Λειτουργούν Πραγματικά τα Αιθέρια Έλαια;
Λεβάντα—για ύπνο και χαλάρωση, λεμόνι—για πονοκεφάλους, τριαντάφυλλο—για μείωση του άγχους, κτλ. Τα αιθέρια έλαια μπορεί να μυρίζουν ωραία, αλλά το αν λειτουργούν πραγματικά παραμένει αντικείμενο συζήτησης.
Ενώ η αποτελεσματικότητά τους στην αρωματοθεραπεία παραμένει ασαφής, τα αιθέρια έλαια χρησιμοποιούνται ευρέως ως αντιβακτηριακά συστατικά σε πολλά προϊόντα.
Η χρήση αιθέριων ελαίων ανάγεται τουλάχιστον στον 12ο αιώνα. Οι καταγραφές μας λένε ότι χρησιμοποιούνταν σε αλοιφές, αρώματα και ακόμη και σε υγρά ταρίχευσης. Αν και τα αρωματικά έλαια δεν χρησιμοποιούνται πλέον στην ταρίχευση των νεκρών μας, τα τελευταία χρόνια έχουν επιστρέψει δυναμικά ως φυσική θεραπεία για πολλές ασθένειες και παθήσεις. Τα αιθέρια έλαια βρίσκονται σε καλλυντικά, αρώματα και προϊόντα καθαρισμού για το σπίτι.
Τι είναι τα αιθέρια έλαια;
Ένα αιθέριο έλαιο είναι ένα υγρό που περιέχει τα αρωματικά χημικά συστατικά ενός συγκεκριμένου φυτού σε συμπυκνωμένη μορφή. Αυτά τα έλαια λαμβάνονται κυρίως με απόσταξη ατμού—εκτός από τα αιθέρια έλαια εσπεριδοειδών, που εξάγονται με ψυχρή έκθλιψη. Ο όρος «αιθέριο» δεν σημαίνει ότι το έλαιο είναι απαραίτητο, αλλά ότι περιέχει «την ουσία» του φυτού όπως καθορίζεται από τη φύση των πτητικών ελαίων—ενώσεων που εξατμίζονται όταν έρχονται σε επαφή με τον αέρα, επιτρέποντάς μας να τα μυρίσουμε. Σε αντίθεση με τα φυτικά έλαια (όπως το ελαιόλαδο, το αβοκάντο ή το σησαμέλαιο), τα αιθέρια έλαια δεν περιέχουν κυρίως λιπαρές ουσίες· ίσως η ονομασία «εκχύλισμα φυτού» να ήταν ακριβέστερη, αφού τα αρωματικά χημικά που εξάγονται συνήθως συνδυάζονται έπειτα με κάποιο έλαιο βάσης για να είναι το προϊόν κατάλληλο προς χρήση.
Ανευθυνες εταιρείες μπορεί να νοθεύσουν τα αιθέρια έλαια που πωλούν, ώστε να αυξήσουν τα κέρδη τους. Χαμηλές τιμές και προειδοποιητικές ετικέτες όπως «μόνο για εξωτερική χρήση», «όχι για κατανάλωση» και «να αραιώνεται πριν τη χρήση στο δέρμα» θα πρέπει να σας υποψιάζουν για νοθεία. Ωστόσο, τα αγνά αιθέρια έλαια είναι πολύ ισχυρά και δεν είναι όλα ασφαλή για κατάποση. Αγοράζετε πάντα από αξιόπιστους παραγωγούς και χρησιμοποιείτε τα σύμφωνα με τις οδηγίες.
Χρήσεις των αιθέριων ελαίων
Τα φυτά παράγουν αιθέρια έλαια για διάφορους λόγους—για να προσελκύσουν επικονιαστές, να αποτρέψουν φυτοφάγα, να επηρεάσουν την ανάπτυξη ανταγωνιστικών φυτών και να ελέγξουν μυκητιακές, βακτηριακές και ιογενείς ασθένειες. Η πτητική φύση των αιθέριων ελαίων και η δράση τους στα φυτοφάγα ζώα τα καθιστούν σοβαρές υποψήφιες λύσεις για φυσικά φυτοφάρμακα. Επιπλέον, έχουν χρησιμοποιηθεί ως φυσικά πρόσθετα για τη συντήρηση τροφίμων, π.χ. κατά βακτηρίων που προσβάλλουν το κρέας.
Τα περισσότερα αιθέρια έλαια χρησιμοποιούνται στην παραγωγή αρωμάτων που προστίθενται σε καλλυντικά όπως κρέμες και αφρόλουτρα. Συχνά προστίθενται στα προϊόντα περιποίησης όχι κυρίως για το άρωμά τους, αλλά για τις φυσικές αντιοξειδωτικές τους ιδιότητες.
Αρωματοθεραπεία
Μόνο σχετικά λίγα αιθέρια έλαια έχουν αποδειχθεί ότι έχουν θεραπευτική αξία. Πολλές επαγγελματίες φυσικής ιατρικής και αρωματοθεραπεύτριες χρησιμοποιούν αιθέρια έλαια. Η αρωματοθεραπεία περιλαμβάνει διάχυση των ελαίων στον αέρα ή εφαρμογή στην επιδερμίδα—συνήθως αραιωμένα σε έλαιο βάσης.
Οι αρωματοθεραπεύτριες πιστεύουν ότι εισπνέοντας τα ευεργετικά συστατικά ορισμένων αιθέριων ελαίων αυτά φτάνουν στους πνεύμονες και το αίμα—στα οποία αλλιώς έχουν περιορισμένη πρόσβαση—και μπορούν έτσι να ωφελήσουν το σώμα.
Δείτε μερικά παραδείγματα των αποτελεσμάτων που αποδίδονται σε διαφορετικά αιθέρια έλαια:
- Τριαντάφυλλο: Έχει απαλό λουλουδένιο άρωμα που έχει αποδειχθεί πως μειώνει το άγχος. Τα αντιοξειδωτικά του βοηθούν στην αντιμετώπιση της ακμής και στη βελτίωση του δέρματος.
Προσοχή: Ενδέχεται να προκαλέσει δερματικό ερεθισμό σε τοπική χρήση, οπότε φροντίστε να το αραιώνετε καλά με έλαιο βάσης. - Λεβάντα: Έχει απαλό λουλουδένιο άρωμα που χαλαρώνει και βοηθά στον ύπνο. Εισπνοή της έχει βρεθεί πως ανακουφίζει πονοκεφάλους, ενώ τοπική χρήση μπορεί να μειώσει το κνησμό και το πρήξιμο από τσιμπήματα.
Προσοχή: Υπάρχουν ορισμένες ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως ναυτία, πονοκέφαλος, ρίγη και εμετοί. Μπορεί να προκαλέσει ερεθισμό αν υπάρχει δυσανεξία. - Ύσσωπος: Έχει γήινο, αρωματικό και γλυκό άρωμα. Χρησιμοποιείται τοπικά για να μειώσει τις ουλές, να περιορίσει τη φλεγμονή και ως γενικά θεραπευτικό.
Προσοχή: Μην χρησιμοποιείτε ύσσωπο αν είστε έγκυος ή έχετε ιστορικό επιληψίας. - Σμύρνα: Έχει ρητινώδες άρωμα. Θεωρείται ότι βοηθά στην ακμή, το σκασμένο δέρμα και μπορεί να υποβοηθήσει την αντιμετώπιση του μύκητα των ποδιών.
Προσοχή: Ποτέ μη λαμβάνετε σμύρνα από το στόμα. Αν χρησιμοποιείται στο δέρμα, μπορεί να προκαλέσει δερματίτιδα. Πιο σοβαρές ενέργειες είναι καρδιακές αρρυθμίες, χαμηλή πίεση και, σε εγκυμοσύνη, αυξημένος κίνδυνος αποβολής. - Βασιλικός: Το αιθέριο έλαιο του βασιλικού έχει πολλά ωφέλη εσωτερικά και εξωτερικά. Ο βασιλικός είναι αντιιικός και αντιφλεγμονώδης, βοηθώντας σε κρυολογήματα, γρίπη και μυϊκή χαλάρωση. Βοηθά επίσης στην αντιμετώπιση ακμής, στη μείωση του άγχους και στον καθαρισμό των μαλλιών από προϊόντα.
Προσοχή: Εάν είστε έγκυος ή θηλάζετε, συμβουλευτείτε τη γιατρό σας πριν τη χρήση.
Για πολλές γυναίκες, τα βοτανικά έλαια όπως λεβάντα, μέντα ή ευκάλυπτος θεωρούνται σχεδόν θαυματουργά. Κάποιες δηλώνουν ότι τα αιθέρια έλαια ανακουφίζουν ταχύτερα τις ημικρανίες από τα φάρμακα. Άλλες τα προτιμούν για την ενίσχυση της λίμπιντο.
Τα αρώματα στα αιθέρια έλαια πιστεύεται ότι διεγείρουν το μεταιχμιακό σύστημα του εγκεφάλου—τις δομές που ρυθμίζουν τα συναισθήματα και τις αναμνήσεις. Το μεταιχμιακό σύστημα επηρεάζει αυτόνομες λειτουργίες, όπως την αναπνοή, τον καρδιακό ρυθμό και την αρτηριακή πίεση. Γι’ αυτό ορισμένες θεωρούν ότι τα αιθέρια έλαια μπορούν πράγματι να επιδρούν σωματικά. Το μεταιχμιακό σύστημα σχετίζεται ιδιαίτερα με το σχηματισμό αναμνήσεων, κάτι που πιθανόν εξηγεί γιατί γνώριμες μυρωδιές προκαλούν αναμνήσεις ή έντονα συναισθήματα.
Δεν υπάρχουν ωστόσο αρκετά επιστημονικά δεδομένα ώστε να στηρίξουν αυτές τις θεωρίες, γι’ αυτό απαιτείται περαιτέρω έρευνα.
Οι επιστήμονες εντείνουν τις μελέτες
Παρά τον συνεχιζόμενο σκεπτικισμό για τις θεραπευτικές χρήσεις των αιθέριων ελαίων, οι ισχυρισμοί αυτοί δεν έχουν απορριφθεί πλήρως. Τα αιθέρια έλαια μελετώνται επιστημονικά με ιδιαίτερη έμφαση στις βιοδραστικές τους ουσίες.
Κάθε αιθέριο έλαιο περιέχει 50 έως 100 διαφορετικά βιοχημικά μόρια. Υπάρχουν ειδικές μέθοδοι για την αναγνώριση και ποσοτική ανάλυση αυτών των μορίων ώστε να προσδιορίζεται η ακριβής σύνθεση κάθε λαδιού.
Οι ενώσεις με την πιο ισχυρή αντιβακτηριακή δράση και το ευρύτερο φάσμα είναι οι φαινόλες: θυμόλη (σε αιθέριο έλαιο θυμαριού και ρίγανης), καρβακρόλη (σε έλαιο ρίγανης) και ευγενόλη (σε αιθέριο έλαιο γαρύφαλλου).
- Οι φαινόλες προκαλούν μη αναστρέψιμες βλάβες στις κυτταρικές μεμβράνες και χρησιμοποιούνται σε βακτηριακές, ιογενείς ή παρασιτικές λοιμώξεις ανεξάρτητα από τη θέση τους.
- Η θυμόλη και η ευγενόλη προσδίδουν μυκητοκτόνα και βακτηριοκτόνα χαρακτηριστικά στα αιθέρια έλαια.
Περαιτέρω έρευνες θα μπορούσαν να συμβάλουν στην ανάπτυξη νέων αντιβιοτικών για ανθεκτικά μικρόβια. Η κατάχρηση και η μη ολοκλήρωση θεραπειών με υπάρχοντα αντιβιοτικά έχει ως αποτέλεσμα την εξάπλωση ανθεκτικών στελεχών βακτηρίων. Πρέπει να βρούμε καινούριους τρόπους για την αντιμετώπιση αυτών των λοιμώξεων χωρίς να προκαλούμε ανεπιθύμητες ενέργειες. Η έλλειψη τέτοιων φαρμάκων αποτελεί παγκόσμιο πρόβλημα.
Τα αιθέρια έλαια ήδη χρησιμοποιούνται ως φυσικά φυτοφάρμακα και συντηρητικά τροφίμων, και ίσως αποδειχθούν χρήσιμο εργαλείο και για τις λοιμώξεις στο μέλλον.
Μπορείτε να παρακολουθείτε τον κύκλο σας με τη WomanLog. Κατεβάστε τη WomanLog τώρα:
