Waarom ben ik zo emotioneel tijdens mijn menstruatie?
De premenstruele en menstruele fase gaan vaak gepaard met minder gewenste emotionele effecten. Over emoties en de menstruatiecyclus praten kan lastig zijn, omdat vrouwen nog steeds worden beschaamd en genegeerd als we onze gevoelens uiten. Hierdoor is het makkelijker om de ervaringen van vrouwen te negeren of te bagatelliseren. Emotionele veranderingen tijdens je cyclus zijn volkomen normaal – tot op zekere hoogte – dus laten we onderzoeken wat er precies gebeurt tijdens PMS en de andere fasen van je cyclus.
Vanaf de puberteit tot aan de menopauze veroorzaken hormonale schommelingen cyclische stemmingswisselingen bij vrouwen wereldwijd. Toch zijn we allemaal individuen en ervaart iedere vrouw verschillende emoties als het leven haar uitdaagt. Emotioneel zijn is geen zwakte, maar je hoeft een sombere stemming ook niet zomaar te accepteren als feit, vooral niet als het je dagelijks leven beïnvloedt.
Waarom ben ik zo emotioneel tijdens mijn menstruatie?
Zijn het de hormonen? De menstruatiecyclus uitgelegd
Hormonen spelen zeker een grote rol in de mentale en fysieke veranderingen die je voelt tijdens je cyclus, vooral in de dagen vlak voor en tijdens je menstruatie. De twee hormonen die het meest verantwoordelijk zijn voor je emoties, stemmingswisselingen en PMS-klachten zijn oestrogeen en progesteron.
Oestrogeen is een hormoon dat stijgt tijdens de eerste helft van je cyclus, snel piekt en net voor de eisprong weer scherp daalt: op dat moment voel je je vaak op je best. Progesteron stijgt en daalt in een soort bell-curve in de tweede helft van de cyclus. Naarmate deze hormonen stijgen en dalen om de reproductieve cyclus te reguleren, kan je emotionele reactie op de wereld om je heen ook wisselen.
Hoge oestrogeenwaarden, vooral in de folliculaire fase van de cyclus, worden vaak geassocieerd met meer energie en een positievere stemming. Wanneer oestrogeen zijn piek bereikt (rond de eisprong), voel je je misschien extra sociaal, mentaal veerkrachtig en kun je makkelijker lastige dingen aanpakken.
Progesteron staat bekend als het 'zwangerschapshormoon' omdat het het baarmoederslijmvlies klaarmaakt om een eicel te ontvangen en de innesteling bevordert. Progesteron werkt vaak kalmerend en zorgt voor ontspanning. Dit merk je vooral tijdens de luteale fase (de tweede helft van je cyclus), vlak voor PMS en je menstruatie begint.
Wanneer er geen zwangerschap optreedt, wordt het baarmoederslijmvlies afgestoten en daalt het progesterongehalte. Als er wél een bevruchte eicel succesvol innestelt, blijven de progesteronwaarden stijgen om de zwangerschap te ondersteunen.
Schommelingen in progesteron – zeker wanneer deze plots dalen – kunnen bijdragen aan prikkelbaarheid bij sommige vrouwen. De meeste vrouwen merken duidelijk verschil tussen de fasen van hun cyclus, door klachten van PMS of door het algemene gevoel dat deze veranderingen geven. Vooral vrouwen met ernstige PMS-klachten, door premenstruele verergering, premenstruele dysfore stoornis of andere aandoeningen, ervaren dit als een grote uitdaging.
Seizoenen van het jaar
De hormonale veranderingen tussen de verschillende fasen van je cyclus zijn goed te vergelijken met de seizoenen van het jaar: je menstruatie is de winter, waarin alles langzamer gaat en je extra rust nodig hebt, en de eisprong lijkt op de zomer: dan ben je op je meest optimistisch en veerkrachtig.
Het is belangrijk te begrijpen hoe elke fase voor jouw lichaam aanvoelt, zodat je weet wat je op bepaalde dagen kunt verwachten.
Is het het fysieke ongemak?
Naast deze hormonale veranderingen zorgen fysieke klachten zoals krampen, een opgeblazen gevoel, gevoelige borsten, eetbuien en hoofdpijn ook voor een extra emotionele belasting tijdens de menstruatie.
Wie is op haar best als ze buikpijn, vermoeidheid en mogelijk doorlekken moet verwerken? Natuurlijk kun je een goede dag hebben terwijl je menstrueert, maar voel je vooral niet schuldig als het soms allemaal wat minder gaat. Dat maakt jou niet minder capabel, maar deze klachten vormen wel een goede reden om milder voor jezelf te zijn.
Zijn het de sociale aspecten?
Onze emoties worden ook sterk beïnvloed door sociale interactie. Doe je mee aan sociale activiteiten en heb je vertrouwelingen om op terug te vallen? Voel je je veilig? Sociale contacten onderhouden, vooral als je periode van ernstige (PMS-)klachten gepaard gaat, kan soms eenzaam zijn of stress opleveren. Waarom heb ik deze broek aangetrokken? Kan ik zwemmen tijdens mijn menstruatie? Wie kan ik om een tampon vragen?
Vrouwen die geen veilige en betaalbare toegang hebben tot menstruatieproducten beleven zogenaamde menstruatiearmoede. Dit maakt omgaan met menstruatie moeilijk en zelfs ontmenselijkend. Als ongesteld zijn betekent dat je werk of school moet missen, voel je je vanzelfsprekend gestrest, angstig en ongelukkig. Voel je je al depressief om andere redenen, dan kunnen PMS-klachten je mentaal welzijn nog verder onder druk zetten.
Zijn het de neurotransmitters?
Onze geslachtshormonen hebben óók invloed op onze 'gelukshormonen' – neurotransmitters zoals serotonine (die stemming, slaap en eetlust reguleert), dopamine (die zorgt voor plezier en het gevoel van beloning), endorfine (die pijn verlichten en plezier verhogen) en GABA (die zenuwactiviteit tot rust brengt en stemming reguleert). Je serotonineniveau wordt beïnvloed door schommelende vrouwelijke hormonen en andere PMS-klachten.
Is het normaal dat ik moet huilen tijdens mijn menstruatie?
Tot op zekere hoogte – ja, het is volledig normaal. Huilen is een logische en natuurlijke reactie op verschillende prikkels en ervaringen en een belangrijk onderdeel van zelfregulatie. Emotionele tranen bevatten veel stresshormonen, dus door te huilen reguleren we ons gevoel en verminderen we stress. Net als vloeken kan huilen ook helend zijn bij pijn.
Er is absoluut niets mis mee als je je emotioneel voelt, op welk moment dan ook; het is onderdeel van het normaal functioneren van het menselijk lichaam. Heb je echter last van ernstige depressie of oncontroleerbare stemmingswisselingen, dan kan dit wijzen op een serieuzer onderliggend probleem.
Probeer niet te blijven hangen in negatieve gedachten, om te voorkomen dat je jezelf nog ongelukkiger maakt dan gezond is; maar onthoud dat jouw emoties in het algemeen altijd geldig zijn, ook al slaan ze soms wat door. Ja, jouw angst en brein kunnen alles erger laten lijken dan het is, maar je mag altijd je omgeving verwerken.
Je emotioneel voelen is één van de signalen van je lichaam dat er wellicht iets aan de hand is – soms is daar gewoon een geldige reden voor.
Huilen en stemmingswisselingen
We weten bijvoorbeeld dat oestrogeenspiegels bij iedere vrouw sterk schommelen doorheen de cyclus, maar ook onderling verschillen vrouwen op vergelijkbare dagen. Hormonale waarden zijn precies meetbaar, maar dit voorspelt niet hoe gevoelig je emotioneel reageert, al speelt het wel degelijk een rol.
Veel vrouwen met PMS of PMDD (Premenstruele Dysfore Stoornis) hebben een ‘normaal’ oestrogeenniveau, dus het probleem zit mogelijk in hoe het hormoon in het lichaam werkt. Sommige vrouwen ervaren stemmingswisselingen of sterke emoties bij hoge oestrogeenwaarden, terwijl anderen juist meer emotionele stabiliteit vinden na de menopauze – wanneer deze waarde laag is.
Een deel van de vrouwen wordt depressief, prikkelbaar, boos of angstig naarmate progesteron stijgt; anderen juist doordat ze last krijgen van 'progesteron-onthouding'. Postpartum-, perimenopauzale en postmenopauzale depressie zijn exclusief voor vrouwen, wat erop wijst dat geslachtshormonen een grote rol spelen.
Praat met je arts als je stemming bijzonder zwaar omlaag gaat.
Andere factoren
Andere lichamelijke en emotionele symptomen
Hormonale veranderingen zijn niet het enige wat je lichaam en hersenen beïnvloedt als je menstrueert. Fysieke klachten zoals krampen en een opgeblazen gevoel hebben een flinke impact op je lichaam en zorgen vaak voor een mindere stemming. Niemand vindt pijn fijn en het is logisch dat je niet ineens oké bent met hoofdpijn, een opgeblazen gevoel of andere symptomen alleen maar omdat je menstrueert.
Stress, levensstijl en voedingsgewoonten
Het leven staat niet stil als je menstrueert – de dagelijkse stressors blijven bestaan. De lage hormoonspiegels op dagen dat je je al minder voelt, verergeren de situatie en maken het managen van je symptomen uitdagender.
Soms verklaren de anticonceptiva die je gebruikt ook (het ontbreken van) stemmingswisselingen (en dat is niet altijd positief). Overleg hierover met je zorgverlener over mogelijke doses of aanpassingen om anticonceptie beter op jou af te stemmen.
Premenstruele Dysfore Stoornis
Premenstruele Dysfore Stoornis (PMDD) is een ernstige vorm van premenstrueel syndroom (PMS) die een klein percentage vrouwen treft. PMDD wordt gekenmerkt door intense stemmingsstoornissen en lichamelijke symptomen in de luteale fase, meestal in de week of twee vóórdat de menstruatie begint. In tegenstelling tot PMS zijn de klachten bij PMDD veel ernstiger en kunnen ze je dagelijks functioneren fors beperken. Dit mag niet onderschat worden.
PMDD treft ongeveer 3–8% van de vrouwen wereldwijd, ongeveer 1 op de 20. Dat is geen enorm percentage, maar het is alsnog een relatief veelvoorkomende aandoening. Symptomen beginnen meestal bij vrouwen van midden twintig en kunnen allen nog heviger worden naarmate de menopauze nadert.
Omgaan met emotionele schommelingen
Emotionele veranderingen die samenhangen met menstruatie zijn niet altijd een teken van een probleem. Veel vrouwen ervaren weleens stemmingswisselingen of emotionele gevoeligheid die hun leven amper beïnvloedt. Toch weerspiegelen emoties onze algemene gezondheid en alles wat je doet om gezond te leven, voel je ook emotioneel terug.
Begin met goed voor jezelf zorgen en pas je ritme zo veel mogelijk aan waar je bent in je cyclus. Slaap je voldoende? Beweeg je, rek je lijf, drink je genoeg water en ben je regelmatig buiten? Eet je gebalanceerd?
Zelfzorg is extra belangrijk in deze periode van de maand. Vermijd zoute voeding om een opgeblazen gevoel te beperken, kies voor milde beweging en een gezond slaapschema om klachten te verlichten en zorg goed voor jezelf – je verdient het!
Denk aan deze zelfzorgstrategieën:
- Blijf gehydrateerd
- Gebruik warmtekompressen voor krampen en pijn
- Eet voedzaam en evenwichtig
- Zorg voor voldoende rust
- Beweeg licht, zonder jezelf te overbelasten
- Beperk cafeïne en alcohol
- Herken je stemmingswisselingen, heb hulpmiddelen paraat: van favoriete muziek of comfort series tot wandelspullen of wat voor jou maar helpt om gelukkig en gezond te blijven.
Volstaan de basis zelfzorgtips niet of belemmeren je klachten het verzorgen van jezelf, dan speelt er waarschijnlijk meer.
Conclusie
In het verleden kregen vrouwen met ernstige emotionele ontregeling de diagnose hysterie en werden ze soms zelfs opgesloten, omdat niemand de oorzaak begreep. Zelfs nu worden de klachten van vrouwen af en toe nog genegeerd door zorgverleners, terwijl ze geholpen kunnen worden. Hoewel PMS-verschijnselen op veel manieren tot uiting komen, is flinke onrust nooit normaal of acceptabel.
Heb je emotionele of gedragsveranderingen rond je menstruatie die je levenskwaliteit aantasten, zoek dan hulp zodat je je weer beter voelt. Niemand verdient het om te lijden. Af en toe een emotionele dip is echter heel normaal. Er zijn genoeg manieren om jezelf beter te laten voelen.
Download WomanLog nu:
