Ciąża u nastolatek
Posiadanie dziecka to decyzja, która zmienia życie, nawet dla w pełni przygotowanej dorosłej osoby. Odkrycie, że jesteś w ciąży i nie masz pojęcia, jak sobie z tym poradzić, może wywołać panikę nawet u najbardziej opanowanej nastolatki.
W tym artykule znajdziesz przydatne informacje na temat wyborów i kolejnych kroków, jeśli Ty lub bliska Ci osoba doświadczacie nieplanowanej ciąży.
Fizycznie zajście w ciążę to dość prosty proces. Jednak okoliczności mogą być niezwykle skomplikowane. Wszystkie istotne czynniki powinny być wzięte pod uwagę, gdy podejmujesz decyzje mające trwałe konsekwencje.
CO POWINNAŚ ZROBIĆ?
Właśnie dowiedziałaś się, że jesteś w ciąży i nie wiesz co robić? Najpierw weź głęboki oddech. Będziesz mogła lepiej się skupić, jeśli się uspokoisz. Ten artykuł ma Ci pomóc. Przeczytaj te pytania i zastanów się nad nimi uważnie.
Czy jesteś pewna, że jesteś w ciąży?
Pierwszym krokiem jest upewnienie się, że Twoje informacje są wiarygodne. Istnieje wiele mitów na temat seksu i ciąży (wśród dzieci i dorosłych). Nawet jeśli miałaś zajęcia o seksie i ciąży w szkole, nadal możesz czegoś nie wiedzieć.
Jak odkryłaś swoją ciążę i jakie są inne możliwe wyjaśnienia?
„Mam spóźniony okres.”
Twój cykl menstruacyjny jest zależny od wielu aspektów Twojego życia. Ciąża jest jedną z przyczyn opóźnienia miesiączki (lub jej bardzo skąpego przebiegu), ale istnieją inne możliwe powody (takie jak stres czy duże zmiany życiowe), które warto rozważyć. Jeśli Twój okres i tak nie był regularny, zajrzyj do naszego artykułu o nieregularnych miesiączkach.
„Doświadczam objawów związanych z ciążą.”
Wiele objawów związanych z ciążą – bóle głowy, wzdęcia, nudności, zmęczenie, bolesność piersi, zawroty głowy, rozstrój żołądka i inne – pokrywa się z objawami zespołu napięcia przedmiesiączkowego (PMS). To nie znaczy, że powinnaś je bagatelizować (zwłaszcza jeśli pojawiają się u Ciebie pierwszy raz w tak silnej formie), ale nie są one jednoznaczną diagnozą. Niektóre objawy, na przykład powiększony brzuch, mogą oznaczać ciążę, ale też mogą być spowodowane innymi problemami zdrowotnymi. Jeśli się martwisz, idź do lekarza.
„Zrobiłam test ciążowy.”
Testy ciążowe są dość skuteczne, ale nie zawsze są w 100% wiarygodne. Wynik fałszywie dodatni lub fałszywie ujemny może się zdarzyć, jeśli wykonasz test w nieodpowiednim czasie, przyjmujesz określone leki lub chorujesz na niektóre schorzenia. Przeczytaj więcej o tym, jak działają testy ciążowe. Jeśli wszystko wykonałaś prawidłowo, a test wyszedł dodatni (albo jeśli po prostu chcesz mieć pewność) – zrób badanie u lekarza.
„Otrzymałam diagnozę od lekarza.”
Wizyta u wykwalifikowanego ginekologa to właściwie jedyny pewny sposób, by dowiedzieć się, czy rzeczywiście spodziewasz się dziecka. Badania wykonane w gabinecie, takie jak badanie ginekologiczne, USG, badanie krwi czy test ciążowy z moczu są bardziej czułe i dają znacznie pewniejsze dane niż domowy test ciążowy. Jeśli lekarz potwierdzi ciążę, będziesz mogła porozmawiać ze specjalistą o swoich pytaniach, przeanalizować opcje i umówić kolejne wizyty.
Gdzie szukać pomocy?
Porozmawiaj z kimś, komu ufasz. Nie próbuj rozwiązywać wszystkiego sama. Każda z nas potrzebuje wsparcia.
Prawdopodobnie powinnaś powiedzieć rodzicom, innemu członkowi rodziny lub opiekunce. Bez względu na to, jaka jest Wasza relacja, ciąża zmienia wszystko – to coś, o czym będą chcieli wiedzieć. Kochają Cię. Martwią się o Twoje bezpieczeństwo. Pomogą tylko wtedy, jeśli wiedzą, co się dzieje.
To był dla Ciebie szok, więc dla nich też taki będzie. Przemyśl, co chcesz powiedzieć. Jeśli nie wiesz, jak zacząć rozmowę, postaraj się być szczera. Jeśli nie jesteś w stanie wypowiedzieć tego na głos, napisz im list (ale przekaż go osobiście, a nie zostawiaj do znalezienia).
Rodzice to też ludzie, mają różne doświadczenia i oczekiwania. Możesz się zaskoczyć, jak bardzo mogą być wspierający. Pokazując im, że traktujesz sytuację poważnie, ułatwisz im skupienie się na rozwiązaniach, nie emocjach. Jeśli jednak zareagują wybuchem negatywnych emocji, szukając winnych lub chcąc Cię ukarać, delikatnie przypomnij, że ich uczucia są zrozumiałe, ale nie pomagają teraz. Spróbuj zapanować nad swoimi emocjami i cierpliwie daj im przestrzeń, jeśli potrzebują czasu na ochłonięcie.
Może nie pójdzie tak gładko jak się spodziewasz, a może spotkasz się z ogromem miłości i wsparcia. Najważniejsze, by zauważyli, co będzie dla Ciebie i Twojej przyszłości najlepsze.
Niestety, są wyjątki. Jeśli Twoja rodzina jest przemocowa lub masz pewność, że ich reakcja będzie jedynie krzywdząca, niewspierająca, niebezpieczna – lepiej zostawić to w tajemnicy. Wtedy zwróć się do dorosłej osoby, na której możesz polegać – zaufanej przyjaciółki, nauczycielki. Jeśli nikogo nie masz na myśli, istnieją organizacje pomagające ludziom w Twojej sytuacji – poszukaj numeru telefonu do nich.
Czy jesteś w bezpiecznym miejscu? Czy otrzymujesz potrzebną pomoc?
Jeśli rodzice są wspierający, nie musisz martwić się o bezpieczne miejsce do mieszkania. Jeśli nie – być może będziesz musiała przez jakiś czas pomieszkać u przyjaciółki lub innej osoby z rodziny. Pomocy możesz szukać u dorosłej osoby, która ma doświadczenie w pomaganiu innym, np. nauczycielki, lekarki, policjantki. Możesz też poszukać w internecie numerów zaufania. Możliwe, że w Twojej okolicy działa organizacja, która zapewnia schronienie osobom w takiej sytuacji.
Zachowaj ostrożność i słuchaj swojej intuicji. Jeśli dorosła osoba, która rzekomo Ci pomaga, zachowuje się dziwnie, agresywnie, manipuluje lub po prostu coś budzi w Tobie niepokój – nie musisz robić tego, co mówi. Nie pozwól nikomu zmuszać się do czegoś, na co nie masz ochoty. Jeśli czujesz niebezpieczeństwo, nie zostawaj z taką osobą, szczególnie gdy nikogo innego nie ma w pobliżu. Znajdź bezpieczne miejsce, kogoś, komu ufasz.
A co z ojcem dziecka?
Poczekaj, aż będziesz bezpieczna i poczujesz wsparcie, zanim zaczniesz rozważać rolę ojca Twojego dziecka.
Jeśli jesteś w związku z ojcem dziecka, czekają Was poważne rozmowy, zwłaszcza jeśli chcesz, by brał udział w życiu dziecka. Pamiętaj jednak, że może nie zareagować po Twojej myśli. Zostanie ojcem to coś, na co on może nie być gotowy, ale ponosi odpowiedzialność za swoje czyny i powinien mieć świadomość konsekwencji. Jeśli czujesz się bezpiecznie, rozmawiaj z nim otwarcie. Dla niego też ważna jest informacja, by nie powtarzał tego błędu w przyszłości.
Może mieć zdecydowany pogląd na temat tego, czy powinnaś urodzić dziecko. Pamiętaj – ostateczna decyzja należy do Ciebie. To Twoje ciało, nie jego. Ty decydujesz co dalej. Powinnaś także dowiedzieć się, jakie są prawne aspekty Twojej sytuacji – przysługuje Ci jego wsparcie.
Jeśli Twoja ciąża jest skutkiem relacji seksualnej wbrew Twojej woli – nie kontaktuj się z ojcem. Zgłoś się na policję lub do organizacji wspierającej kobiety, zwłaszcza jeśli boisz się, że ojciec mógłby zagrozić Tobie lub dziecku. Jeśli zdecydujesz się na skorzystanie z zestawu do zabezpieczenia dowodów gwałtu, nie kąp się przed udaniem się po pomoc – nie chcesz zmyć potencjalnego materiału DNA, który mógł pozostać na Twoim ciele.
RODZICE, TA SEKCJA JEST DLA WAS
Wiadomość o nieplanowanej, zmieniającej życie ciąży to coś, czego żaden rodzic (dziadek, rodzeństwo, opiekunka, mentorka) nie chce usłyszeć.
Możesz być zszokowana, zawiedziona, zła, ale pamiętaj – nie dokładaj córce poczucia winy. Przerzucanie własnych emocji na nią nie pomoże. Bez względu na okoliczności nie wolno karać dziecka za zaistniałą sytuację.
Weź pod uwagę przez co przechodzi – pomimo przerażenia, silnych emocji, lęku przed oceną i odrzuceniem, Twoje dziecko postanowiło poprosić Cię o pomoc. Niezależnie od liczby codziennych nieporozumień – to znak zaufania. Nie zawiedź tego zaufania, bo następnym razem może się do Ciebie nie zwrócić.
Możesz być wyjątkowo wspierającą mamą, zrobić wszystko, co tylko da się zrobić jako rodzic. Porozmawiajcie o tym, co się wydarzyło – zapewnij, że szczerość jest w porządku. Może Twoja córka nie wyjawiła jeszcze ważnej informacji – być może była do czegoś zmuszana, manipulowana, wykorzystana. Zanim kogoś obwinisz (ale pamiętaj: obwinianie to nie jest to, na czym teraz powinnaś się skupić), upewnij się, że znasz wszystkie fakty.
Daj córce poczucie akceptacji i wsparcia oraz pomóż jej zdobyć informacje potrzebne do podjęcia decyzji co dalej. Omówcie szczegóły wszystkich opcji, rozważając plusy i minusy każdej z nich. Pomóż dokonać wyboru, jeśli się o to zwróci, ale nie podejmuj decyzji za nią.
CZY POWINNAŚ ZOSTAWIĆ DZIECKO?
Wychowywanie dziecka jest jednocześnie trudne i satysfakcjonujące. Zostanie mamą w bardzo młodym wieku wymaga postawienia dziecka na pierwszym miejscu, w momencie, w którym sama nadal się rozwijasz. Musisz zrobić wszystko, by przygotować się na przyszłe wyzwania. Warto rozważyć kilka pytań:
- Czy jesteś gotowa wywrócić swoje życie do góry nogami? Jeśli zdecydujesz się wychować dziecko, nic już nigdy nie będzie takie samo. Będziesz odpowiedzialna za całego człowieka. To oznacza rezygnację z czasu, energii, snu, życia towarzyskiego na bliżej nieokreślony czas. Nauka będzie dużo trudniejsza, jeśli chcesz kontynuować szkołę. To moment, by zdecydować, czy jesteś gotowa na takie poświęcenia.
- Czy masz potrzebne wsparcie? Sieć wsparcia jest kluczowa w trudnych momentach. Czy masz wokół siebie ludzi, którzy pomogą Ci podczas ciąży? Czy podzielą się odpowiedzialnością za wychowanie dziecka?
- Czy masz środki, by zadbać o siebie (lub ktoś Cię wspiera)? Czy jesteś samodzielna finansowo? Czy będziesz w stanie opłacić opiekę medyczną, zdrowe jedzenie, pieluchy, ubranka? Czy będziesz mieć dach nad głową w czasie ciąży, połogu i potem? Jeśli jesteś od kogoś obecnie zależna, czy masz realistyczny plan, by w przyszłości się usamodzielnić?
Bardzo ważne jest też ocenienie czy jesteś finansowo, psychicznie, emocjonalnie i fizycznie zdolna, by długoterminowo opiekować się dzieckiem. Zadbanie o siebie to jedno, a bycie odpowiedzialną za dwie osoby to zupełnie inny wymiar.
Skąd weźmiesz pieniądze? Jak zadbasz o zdrowie swoje i dziecka – psychiczne oraz fizyczne? Czy zdołasz uniknąć typowych błędów rodzicielskich?
Równie ważne jest poznanie swojej sieci wsparcia przed podjęciem decyzji. Czy wychowanie dziecka będzie wyłącznie Twoim obowiązkiem, czy masz kogoś do pomocy? Przez pierwsze lata życia dziecko wymaga uwagi przez całą dobę. Nawet jeśli czujesz, że sobie poradzisz, czasami musisz mieć możliwość złapania oddechu. Ojciec dziecka, rodzina, opiekunki, zaufane przyjaciółki – każda taka osoba to prawdziwy ratunek na chwilę odpoczynku.
Jeśli zdecydujesz się zatrzymać dziecko, odbije się to na Twojej edukacji i/lub możliwości pracy. W minimalnym zakresie będziesz potrzebować wolnego na ostatnie miesiące ciąży i pierwsze tygodnie po porodzie. W praktyce może to trwać znacznie dłużej, zależnie od sytuacji finansowej czy wsparcia. Niektóre szkoły/pracodawcy mogą nie chcieć Cię z powrotem. To ma wpływ na Twoją przyszłość, dowiedz się więc jak najwięcej.
Pamiętaj, że ciąża wpływa na zdrowie. Nawet zdrowa ciąża obciąża organizm.
Najczęstsze problemy to anemia, nadciśnienie, cukrzyca ciążowa, stan przedrzucawkowy, przedwczesny poród, poronienie czy infekcje. Najlepiej, jeśli możesz chodzić regularnie do lekarza i na badania – nie tylko dla siebie, ale też dla bezpieczeństwa dziecka.
Dowiedz się również o ewentualnych zagrożeniach porodu w okresie nastoletnim. To, że jesteś w stanie zajść w ciążę, nie znaczy że Twoje ciało jest gotowe do porodu. W zależności od stopnia dojrzałości fizycznej być może konieczne będzie cesarskie cięcie, by zmniejszyć ryzyko dla Ciebie i dziecka.
Jeśli zdecydujesz się zachować ciążę, musisz chodzić na regularne wizyty kontrolne, by wszystko przebiegało prawidłowo. Zadbaj o zdrową dietę i nie dopuść do niedoborów – codzienna dawka witamin dla kobiet w ciąży może pomóc. Każdy niezdrowy nawyk, jak palenie czy picie alkoholu, trzeba natychmiast odstawić dla dobra dziecka.
Kursy rodzenia i grupy wsparcia pomagają przygotować się fizycznie i psychicznie. Ważne jest zobaczyć, że nie jesteś sama. Inne kobiety chętnie dzielą się doświadczeniami i radami, np. jak ustalić rytm dnia czy jak karmić piersią. Niektóre kursy zawierają ćwiczenia fizyczne, ale bez względu na to warto być umiarkowanie aktywną. Przy chorobach przewlekłych, skonsultuj się z lekarzem co do formy i intensywności ćwiczeń.
Możesz mieć wrażenie, że świat się kończy, ale tak naprawdę to po prostu zmiana. Jedyną stałą w życiu jest zmiana. Urodzenie dziecka nie znaczy, że musisz rezygnować z marzeń – po prostu dojście do celu może potrwać dłużej niż się spodziewałaś.
ABORCJA
Jeśli zdecydujesz, że nie chcesz urodzić dziecka, kolejnym krokiem będzie zapoznanie się z możliwościami przerwania ciąży. To wymaga emocjonalnego przygotowania. Dobrze, jeśli do kliniki może pójść z Tobą przyjaciółka lub ktoś z rodziny – świadomość, że ktoś jest obok, będzie wsparciem. Może się zdarzyć, że będziesz potrzebować osoby, która odwiezie Cię po zabiegu do domu, jeśli będziesz osłabiona.
Istnieją dwie możliwości aborcji – farmakologiczna (medyczna) i chirurgiczna. Obie są równie skuteczne.
Aborcja chirurgiczna to najczęstszy wybór. Można ją wykonać w pierwszym trymestrze (do 14 tygodni) z minimalnym ryzykiem powikłań, czasem również w drugim trymestrze (dokładny tydzień zależy od kraju), ale im później, tym zabieg jest trudniejszy. Sam zabieg trwa zwykle około 10 minut, ale cały pobyt w klinice, razem z przygotowaniem i dojściem do siebie, zajmuje 4-5 godzin.
Skutki uboczne aborcji chirurgicznej dzielimy na trzy kategorie:
Spodziewane objawy, czyli te, które występują najczęściej po zabiegu: ból brzucha i skurcze, nudności, biegunka, plamienie, krwawienie.
Możliwe objawy, które występują, gdy coś pójdzie nie tak: silne lub przedłużające się krwawienie, infekcja lub sepsa, uszkodzenie szyjki macicy, blizny na śluzówce macicy, perforacja (mały otwór) macicy lub uszkodzenie innych narządów.
Poważne objawy – najgorsze przypadki: ból brzucha i pleców uniemożliwiający siedzenie lub stanie, nieprzyjemny zapach wydzieliny, wysoka gorączka i utrzymujące się objawy ciąży.
By zminimalizować ryzyko powikłań, wybierz renomowaną klinikę. Upewnij się, że będziesz pod dobrą opieką. Lekarz powinien przedstawić przebieg zabiegu i ewentualne ryzyka przed jego wykonaniem.
Aborcja farmakologiczna to procedura bez zabiegu chirurgicznego. Nie nadaje się, jeśli:
- Ciąża przekracza 9 tygodni
- Masz zaburzenia krzepnięcia lub bierzesz leki przeciwzakrzepowe
- Masz problemy z nadnerczami
- Przyjmujesz leki steroidowe
- Posiadasz wkładkę wewnątrzmaciczną
- Masz ciążę pozamaciczną
- Jesteś uczulona na lek stosowany do zakończenia ciąży
Aborcja farmakologiczna polega na przyjęciu dwóch leków. Możesz to zrobić w klinice lub w domu z kontrolnymi wizytami u lekarki. Jest to rozwiązanie dla osób, które nie mają dostępu do kliniki aborcyjnej. Pierwszy lek przyjmuje się przy lekarce lub w domu – blokuje działanie hormonów niezbędnych do utrzymania ciąży. Drugi lek rozszerza szyjkę macicy i umożliwia wydalenie ciąży. Zwykle przyjmuje się go 24-48 godzin później, umieszczając tabletki w jamie ustnej przy policzku i pozostawiając do rozpuszczenia, po czym popijając wodą.
Po aborcji medycznej pojawi się najczęściej krwawienie i skurcze. Objawy zwykle zaczynają się w ciągu kilku godzin po przyjęciu drugiego leku i trwają średnio 10–13 dni. Ich intensywność i czas trwania zależą od osoby. Często występują także nudności, wymioty, biegunka, dreszcze lub gorączka, ale te objawy szybko mijają. Najgorsze przypadki to silne i długie krwawienie, infekcja, gorączka, trudności trawienne, niekompletna aborcja, utrzymująca się niechciana ciąża.
Znów – zadbaj o to, żeby leki pochodziły z wiarygodnego źródła. Daj sobie jak największą szansę na bezpieczny zabieg. Po ustąpieniu objawów będziesz mogła wrócić do codziennego życia.
ADOPCJA
Jeśli nie decydujesz się na aborcję, a nie jesteś gotowa wychowywać dziecka, możesz rozważyć oddanie go do adopcji. Jest mnóstwo osób, które pragną zostać rodzicami, a nie mogą mieć dzieci z powodów zdrowotnych lub wolą zaadoptować dziecko niż sprowadzić kolejne na świat. Skontaktuj się z ośrodkiem adopcyjnym w swojej okolicy, tam dowiesz się, jak znaleźć najlepsze rozwiązanie dla siebie i dziecka.
Możesz wybrać adopcję otwartą lub zamkniętą.
Adopcja otwarta oznacza, że poznajesz rodziców adopcyjnych i utrzymujesz z nimi kontakt – możesz śledzić, jak dziecko dorasta. Poziom kontaktu ustalacie indywidualnie, zgodnie z tym, co czujecie.
Adopcja zamknięta oznacza, że nie wiesz nic o rodzicach adopcyjnych, a oni o Tobie. Czasem najlepiej jest żyć osobno.
Oddanie dziecka do adopcji może (ale nie musi) powodować silny smutek czy trudności z pogodzeniem się z decyzją – możesz mieć poczucie, że postąpiłaś źle. Hormony macierzyńskie silnie wpływają na emocje. Niektórym kobietom pomaga spisanie na kartce powodów swojego wyboru i zatrzymanie jej dla siebie. Odpuścić jest zawsze trudno, ale jeśli już podjęłaś decyzję, trzymaj się jej – to najlepsze dla wszystkich.
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE & ROZWIĄZANIA
Ciąża w okresie dorastania nie jest tylko wynikiem indywidualnych wyborów w pojedynczych sytuacjach – duże znaczenie mają problemy systemowe. Jeśli chcemy rozwiązać problem całościowo, musimy nimi się zająć. Kluczowe jest niepozostawianie młodych ludzi samym sobie w kwestii rzetelnej edukacji o ryzykach, na które są narażeni. Instytucje rządowe i społeczności powinny działać razem.
Adolescencyjna ciąża niesie za sobą poważne ryzyko zdrowotne. Komplikacje okołoporodowe to najczęstsza przyczyna zgonów dziewcząt w wieku 15–19 lat na świecie. Nastolatki w wieku 10–19 są bardziej narażone na rzucawkę, zakażenia połogowe i infekcje ogólnoustrojowe niż kobiety w wieku 20–24. Co roku na świecie 3,9 mln niebezpiecznych aborcji wykonuje się u nastolatek 15–19 lat, co znacząco wpływa na śmiertelność matek, a wiele dziewcząt zostaje z trwałym uszczerbkiem zdrowia. Dzieci rodzone przez mamy < 20 roku życia są częściej obarczone niską wagą urodzeniową, wcześniactwem i poważnymi problemami zdrowotnymi.
Za tymi statystykami kryją się młode dziewczyny i ich dzieci – tak w krajach rozwijających się, jak i wysoko rozwiniętych. W samych Stanach Zjednoczonych co roku rodzi się 250 000 dzieci ze związków nastolatków. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia w krajach słabo rozwiniętych przynajmniej 12% dziewczyn wychodzi za mąż przed 15 rokiem życia, a 39% – przed ukończeniem 18 lat.
Planując przyszłość w zmieniającym się świecie, młodzi ludzie muszą mieć dostęp do rzetelnych źródeł informacji o seksualności i zdrowiu seksualnym. Funkcjonuje wiele mitów dotyczących seksu i ciąży, które należy prostować. Chociaż niektóre szkoły prowadzą edukację w tym zakresie na odpowiednim poziomie, społeczności z ograniczonym dostępem do edukacji nie mają tego przywileju, a nie wszystkie rodziny są w stanie zapewnić odpowiednią rozmowę w domu.
W niektórych społecznościach preferuje się edukację wyłącznie w duchu abstynencji. Niestety, w większości przypadków takie podejście jest nieskuteczne i nie wyposaża młodzieży w wiedzę o relacjach i trudnościach związanych z rozpoczęciem życia seksualnego. Skupienie się na abstynencji nie uczy zdrowego podejścia do seksualności, a wręcz może zaszkodzić – efektem są luki i poczucie wstydu.
W niektórych krajach (np. Szwecja, Norwegia) seksualność nastolatek uznaje się za prawo człowieka, a głównym celem jest minimalizowanie ryzyka niebezpiecznych sytuacji. Dbanie o to, by nastolatki miały realny wpływ na decyzje dotyczące własnej seksualności i zdrowia, przekłada się na zdrowsze relacje seksualne, mniej niechcianych ciąż i niższą liczbę zakażeń STI.
Musimy skoncentrować się na budowaniu i utrzymaniu systemu rzetelnej edukacji seksualnej, dostarczającej wiarygodnych informacji na temat wszystkich sytuacji, z którymi mogą zetknąć się młodzi ludzie. Poprzez programy wsparcia oraz uzupełnione programy szkolne możemy wprowadzić kolejne pokolenie w szczęśliwsze i zdrowsze życie.
Możesz śledzić swój okres i życie seksualne używając aplikacji WomanLog. Pobierz WomanLog już teraz:
