Zespół napięcia przedmiesiączkowego o charakterze dysforycznym: Zrozumienie PMDD
Gdy poziom hormonów zaczyna spadać po owulacji, większość kobiet doświadcza pewnych zmian w stanie fizycznym i psychicznym, takich jak tkliwość piersi, wzdęcia czy rozdrażnienie. Takie objawy są często kojarzone z zespołem napięcia przedmiesiączkowego, czyli PMS. Dla kobiet cierpiących na przedmiesiączkowe zaburzenie dysforyczne (PMDD), objawy — zwłaszcza te emocjonalne — są wyraźnie bardziej nasilone.
W fazie przedmiesiączkowej cyklu menstruacyjnego, czyli 1–2 tygodnie przed kolejną miesiączką, może pojawić się szeroki wachlarz nieprzyjemnych objawów. Spadające poziomy estrogenu i progesteronu nieuchronnie powodują pewne zmiany w ciele; w zależności od indywidualnych predyspozycji objawy te mogą być irytujące, męczące, a nawet wyniszczające. Jednak już nie uważamy, że ciężkie PMS to nieodłączna część miesiączkowania.
Nieprzyjemności związane z PMS oraz „mroczna tajemnica” menstruacji należą do najczęstszych powodów, dla których temat miesiączki jest wciąż kłopotliwy i tabuizowany w wielu miejscach na świecie. Przedstawianie kobiet zniewolonych przez ból, dramatyczne wahania nastrojów czy dziwne zachcianki, utrwala krzywdzące stereotypy i sprawia, że menstruacja wydaje się tajemnicza, a miesiączkujące kobiety — kimś, kogo należy unikać.
Chociaż pewien dyskomfort niestety jest czymś normalnym, współczesna medycyna uznaje, że silny ból, zaburzenia nastroju i inne objawy utrudniające codzienne funkcjonowanie nie są zwykłymi wariacjami i nie powinny być tak traktowane.
Szacuje się, że na przedmiesiączkowe zaburzenie dysforyczne (PMDD) cierpi 3–8% kobiet na całym świecie, czyli około 1 na 20. Objawy PMDD pojawiają się z reguły w połowie dwudziestki i mogą się nasilać w miarę zbliżania się do menopauzy.
Diagnoza i leczenie PMDD są trudne, ponieważ objawy są przede wszystkim emocjonalne. Najczęstsze objawy PMDD to:
- Silnie obniżony nastrój
- Wahania emocjonalne
- Ciężki lęk i drażliwość
- Złość
- Problemy z koncentracją i inne zaburzenia poznawcze
- Problemy ze snem
- Zmęczenie lub skrajny brak energii
- Zmiany apetytu, napady objadania się
- Bardzo nasilone objawy fizyczne
Z pozoru objawy te mogą wydawać się niegroźne. Praktycznie każda osoba w pewnym momencie doświadczy któregoś z nich, nawet nie mając do czynienia z cyklem menstruacyjnym. Jednak nie daj się zwieść. Przewlekłe występowanie któregokolwiek z nich może mocno ograniczyć funkcjonowanie.
Aby rozpoznać PMDD, należy mieć co najmniej pięć z tych objawów pojawiających się cyklicznie w fazie przedmiesiączkowej, które utrudniają prawidłowe funkcjonowanie społeczne i występują niezależnie od sytuacji zewnętrznych.
Co powoduje PMDD?
Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. Cykl menstruacyjny wpływa na funkcjonowanie całego organizmu — określone hormony, takie jak oksytocyna, zmieniają poziomy z bardzo niskich do bardzo wysokich, po czym gwałtownie spadają. Hormony regulujące nastrój — serotonina, dopamina i endorfiny — również mogą bardzo silnie się zmieniać wraz z kolejnymi fazami cyklu. Każda z nas jest inna pod względem genetycznym i środowiskowym, więc organizm może być szczególnie wyczulony na zmiany poziomu określonych hormonów i ich wzajemne interakcje.
Jeśli u Ciebie lub kogoś w Twojej rodzinie występowały stany lękowe, depresja (w tym poporodowa) lub inne zaburzenia psychiczne, jesteś bardziej narażona na rozwinięcie PMDD.
Nawyki, które odbierają organizmowi zasoby zamiast je dostarczać, takie jak palenie czy picie alkoholu, również mogą przyczyniać się do PMDD. Niektóre badania wskazują niską pozycję społeczno-ekonomiczną jako czynnik ryzyka — kobiety borykające się z trudnościami społecznymi i finansowymi częściej doświadczają też dodatkowych problemów takich jak długie godziny pracy, niewłaściwa dieta, uzależnienia, przewlekły stres i inne czynniki stopniowo wyczerpujące organizm, co z kolei może zaburzać funkcjonowanie układu hormonalnego i wpływać na cykl menstruacyjny.
Aspekt społeczny
Wiele z objawów PMDD jest natury psychicznej, a ich nasilenie określa się przez dość subiektywne kryteria, takie jak „zdolność do funkcjonowania w społeczeństwie”, co prowadzi do pytań, co właściwie to oznacza. Socjalizacja i postrzeganie kobiet przez innych to nieodłączny element tej układanki.
Aby czuć się dobrze ze sobą, musimy zauważać i szanować sygnały, jakie wysyła nasze ciało. Skurcze menstruacyjne, wahania temperatury, zmiany nastroju i inne objawy cyklu mogą być intensywne — warto wtedy trochę zwolnić. Jeśli Twoje otoczenie bagatelizuje każdą przejawianą „słabość”, możesz być krytykowana nawet za wspominanie o klasycznych objawach PMS. Każda z nas musi znaleźć balans między szczerością w domu czy pracy, bez względu na etap cyklu, a nieprzekraczaniem granic wobec tych, którzy nie potrafią lub nie chcą zrozumieć.
Coraz więcej kobiet na świecie „akceptuje cykl menstruacyjny” w każdej jego fazie i stara się żyć w większej harmonii ze swoimi potrzebami i możliwościami. Jednak dla osób cierpiących na PMDD to o wiele trudniejsze.
Doświadczając silnych objawów PMS lub mając rozpoznanie PMDD, zaakceptowanie czegokolwiek może być ogromnym wyzwaniem. Objawy związane z zaburzeniami cyklu — silne skurcze, zmiany nastroju, problem z koncentracją — są jak najbardziej realne, mogą negatywnie wpływać na wszystkie sfery życia i prowadzić do poważnych powikłań, jeśli się je zignoruje.
PMDD utrudnia relacje międzyludzkie i codzienne obowiązki. Często nawet największe starania nie wystarczą, by przełamać kondycję, która wpływa na emocje i zaburza myśli.
Gdy doświadczasz silnych wahań nastroju, unikaj impulsywnych działań — ale nie tłum i nie lekceważ swoich uczuć. Twoje doświadczenia są ważne, nawet jeśli masz dodatkowe obciążenie w postaci PMDD.
Aby rozróżnić “zwykłą” reakcję emocjonalną od zachowań wynikających z PMDD, warto podjąć konkretne działania, by nabrać dystansu. Terapeutka może pomóc zrozumieć sposób komunikacji, lepiej planować dzień i pozytywniej funkcjonować z innymi — i z samą sobą.
Możliwości leczenia PMDD
PMDD nie zawsze można wyleczyć, bo wciąż mało o nim wiemy, jednak można nauczyć się je skutecznie kontrolować. Wybrane metody niefarmakologiczne to:
Relaksacja i inne techniki radzenia sobie ze stresem, takie jak medytacja, ćwiczenia oddechowe, uważność czy prowadzenie dziennika mogą wydawać się banalne, jeśli przeżywasz ciężkie objawy PMDD, jednak naprawdę mogą poprawić samopoczucie psychiczne.
Praktyki dbania o siebie, takie jak ciepła kąpiel, słuchanie relaksującej muzyki, masaż czy zabieg akupunktury, a także automasaż, mogą pomóc odzyskać równowagę wewnętrzną. Warto wspierać i uspokajać swoje ciało w trudnych momentach.
Bycie łagodną wobec swojego ciała oznacza też wybieranie stylu życia wspierającego zdrowie:
- Spożywaj produkty bogate w węglowodany złożone, odpowiednią ilość białka i mikroskładników
- Ogranicz alkohol i inne używki
- Regularnie ćwicz
- Zadbaj o zdrowy sen
- Wprowadź rutyny upraszczające codzienność
Metody medyczne łagodzenia objawów PMDD obejmują:
Dostępne bez recepty leki przeciwbólowe i przeciwzapalne pomagają zapanować nad przedmiesiączkowymi skurczami i innymi objawami bólu fizycznego. Nawet jeśli ból jest u Ciebie częsty, nie pozwól, by trwał zbyt długo – zawsze szkodzi organizmowi, szczególnie przewlekle.
Leki przeciwdepresyjne są często przepisywane w celu łagodzenia depresji i lęku, które często towarzyszą PMDD. Ze względu na związek zespołu z nieprawidłowym poziomem serotoniny, często stosuje się selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI), aby zredukować wahania nastroju i inne objawy psychiczne.
Terapia poznawczo-behawioralna oraz inne formy psychoterapii mogą pomóc w opanowaniu objawów psychicznych i wypracowaniu strategii ich łagodzenia.
Antykoncepcja hormonalna i inne terapie hormonalne, które hamują owulację, również mogą łagodzić przykre objawy PMDD.
Będziesz potrzebować wsparcia, żeby skutecznie radzić sobie z tą chorobą. Rozmawiaj o swoich objawach PMDD z lekarką rodzinną, ginekolożką i innymi specjalistkami, by znaleźć terapię odpowiadającą Twoim unikalnym objawom.
W obliczu złożonej, przewlekłej choroby, takiej jak PMDD, warto rozważyć, jak objawy wpisują się w ogólny obraz Twojego zdrowia. Pilnuj aktualności badań krwi i obserwuj możliwe choroby towarzyszące mogące wyjaśnić silne wahania nastroju, np. choroby tarczycy czy depresję.
Nasze ciała to złożone organizmy, którymi rządzi wiele jednocześnie zachodzących procesów biologicznych. Słuchaj sygnałów wysyłanych przez ciało i proś o pomoc, jeśli coś zaczyna wymykać się spod kontroli.
Możesz śledzić swój cykl miesiączkowy za pomocą WomanLog. Pobierz WomanLog już teraz:
