Προβιοτικά
Τα προβιοτικά είναι ζωντανοί μικροοργανισμοί—κυρίως βακτήρια και ορισμένες ζύμες—που προσφέρουν πολυάριθμα οφέλη για την υγεία όταν καταναλώνονται σε επαρκείς ποσότητες. Συχνά αναφέρονται ως «καλά» ή «φιλικά» βακτήρια επειδή συμβάλλουν σε ένα ισορροπημένο και αρμονικό γαστρεντερικό σύστημα.
Η υγεία του εντέρου έχει γίνει θέμα συζήτησης στη φροντίδα υγείας και ευεξίας τα τελευταία χρόνια, και όχι άδικα! Τα έντερά μας φιλοξενούν τρισεκατομμύρια μικροσκοπικούς μικροοργανισμούς, γνωστούς συνολικά ως μικροβίωμα του εντέρου. Αυτή η πολυπληθής κοινότητα βακτηρίων, ιών και ακόμη και κάποιων μυκήτων, παίζει καθοριστικό ρόλο στη βοήθεια της πέψης, στη σύνθεση βιταμινών και στη ρύθμιση του ανοσοποιητικού μας συστήματος. Τα προβιοτικά μπορούν να θεωρηθούν ως μικροβιοτικοί διαμεσολαβητές ειρήνης, διασφαλίζοντας ότι οι επιβλαβείς μικροοργανισμοί παραμένουν υπό έλεγχο.
Υπάρχουν αμέτρητοι μικροοργανισμοί που ζουν κυρίως σε συμβιωτική σχέση μέσα στο σώμα μας. Όπως υποδηλώνει και το όνομά τους, δεν μπορούν να γίνουν ορατοί με γυμνό μάτι, οπότε αν και αριθμούν τρισεκατομμύρια, αντιστοιχούν μόνο σε 2 έως 6 λίβρες (0,9 έως 2,7 κιλά) σε έναν ενήλικα άνθρωπο.
Η ανθρώπινη μικροβιοτά είναι εξαιρετικά ποικιλόμορφη, με χιλιάδες διαφορετικά είδη βακτηρίων να κατοικούν στο σώμα, σχηματίζοντας ένα σύνθετο οικοσύστημα. Η σύνθεση αυτών των βακτηριακών κοινοτήτων μπορεί να διαφέρει σημαντικά ανάμεσα σε άτομα ακόμη και σε διαφορετικές περιοχές του ίδιου ατόμου.
Το μικροβίωμα του εντέρου περιέχει βακτήρια, ιούς, μύκητες και αρχαία. Το μεγαλύτερο μέρος αποτελείται από βακτήρια και ιούς, ενώ οι μύκητες και τα αρχαία καλύπτουν από περίπου 1% το καθένα. Ωστόσο, φαίνεται ότι και τα δύο παίζουν σημαντικό ρόλο. Γνωρίζουμε πλέον ότι οι μικροί εντερικοί μύκητες είναι ουσιώδεις στην ανοσολογική απόκριση και τα ελάχιστα μελετημένα αρχαία συμβάλλουν στην πέψη παράγοντας μεθάνιο.
Οι ιοί είναι πολύ πιο πολυάριθμοι. Συνήθως τους συνδέουμε με ασθένειες, που δεν είναι λάθος, αλλά στο έντερο μπορούν να έχουν θετική επιρροή στην πέψη, την ανοσολογική απόκριση και ακόμη και στην εγκεφαλική λειτουργία. Ενώ οι ιοί είναι περίεργες ευπροσάρμοστες, αυτοαντιγραφόμενες μηχανές που δεν μπορούν να αναπτυχθούν ή να παράγουν ενέργεια από μόνες τους και έτσι αποτελούν μια ιδιαίτερη υποκατηγορία οργανισμών «ζόμπι/ανδροειδών», τα βακτήρια είναι ολοζώντανα.
Τα βακτήρια είναι συναρπαστικά. Εντοπίζονται σε όλο το σώμα, με το μεγαλύτερο μέρος τους να βρίσκεται στο γαστρεντερικό σωλήνα. Άλλες περιοχές όπου υπάρχει μεγαλύτερη συγκέντρωση βακτηρίων περιλαμβάνουν την επιφάνεια του δέρματος, το εσωτερικό του στόματος, το αναπνευστικό σύστημα, το ουρογεννητικό σύστημα και διάφορες βλεννογόνες μεμβράνες. Αυτές είναι επίσης οι περιοχές που είναι πιο ευάλωτες σε βακτηριακές λοιμώξεις.
Για τις μικροβιοφοβικές ή, για παράδειγμα, τα άτομα με ΙΨΔ, η σκέψη για αυτούς τους μικροοργανισμούς μπορεί να είναι αγχωτική· ωστόσο, στην πραγματικότητα δεν μπορούμε να επιβιώσουμε χωρίς αυτούς. Τα προβιοτικά αποδεικνύουν πόσο ευεργετικά μπορεί να είναι τα βακτήρια για εμάς.
Τι είναι τα προβιοτικά;
«Προβιοτικά» είναι ο σύγχρονος όρος για τους ζώντες μικροοργανισμούς, κυρίως βακτήρια, αλλά και κάποιες ζύμες, που έχει αποδειχθεί ότι παρέχουν οφέλη στην υγεία. Αυτοί οι μικροοργανισμοί αναφέρονται συχνά ως «καλά» ή «φιλικά» βακτήρια. Τα προβιοτικά καταναλώνονται συνήθως με τρόφιμα ή ως συμπληρώματα διατροφής.
Η επιστημονική άποψη ως προς το πόσο ευεργετικά είναι τα προβιοτικά για την υγεία μας ποικίλλει, αλλά είναι σαφές πως αυτά τα βακτήρια έχουν θετική επίδραση και δεν προκαλούν βλάβες.
Τα πιο γνωστά προβιοτικά ανήκουν στα γένη Lactobacillus και Bifidobacterium, ωστόσο υπάρχουν και πολλοί άλλοι τύποι και είδη που χρησιμοποιούνται σε διάφορα προβιοτικά προϊόντα. Τρόφιμα που περιέχουν φυσικά προβιοτικά είναι:
- γιαούρτι
- κεφίρ
- ξινολάχανο
- kimchi
- άλλα ζυμωμένα τρόφιμα.
Τα προβιοτικά μπορούν επίσης να ληφθούν ως συμπληρώματα διατροφής σε μορφή κάψουλας, δισκίου, σκόνης ή υγρού.
Τι κάνουν τα προβιοτικά στο σώμα;
Τα προβιοτικά έχουν μια ποικιλία από ωφέλιμες επιδράσεις, που απορρέουν κυρίως από τον τρόπο που αυτοί οι μικροοργανισμοί επηρεάζουν την ισορροπία και λειτουργία του εντερικού μικροβιώματος. Οι επιδράσεις που έχουν τα προβιοτικά όταν εισέρχονται στο σώμα εξαρτώνται από παράγοντες όπως τα χαρακτηριστικά του συγκεκριμένου στελέχους, τη δική σου υγεία και την παρουσία άλλων τροφών και ουσιών στο πεπτικό σου σύστημα.
Όταν τα προβιοτικά εισέρχονται στο ανθρώπινο σώμα μέσω τροφής ή συμπληρωμάτων, συναντούν πρώτα το όξινο περιβάλλον του στομάχου και στη συνέχεια περνούν στον γαστρεντερικό σωλήνα. Πολλά στελέχη προβιοτικών είναι ανθεκτικά στα οξέα, πράγμα που σημαίνει ότι αντέχουν στην οξύτητα του στομάχου και συνεχίζουν το δρόμο τους προς το λεπτό έντερο.
Στο λεπτό έντερο, τα προβιοτικά συναντούν χολικά άλατα και πεπτικά ένζυμα που αποτελούν μια ακόμη πρόκληση για την επιβίωσή τους. Παρ' όλ' αυτά, μερικά στελέχη προβιοτικών είναι ανθεκτικά και μπορούν να φτάσουν έως το παχύ έντερο, όπου παρέχουν τα ωφέλιμά τους αποτελέσματα.
Αφού φτάσουν στο παχύ έντερο, τα προβιοτικά έχουν την ευκαιρία να αποικίσουν και να εδραιωθούν. Αλληλεπιδρούν με το υπάρχον μικροβίωμα, επηρεάζοντας την ισορροπία των βακτηριακών ειδών και ανταγωνίζονται τα παθογόνα για θρεπτικά συστατικά και χώρο. Τα προβιοτικά βακτήρια μπορούν να μεταβολίζουν διάφορα υποστρώματα και να παράγουν ωφέλιμες ενώσεις, για παράδειγμα ζυμώνοντας υδατάνθρακες και φυτικές ίνες για να δημιουργήσουν λιπαρά οξέα βραχείας αλυσίδας (SCFAs), κάτι που ωφελεί την πέψη μας.
Τα προβιοτικά μπορούν επίσης να αλληλεπιδράσουν με τα ανοσοκύτταρα που βρίσκονται στον λεμφικό ιστό του εντέρου, ενισχύοντας δυνητικά την ικανότητα του οργανισμού να αντιμετωπίζει λοιμώξεις και φλεγμονές.
Ποια είναι τα οφέλη της λήψης προβιοτικών;
Μέσω της αλληλεπίδρασής τους με το μικροβίωμα του εντέρου, τα προβιοτικά μπορούν να επηρεάσουν θετικά πολλές διεργασίες στον οργανισμό, από τη διαχείριση της φλεγμονής, έως την αποδόμηση θρεπτικών συστατικών και ακόμη και τη βελτίωση της ψυχικής υγείας. Ωστόσο, η επιστημονική μελέτη των ωφελειών αυτών μόλις αρχίζει, οπότε υπάρχει ακόμη γνώση να αποκτηθεί πριν υπάρξει επιστημονική συναίνεση.
Με βάση τα σημερινά δεδομένα, οι κύριες λειτουργίες και πιθανά οφέλη των προβιοτικών περιλαμβάνουν:
- βοήθεια στην πέψη της τροφής, ειδικά σε τρόφιμα με σύνθετους υδατάνθρακες ή, σε κάποιες περιπτώσεις, λακτόζη
- ενίσχυση της απορρόφησης θρεπτικών συστατικών
- διατήρηση ισορροπημένου και υγιούς μικροβιώματος του εντέρου
- πιθανά οφέλη για το ανοσοποιητικό σύστημα
- πρόληψη της ανάπτυξης παθογόνων
- σύνθεση απαραίτητων βιταμινών, όπως οι βιταμίνες του συμπλέγματος Β και η βιταμίνη Κ
Νέες έρευνες δείχνουν μια σύνδεση μεταξύ μικροβιώματος εντέρου και ψυχικής υγείας. Τα προβιοτικά ερευνώνται ως πιθανή βοήθεια στη διαχείριση διαταραχών διάθεσης όπως η κατάθλιψη και το άγχος.
Κάποια προβιοτικά μπορούν επίσης να βοηθήσουν άτομα με δυσανεξία στη λακτόζη, διευκολύνοντας την διάσπασή της μέσω παραγωγής λακτάσης, του ενζύμου που απαιτείται για τη διάσπασή της.
Αν λαμβάνεις αντιβιοτικά, η επαγγελματίας υγείας σου μπορεί να συστήσει προβιοτικά, ώστε να βοηθηθεί η αποκατάσταση των καλών βακτηρίων που διαταράσσονται από τα αντιβιοτικά. Οι γιατροί παλαιότερα θεωρούσαν ότι τα προβιοτικά παρεμβαίνουν στη δράση των φαρμακευτικών αντιβιοτικών, αλλά τώρα πιστεύεται ότι δεν αναιρούν η μία το αποτέλεσμα της άλλης και τα προβιοτικά μπορούν να βοηθήσουν στην ταχύτερη ανάρρωση. Ορισμένες επαγγελματίες υγείας συστήνουν να περιμένεις μερικές ώρες μετά τη λήψη αντιβιοτικών πριν καταναλώσεις προβιοτικά.
Μπορούν τα προβιοτικά να βοηθήσουν στο ΣΕΕ ή τη ΦΛΕ;
Δεδομένου ότι αλληλεπιδρούν με τον πεπτικό σωλήνα, τα προβιοτικά θα μπορούσαν να βοηθήσουν σε διάφορες καταστάσεις που σχετίζονται με την πέψη. Ορισμένες γυναίκες με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (ΣΕΕ) αναφέρουν ανακούφιση συμπτωμάτων, όπως κοιλιακό άλγος, φούσκωμα και ακανόνιστες κενώσεις όταν λαμβάνουν συγκεκριμένα στελέχη προβιοτικών. Ωστόσο, τα αποτελέσματα διαφέρουν και δεν θα ευεργετηθούν όλες.
Αυτό αντανακλάται και σε επιστημονικές μελέτες που δείχνουν κατά κανόνα ήπια βελτίωση με τα προβιοτικά. Παρ' όλ' αυτά, τα προβιοτικά θεωρούνται γενικά ασφαλή ακόμη και για ασθενείς με ΣΕΕ, και μπορούν να συμβάλλουν στη διατήρηση υγιούς εντέρου. Η φλεγμονώδης νόσος του εντέρου (ΦΛΕ) είναι πιο σοβαρή κατάσταση, καθώς τα παροδικά συμπτώματα γίνονται χρόνια και μπορεί να οδηγήσουν σε επιπλοκές. Η διατήρηση υγιεινής διατροφής μπορεί να σε βοηθήσει να αποφύγεις τέτοιες επώδυνες και δύσκολες καταστάσεις.
Ποια είναι η καλύτερη ώρα για κατανάλωση προβιοτικών;
Ο αποτελεσματικότερος χρόνος λήψης προβιοτικών διαφέρει φυσικά ανάλογα με τις προτιμήσεις και τους λόγους σου. Επειδή η κατανάλωση προβιοτικών με το φαγητό μπορεί να βοηθήσει τα βακτήρια να προστατευθούν από το όξινο περιβάλλον του στομάχου, συνιστάται συχνά να λαμβάνονται με ή αμέσως πριν τα γεύματα. Αυτό επίσης βοηθά στη διαχείριση οποιασδήποτε δυσφορίας στο έντερο.
Πολλές γυναίκες παίρνουν τα φάρμακα ή τα συμπληρώματά τους την ίδια ώρα κάθε μέρα, αλλά αυτό δεν είναι απαραίτητα αναγκαίο για τα προβιοτικά. Ακολούθησε τις οδηγίες της ετικέτας ή της γιατρού σου. Εάν ο οργανισμός σου δεν ανταποκρίνεται καλά, δοκίμασε να αλλάξεις είδος ή στέλεχος προβιοτικών και συμβουλέψου την επαγγελματία υγείας σου για περισσότερες πληροφορίες.
Προβιοτικά vs Προβιοτικά
«Προβιοτικά» είναι όρος που βλέπουμε πιο συχνά σε ετικέτες γιαουρτιού και βιβλία διατροφής, υπάρχουν όμως και τα πρεβιοτικά. Τι είναι τα πρεβιοτικά;
Τα PRObiotics είναι ζωντανοί μικροοργανισμοί, ενώ τα PREbiotic είναι μη ζωντανές, μη πεπτές ενώσεις που τρέφουν τους μικροοργανισμούς στο έντερό μας. Βρίσκονται κυρίως σε φυτικά τρόφιμα, όπως φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής άλεσης και όσπρια. Δεν συμβάλλουν άμεσα στη διατροφή μας, επειδή δεν μπορούμε να τις αποδομήσουμε μόνες μας, αλλά στηρίζουν την υγεία έμμεσα, διεγείροντας την ανάπτυξη και δραστηριότητα των ωφέλιμων προβιοτικών βακτηρίων. Παραδείγματα πρεβιοτικών ενώσεων είναι η ινουλίνη, κάποια σάκχαρα και ανθεκτικό άμυλο.
Τρόφιμα πλούσια σε πρεβιοτικά είναι:
- σκόρδο
- κρεμμύδια
- μανιτάρια
- σπαράγγια
- ρίζα κιχωρίου
- δημητριακά ολικής άλεσης
- κακάο σε σκόνη
- φύκια
- αγκινάρες Ιερουσαλήμ
Ορισμένα προϊόντα και συμπληρώματα διατροφής φέρουν την ένδειξη «συνβιοτικά», που σημαίνει πως περιέχουν και προβιοτικά και πρεβιοτικά. Η ιδέα είναι η διπλή ωφέλεια: προσφέρουν ζωντανά ωφέλιμα βακτήρια μαζί με τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζονται για να αναπτυχθούν.
Κατέβασε το WomanLog τώρα:
