Fazy cyklu menstruacyjnego jako pory roku: życie skoncentrowane na ciele
Cykl menstruacyjny to główna siła napędowa zdrowia i dobrostanu kobiet przez cały okres reprodukcyjny, a także później. Mimo to, badacze dopiero niedawno zaczęli uwzględniać miesiączki podczas projektowania badań, a w codziennym życiu właśnie zaczynamy dystansować się od stygmatyzacji związanej z menstruacją. Aby uznać miesiączkę za coś normalnego, a nawet wzmacniającego, pojawiają się nowe podejścia do patrzenia na cykl menstruacyjny. Na przykład porównywanie faz cyklu do pór roku.
Aby uwolnić kobiety od wstydu i zagubienia często towarzyszących miesiączkom, coraz częściej porównuje się cykl menstruacyjny do pór roku. Ta i inne metafory mogą pomóc nam lepiej zrozumieć nasze ciała i ich potrzeby.
Podejście porównujące cykl menstruacyjny do pór roku spopularyzowała autorka Maisie Hill w swojej książce z 2019 roku Period Power: Harness your Hormones and Get your Cycle Working for You. Praktyczki zdrowia tradycyjnego i alternatywnego również podkreślają, aby świadomie planować życie w zgodzie z fazami cyklu, co daje możliwość pełniejszego reagowania na aktualne potrzeby ciała.
Opublikowałyśmy już kilka artykułów o miesięcznym cyklu i jego fazach. Pierwszy dzień miesiączki liczyć należy jako pierwszy dzień cyklu menstruacyjnego; Miesiączkę poprzedza faza folikularna, potem owulacja i wreszcie faza lutealna. Warto poznać cykliczne zmiany zachodzące w ciele pod wpływem zmian hormonalnych w każdej z tych faz, jednak bez szerszego kontekstu ta wiedza może wydawać się teoretyczna i trudna do zastosowania na co dzień. Tymczasem fazy cyklu to dla osób menstruujących po prostu codzienne życie. Umieszczenie tych doświadczeń w metaforycznym ujęciu pomaga lepiej zrozumieć hormonalne zmiany i ich znaczenie dla każdej z nas.
Autorki i zdrowotne ekspertki zalecające to podejście nie skupiają się na cyklu menstruacyjnym wyłącznie jako środku do płodności. Choć owulacja i jej podstawowa rola w tworzeniu warunków do zajścia w ciążę to zasadniczy powód ewolucyjny wykształcenia się cyklu płciowego, to cykl wpływa na całe ciało: na poziomy energii, nastrój, stan emocjonalny i psychiczny, więc lepsze zrozumienie cyklu menstruacyjnego przynosi korzyści każdej osobie, koniec kropka.
Pory roku cyklu menstruacyjnego
Ta coraz bardziej popularna metafora porównuje każdą z czterech faz cyklu menstruacyjnego do jednej z pór roku, zaczynając od zimy. (W niektórych tekstach cykl rozpatruje się jako trzy fazy, lecz tutaj menstruacja jest oddzielona od fazy folikularnej.)
Zima—Menstruacja
W przeciętnym 28-dniowym cyklu menstruacja trwa około 7 dni. Poziomy progesteronu, estrogenu i testosteronu są niskie. Trudno o energię, możesz czuć się rozdrażniona, pojawiają się bóle menstruacyjne i bóle głowy. Ponieważ estrogenu w tym czasie jest niewiele, organizm ma mniej zasobów do walki z bólem i dyskomfortem.
Ta faza porównywana jest do zimy, kiedy ciało funkcjonuje wolniej, potrzebujesz więcej odpoczynku, a łatwiej o przytłoczenie. Tak jak zimą, możesz mieć większą ochotę pozostać w domu i otulić się kocem z ciepłym napojem. To czas na delikatny ruch i spokojne spacery zamiast intensywnych treningów.
Wiosna—Faza folikularna
Gdy miesiączka się kończy, wzrasta poziom estrogenu i testosteronu. Hormon folikulotropowy (FSH) powoduje dojrzewanie pęcherzyków w jednym z jajników. Otwiera się płodne okno. Powracają energia i motywacja. Narasta chęć do życia towarzyskiego.
Przed sobą masz jeszcze wiele dni, zanim poziomy hormonów zaczną ponownie spadać, więc to dobry moment, by rozpocząć zdrowe nawyki lub powrócić do bardziej wymagających ćwiczeń.
Lato—Owulacja
Kilka dni otaczających owulację to czas, kiedy jesteś u szczytu. Poziom estrogenu osiąga maksimum, poprawiając nastrój i dając silną ochronę przed bólem oraz rozdrażnieniem – psychicznym i fizycznym. Jesteś bardzo aktywna i zmotywowana.
Z łatwością przychodzi Ci mierzenie się z trudnymi zadaniami i spotkaniami – zarówno zawodowymi, jak i towarzyskimi. Tak jak piękne lato inspiruje do otwartości i kontaktu z innymi, tak Twoje jajniki są gotowe na romans, a libido rozkwita. To sygnał całego ciała: jesteś w szczycie płodności! Ale pamiętaj, jeśli nie planujesz ciąży—użyj zabezpieczenia bez względu na uniesienia chwili.
Jesień—Faza lutealna
Po kilku dniach wspaniałego samopoczucia, jeśli nie doszło do zapłodnienia, cykl trwa dalej, a poziomy hormonów powoli zaczynają spadać. W środku tej fazy występuje jeszcze krótki, drugi wzrost poziomu estrogenu, ale to ten czas, gdy większość kobiet zaczyna odczuwać objawy przedmiesiączkowe. Ciało staje się bardziej wrażliwe na ból—piersi mogą być tkliwe, mogą pojawić się bóle głowy. Również nasila się wrażliwość emocjonalna wraz ze spadkiem estrogenu.
Jesienią to czas na zwolnienie tempa i przygotowanie do zimy. Spróbuj uważnie obserwować siebie. Czy szybciej się męczysz? Jesteś bardziej głodna? Znając swoje typowe objawy w tej fazie, szybciej zauważysz, gdy coś będzie nie tak. Jeśli symptomy się zmieniają lub PMS jest bardzo nasilony, warto skonsultować się z lekarką. Nie traktuj swojego cierpienia jako czegoś, co po prostu trzeba znosić—często już niewielka zmiana trybu życia lub leczenie choroby podstawowej mogą przynieść ulgę.
Korzyści z takiego podejścia to m.in. szybsze wykrycie problemów ze zdrowiem, łatwiejsze rozplanowanie aktywności—ćwiczeń, wydarzeń towarzyskich, intensywnej pracy, czasu na odpoczynek… Kiedy wiesz, co dzieje się w Twoich hormonach, łatwiej pogodzisz się ze swoimi odczuciami.
Krytyczki tej koncepcji wskazują, że przez wieki cykl menstruacyjny służył do ograniczania i wykluczania kobiet. Czy współczesny feminizm i przekonanie o równości nie są w sprzeczności z ideą, że cykl może kobietę ograniczać albo czynić ją słabszą? Może się wydawać, że przyznawanie, iż kobieta bywa „słabsza” fizycznie/psychicznie/emocjonalnie w pewnych momentach miesiąca, daje uzasadnienie archaicznym przekonaniom. I tak, i nie.
Z podejściem tym można się utożsamiać w różnym stopniu. Jedne kobiety wybiorą radykalne podejście i będą planować niemal wszystko—ważne spotkania, urlopy—w oparciu o fazy cyklu. Może być to ciekawe i wartościowe doświadczenie, ale całkowite podporządkowanie życia wahaniom hormonów nie jest niezbędne ani wykonalne.
Ta metafora nie pasuje do każdego przypadku. Nie każda kobieta odczuwa raptowne wahania energii, nastroju czy motywacji. Osoby stosujące hormonalną antykoncepcję też nie przechodzą typowych faz cyklu, bo poziom hormonów utrzymywany jest sztucznie na stałym poziomie.
A miliony osób z niestandardowymi cyklami bądź z chorobami zaburzającymi cykl, jak zespół policystycznych jajników, mogą odebrać „żyj w zgodzie z wewnętrzną Boginią” jako ton nieprzystający do rzeczywistości—a nawet krzywdzący.
Jednak każda osoba, niezależnie od płci, doświadcza do pewnego stopnia wahań hormonalnych, które wpływają na samopoczucie, reakcję na ból i zachowania. Menstruacja to po prostu jeden z wielu czynników wpływających na nasze ciała. Im lepiej poznasz swoje indywidualne potrzeby i dowiesz się, jak cykl wpływa na Twoje doświadczenia, tym lepiej zadbasz o siebie.
Niezależnie od tego, czy uznasz metaforę pór roku za pomocną, bardzo polecamy wszystkim osobom menstruującym prowadzenie obserwacji swojego cyklu. Kiedy poznasz rytm własnego ciała, łatwiej zaakceptujesz zmiany, których doświadczasz.
Możesz śledzić swoją miesiączkę w aplikacji WomanLog. Pobierz WomanLog już teraz:
