμένο σημείο για προστασία και εφάρμοσε θερμότητα για 10–20 λεπτά, 2–4 φορές την ημέρα μέχρι και δύο εβδομάδες. Αυτό μπορεί να βοηθήσει το απόστημα να σπάσει και να παροχετευτεί από μόνο του. Εάν συμβεί αυτό, καθάρισε την περιοχή με νερό και σαπούνι και κάλυψέ την με καθαρό επίδεσμο.
Μην προσπαθήσεις να το σκάσεις όπως ένα σπυράκι, γιατί μπορεί άθελά σου να διασπείρεις τη λοίμωξη. Αν χρησιμοποιήσεις βελόνα ή άλλο αιχμηρό αντικείμενο, μπορεί να τραυματίσεις αγγείο και να περάσει η λοίμωξη στο αίμα, προκαλώντας ενδεχομένως σήψη.
Εάν το απόστημα δεν βελτιωθεί μέσα σε δύο εβδομάδες, ή αν δείχνει να χειροτερεύει, αναζήτησε ιατρική βοήθεια. Προειδοποιητικά σημάδια είναι απόστημα με διάμετρο μεγαλύτερη του 1 εκ. ή συνεχώς αυξανόμενο, πυρετός, κόκκινες γραμμές (ίσως ένδειξη διασποράς της λοίμωξης). Αν έχεις μειωμένη άμυνα για οποιονδήποτε λόγο, επισκέψου άμεσα το γιατρό σου.
Ο γιατρός θα πραγματοποιήσει τομή και παροχέτευση αφαιρώντας το πύον και πιθανότατα θα σου χορηγήσει αντιβιοτική αγωγή για να καταπολεμήσει τη λοίμωξη, καθώς και αντιβιοτική αλοιφή για το τραύμα τοπικά.
Πώς προλαμβάνεις απόστημα στο δέρμα;
Για την πρόληψη των δερματικών αποστημάτων είναι σημαντικό να διατηρείς καλή προσωπική υγιεινή. Πλένεσαι πάντα μετά από έντονη εφίδρωση ή αν το δέρμα λιπαίνει εύκολα. Φόρεσε αέρινα ρούχα από φυσικά υφάσματα όπως βαμβάκι ή λινό ώστε να επιτρέπει στο δέρμα να αναπνέει και να επιταχύνεται η εξάτμιση του ιδρώτα. Αν έχεις τάση να εμφανίζεις αποστήματα από εγκυστωμένες τρίχες μετά το ξύρισμα, δοκίμασε απαλό τρίμμα ή λέιζερ για την αποτρίχωση και τη φροντίδα της τριχοφυΐας.
Οδοντικό απόστημα
Οδοντικά αποστήματα μπορούν να δημιουργηθούν στα ούλα, μέσα στους ιστούς των δοντιών ή στο οστό που στηρίζει τα δόντια. Βακτήρια μπορεί να εισβάλουν μέσα από τα κενά ανάμεσα σε δόντια και ούλα ή να πολλαπλασιαστούν στον πολφό ενός δοντιού. Όταν συμβαίνει αυτό, μπορεί να παρατηρήσεις τα εξής συμπτώματα:
- παλλόμενος πόνος
- πρήξιμο της μολυσμένης περιοχής
- ευαισθησία στην αφή
- πυρετός
- κακή γεύση και δυσοσμία στο στόμα
Ένα οδοντικό απόστημα απαιτεί άμεση επίσκεψη στον οδοντίατρό σου. Δεν υποχωρεί από μόνο του και πρέπει να παροχετευτεί από επαγγελματία. Αν αργήσεις, μπορεί να νεκρωθεί το νεύρο του δοντιού σου, διακόπτοντας τη ροή αίματος και προκαλώντας τελικά την απώλεια του δοντιού. Αν το νεύρο χαλαστεί, ίσως νιώσεις ανακούφιση για λίγο επειδή σταματά ο πόνος, αλλά αν το απόστημα παραμείνει, εξαπλώνεται σε γύρω ιστούς και οδηγεί σε πολύ σοβαρότερη λοίμωξη.
Ανάλογα με την περιοχή, ο οδοντίατρος μπορεί να παροχετεύσει το απόστημα με μικρή τομή, να αντιμετωπίσει ριζικό σωλήνα ή σε σοβαρές περιπτώσεις να αφαιρέσει χειρουργικά τον κατεστραμμένο ιστό. Μόλις αφαιρεθεί το απόστημα, θα χρειαστεί να πάρεις αντιβιοτικά και να χρησιμοποιήσεις ειδικό αντισηπτικό στοματικό διάλυμα.
Πώς να προλάβω τα οδοντικά αποστήματα;
Για να προλάβεις τα οδοντικά αποστήματα:
- κράτα σωστή στοματική υγιεινή
- βούρτσισε τα δόντια τουλάχιστον δύο φορές την ημέρα και καθάριζε τα μεσοδόντια σχολαστικά
- επισκέψου τακτικά την οδοντίατρό σου για καθαρισμό και έλεγχο
- μην καπνίζεις, καθώς οι καπνίστριες είναι πιο ευάλωτες σε οδοντικά αποστήματα και σχετικές επιπλοκές
- φάε υγιεινά, περιόρισε τη ζάχαρη για να αποτρέψεις τη συσσώρευση οδοντικής πλάκας
Γεννητικό απόστημα
Τα αποστήματα του αιδοίου συνήθως σχηματίζονται στις πτυχές του εφηβαίου ή στα χείλη του αιδοίου και οφείλονται κυρίως στο βακτήριο Staphylococcus aureus, το οποίο αποτελεί φυσικό μέρος του μικροβιώματος του δέρματος. Ωστόσο, όταν το ανοσοποιητικό σου δεν λειτουργεί ιδανικά, το S. aureus μπορεί να προκαλέσει πρόβλημα. Εισχωρεί σε θύλακα τρίχας ή αδένα όταν ξυρίζεσαι ή αν ιδρώνεις και λιπαίνεις υπερβολικά. Τα αποστήματα γεννητικών οργάνων μοιάζουν με μικρές, επώδυνες μπάλες μέσα στα μαλακά μόρια. Συνήθως υποχωρούν χωρίς θεραπεία, αλλά αν μεγαλώσουν πολύ ή διαρκούν πάνω από δύο εβδομάδες, πρέπει να γίνει διάνοιξη ή παροχέτευση από γιατρό.
Ο έρπης γεννητικών οργάνων και κάποια σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα μπορούν να μοιάζουν εμφανισιακά — μικρά σπυράκια με κίτρινο πύον, αλλά τα έλκη του έρπητα συνήθως μένουν μικρά και εμφανίζονται σε ομάδες. Αν δεν είσαι σίγουρη για πληγές στην περιοχή των γεννητικών σου οργάνων, επισκέψου τη γιατρό σου.
Πώς να θεραπεύσω και να προλάβω αποστήματα αιδοίου;
Μπορείς να εφαρμόσεις ζεστή κομπρέσα για να βοηθήσεις το απόστημα να σπάσει μόνο του, αν όμως δεν υποχωρεί ή χειροτερεύει, επισκέψου αμέσως επαγγελματία υγείας.
Η πρόληψη των αποστημάτων αιδοίου περιλαμβάνει σωστή υγιεινή της ευαίσθητης περιοχής, χρήση αέρινων, βαμβακερών εσωρούχων και αποφυγή ανταλλαγής ρούχων ή πετσετών, γιατί τα αποστήματα αιδοίου μπορεί να μεταδοθούν.
Εσωτερικό απόστημα
Τα εσωτερικά αποστήματα είναι λιγότερο συχνά από τα εξωτερικά αλλά είναι πιο σοβαρά και μπορεί να αποβούν απειλητικά για τη ζωή.
Ένα εσωτερικό απόστημα μπορεί να εμφανιστεί:
- στα όργανα της κοιλιάς όπως πνεύμονες, νεφρά, συκώτι, κλπ.
- στο νωτιαίο μυελό
- στον εγκέφαλο
Αυτό συμβαίνει συνήθως μετά από χειρουργείο, τραυματισμό ή λοίμωξη — ιογενή, βακτηριακή ή μυκητιασική — στους παρακείμενους ιστούς. Δυστυχώς, τα εσωτερικά αποστήματα είναι πολύ πιο δύσκολο να εντοπιστούν από ό,τι οι εξογκώματα στο δέρμα.
Τα συμπτώματα ενός εσωτερικού αποστήματος εξαρτώνται από τη θέση του. Ένα κοιλιακό απόστημα μπορεί να προκαλέσει πυρετό, πόνο στην κοιλιά, ναυτία, εμετούς, δύσπνοια και επίμονο βήχα· ένα απόστημα νωτιαίου μυελού μπορεί να ανεβάσει πυρετό, να προκαλέσει οσφυαλγία και νευρολογικά συμπτώματα· ένα απόστημα εγκεφάλου μπορεί να προκαλέσει πονοκεφάλους, διαταραχές όρασης, σύγχυση και άλλες διανοητικές δυσκολίες.
Ένα απόστημα εγκεφάλου, ή ενδοκρανιακή λοίμωξη, αποτελεί ιδιαίτερα επικίνδυνο τύπο αποστήματος. Δυστυχώς, τα αποστήματα εγκεφάλου έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια σε μικρά παιδιά. Οι ειδικοί το αποδίδουν στην αύξηση των ωτίτιδων και των αναπνευστικών ιώσεων που διασπείρονται από το ανώτερο αναπνευστικό σύστημα στον εγκέφαλο.
Πώς θεραπεύονται τα εσωτερικά αποστήματα;
Κάθε εσωτερικό απόστημα πρέπει να αντιμετωπίζεται άμεσα, καθώς αν αφεθεί χωρίς θεραπεία, μπορεί να προκαλέσει μεγαλύτερη εξάπλωση της λοίμωξης και βλάβη σε όργανα, νεύρα ή εγκέφαλο.
Η θεραπεία ποικίλλει ανάλογα με τη θέση του αποστήματος αλλά περιλαμβάνει συνήθως χρήση αντιβιοτικών. Μερικές φορές είναι απαραίτητη μια μικρή χειρουργική επέμβαση για παροχέτευση και αφαίρεση κατεστραμμένων ιστών.
Δύσκολα μπορείς να προλάβεις απόστημα σε εσωτερικά όργανα, νωτιαίο μυελό ή εγκέφαλο, αλλά προσέχοντας την υγεία σου και ακολουθώντας τις οδηγίες της γιατρού σου μετά από επέμβαση, τραυματισμό ή κατά τη διάρκεια ασθένειας, βοηθάς σημαντικά στην πρόληψη. Αν δώσεις έγκαιρα σημασία στα πρώιμα συμπτώματα, μπορείς να αναζητήσεις θεραπεία και να προλάβεις τη σοβαρή εξέλιξη.
Μπορεί να θεραπευτεί από μόνο του ένα απόστημα;
Τα μικρά αποστήματα στο δέρμα ή στο αιδοίο μπορούν να θεραπευτούν μόνα τους ή με τη βοήθεια ζεστής κομπρέσας. Μεγαλύτερα αποστήματα ή όσα συνοδεύονται από πυρετό ή κόκκινες γραμμές χρειάζονται αντιμετώπιση από γιατρό.
Τα οδοντικά και τα εσωτερικά αποστήματα σπάνια υποχωρούν μόνα τους και θεωρούνται επείγοντα περιστατικά. Αν σπάσει το απόστημα εσωτερικά, θα μολύνει τους γύρω ιστούς και μπορεί να περάσει στο αίμα σου, προκαλώντας ακόμη πιο σοβαρό πρόβλημα.
Γιατί εμφανίζω ξανά και ξανά αποστήματα;
Τα αποστήματα αναπτύσσονται για διάφορους λόγους. Κύρια αιτία είναι η εξασθένηση του ανοσοποιητικού συστήματος· ωστόσο, δερματικά αποστήματα μπορεί να εμφανιστούν και λόγω κακής υγιεινής, ξυρίσματος με στομωμένη λεπίδα ή άλλου εξωτερικού τραυματισμού. Εάν εμφανίζεις συχνά αποστήματα, συμβουλέψου τη γιατρό σου για να εντοπίσει το αίτιο.
Τελικές σκέψεις
Αν και ένα απόστημα μπορεί να μη δείχνει σοβαρό, μπορεί να προκαλέσει επικίνδυνες επιπλοκές. Εάν εμφανίσεις απόστημα σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος, συμβουλεύσου τη γιατρό σου για να προλάβεις την επιδείνωση της λοίμωξης.
Κατέβασε τώρα το WomanLog:
Κατέβασε το από το Google Play
