HIV/AIDS
Ludzki wirus niedoboru odporności (HIV) to patogen, który w przypadku braku leczenia prowadzi do zespołu nabytego niedoboru odporności (AIDS), czyli stanu osłabiającego naturalny system obronny organizmu i czyniącego go podatnym na choroby.
Nie istnieje lek na HIV/AIDS, ale dostępne są terapie pozwalające osobom zakażonym HIV kontrolować chorobę. Mogą one prowadzić normalne życie mimo swojego stanu, praktycznie nie stanowiąc zagrożenia dla innych, jeśli stosują odpowiednie środki ostrożności.
Przegląd
O osobie mówi się, że jest seropozytywna, gdy wirus HIV dostał się do jej organizmu i zaczął się namnażać. Od chwili kontaktu organizmu z HIV, układ odpornościowy zaczyna produkować przeciwciała – własną obronę przeciwko patogenom.
- Seronegatywna osoba to ktoś, kto nie został zakażony.
- Osoba seropozytywna na HIV to ktoś, kto został zakażony HIV, ale jego układ odpornościowy nadal funkcjonuje.
- Pacjentka z AIDS to osoba zakażona HIV, której układ odpornościowy został bardzo osłabiony i nie jest już w stanie efektywnie zwalczać chorób oportunistycznych.
Pierwszy etap zakażenia HIV to ostra infekcja. Około 2–4 tygodnie po zakażeniu wiele osób doświadcza objawów grypopodobnych (gorączka, wysypka, bóle głowy, powiększone i bolesne węzły chłonne), które utrzymują się przez 1–2 tygodnie. U niektórych mogą rozwinąć się w tym czasie infekcje oportunistyczne, inne nie mają żadnych objawów.
W drugim etapie osoba seropozytywna często nie wykazuje objawów przez okres od około 3 do nawet ponad 20 lat (średnio 8 lat). To tzw. utajenie kliniczne. Pod koniec tego etapu mogą pojawić się: gorączka, bóle mięśni, spadek masy ciała, powiększone węzły chłonne i problemy żołądkowo-jelitowe.
Trzeci i ostatni etap zakażenia HIV to AIDS. Jest on definiowany na dwa sposoby: liczba limfocytów CD4+ poniżej 200 komórek/µL oraz występowanie określonych chorób – infekcji oportunistycznych wykorzystujących praktycznie bezbronne ciało.
Dzięki postępom medycyny diagnoza HIV nie jest już wyrokiem śmierci. Chorobę leczy się terapią antyretrowirusową, która znacząco spowalnia jej rozwój i może obniżyć poziom wirusa do stopnia niewykrywalnego, co uniemożliwia dalsze zakażenia.
Drogi zakażenia
Wirus AIDS znajduje się we wszystkich płynach ustrojowych osób zakażonych HIV, ale nie każdy płyn przenosi wirusa tak samo. HIV może być przenoszony przez krew, nasienie (w tym preejakulat), wydzielinę pochwy i odbytu oraz mleko matki.
HIV nie przenosi się przez łzy, pot, ślinę, kaszel, kichanie, wymioty, kał, ukąszenia owadów, podanie ręki, pocałunki, taniec, wspólne pływanie, spanie w jednym łóżku, wspólne ubrania, picie z tego samego naczynia, jedzenie z tego samego talerza czy korzystanie z tej samej toalety co osoba zakażona.
1. Zakażenie drogą płciową
Najczęstszym sposobem zakażenia HIV są niezabezpieczone (bez prezerwatywy) kontakty waginalne i analne. Ryzyko zakażenia rośnie wraz z liczbą partnerów seksualnych i jest wyższe, jeśli masz już chorobę przenoszoną drogą płciową – wiele z nich powoduje otwarte rany, będące „wrotami” dla innych infekcji.
Nie ma ryzyka zakażenia dla osoby otrzymującej seks oralny (fellatio, cunnilingus, anilingus), jednak osoba wykonująca te czynności narażona jest na zakażenie, szczególnie jeśli ma rany lub urazy w jamie ustnej. Nie zaleca się mycia zębów ani picia alkoholu tuż przed albo po niezabezpieczonym seksie oralnym. Ryzyko zakażenia zmniejszysz, używając chusteczek lateksowych podczas cunnilingus i anilingus oraz prezerwatywy podczas fellatio.
Możesz także zakazić się HIV, dzieląc w nieodpowiedni sposób gadżety erotyczne z osobą zakażoną (brak dbania o higienę osobistą i sprzętu, brak zabezpieczenia barierowego).
2. Zakażenie przez płyny ustrojowe
Osoby używające narkotyków dożylnych często dzielą się igłami. Mogą one zawierać krew, która przenosi HIV. Oszacowano, że osoby przyjmujące narkotyki dożylnie mają 22 razy większe ryzyko zakażenia HIV niż osoby, które tego nie robią.
Zakażenie może się także zdarzyć przez przypadkowe zranienie się materiałem zakażonym, zwłaszcza u pracownic ochrony zdrowia (choć to ryzyko ocenia się jako niskie).
Transfuzja krwi od dawczyni zakażonej HIV prowadziłaby do zakażenia, jednak w krajach z rozwiniętą opieką medyczną ryzyko to jest niemal zerowe. Standardy bezpieczeństwa wymagają badania każdej próbki krwi oddanej do transfuzji. Sprzęt używany do pobierania krwi jest sterylny, jednorazowy i od razu utylizowany, eliminując ryzyko zakażeń.
Pewne ryzyko istnieje również podczas wykonywania piercingu lub tatuażu. Profesjonalne studia dbają o odpowiednią higienę, sterylność sprzętu i środowisko pracy właśnie z tego powodu.
3. Zakażenie z matki na dziecko
Matka seropozytywna może przekazać wirusa swojemu dziecku podczas ciąży, porodu lub karmienia piersią. Zakażona matka może jednak urodzić zdrowe, niezakażone HIV dziecko. Działania profilaktyczne obejmują stosowanie leków antywirusowych podczas i po ciąży, poród cesarskim cięciem oraz karmienie butelką zamiast piersią. Te metody mogą zredukować ryzyko zakażenia nawet o 92–99%.
PrEP & PEP
Profilaktyka to leczenie bądź działania podejmowane w celu zapobieżenia chorobie.
PrEP oznacza profilaktykę przedekspozycyjną i jest stosowana przed ewentualnym kontaktem z HIV, aby zmniejszyć ryzyko zakażenia. Przykładowo, osoba ze stałą partnerką HIV-pozytywną może stosować PrEP razem z innymi środkami ostrożności (np. prezerwatywą). PrEP przyjmuje się codziennie. Jeśli stosuje się ją właściwie, zmniejsza ryzyko zakażenia HIV drogą płciową o 99%, a drogą dożylną – o 75%.
PEP oznacza profilaktykę poekspozycyjną i stosuje się ją w sytuacjach nagłych (np. pęknięcie prezerwatywy podczas stosunku z osobą HIV-pozytywną lub o nieznanym statusie, przemoc seksualna, uraz z ryzykiem zakażenia) do 72 godzin po kontakcie z wirusem, aby zapobiec infekcji. Im szybciej rozpocznie się terapię, tym większa jej skuteczność.
Nigdy nie polegaj wyłącznie na leczeniu, jeśli są dostępne też inne metody profilaktyki. Uprawiaj bezpieczny seks i nie bój się rozmawiać z partnerem o bezpieczeństwie. Możesz zaproponować wspólne wykonanie testu, jeśli nie znasz swojego statusu. Nie ryzykuj swojego zdrowia, tylko po to, by uniknąć trudnej rozmowy.
Objawy
Miliony osób żyją z HIV, nie wiedząc o swoim zakażeniu. Ostra infekcja daje objawy przypisywane często innym, mniej groźnym chorobom, a faza utajenia może utrzymywać się latami. Choroba staje się widoczna dopiero, gdy układ odpornościowy jest już mocno osłabiony.
Objawy ostrej infekcji HIV nie różnią się od objawów grypy, choć mogą być bardziej wytrwałe i nie reagować na zwykłe leczenie. Zaliczają się do nich: zmęczenie, gorączka, dreszcze, brak apetytu, powiększone, bolesne węzły chłonne, ból gardła, wysypka, nudności, wymioty, biegunka, silny, suchy kaszel, poty nocne.
Na tym etapie wirus szybko się replikuje. Naturalną odpowiedzią organizmu jest produkcja specyficznych przeciwciał. Stopniowo osiągają one poziom wykrywalny – ten proces nazywa się serokonwersją. Objawy znikają po kilku tygodniach, ale HIV nadal pozostaje w ciele, powoli niszcząc układ odpornościowy, zabijając limfocyty CD4+.
Z czasem uszkodzenia spowodowane przez HIV prowadzą do AIDS. Osłabiony organizm staje się coraz bardziej podatny na infekcje oportunistyczne. To mogą być mięsak Kaposiego, chłoniak nieziarniczy, rak szyjki macicy, zapalenie płuc, opryszczka, gruźlica, toksoplazmoza, kandydoza, zespół wyniszczenia, kryptokokowe zapalenie opon mózgowych i wiele innych.
Objawy AIDS to: ból gardła, pleśniawki w jamie ustnej, ciężkie infekcje drożdżakowe, przewlekłe zapalenie narządów miednicy mniejszej, wysypki, poważne infekcje, przewlekłe zmęczenie, osłabienie, zawroty głowy, bóle głowy, szybka utrata masy ciała, łatwe powstawanie siniaków, biegunka, gorączka, długotrwałe nocne poty, powiększone węzły chłonne, głęboki, suchy kaszel, duszności, fioletowe zmiany na skórze lub w ustach, krwawienia z jamy ustnej, nosa, odbytu lub pochwy, drętwienie rąk lub stóp, utrata kontroli i siły mięśniowej, spowolnione odruchy, niezdolność do ruchu.
Leczenie
Terapia antyretrowirusowa jest kluczowa dla zapobiegania i leczenia HIV.
Leczenie powstrzymuje namnażanie się HIV i redukuje wiremię (ilość wirusa we krwi) do poziomu niewykrywalnego przez test – zwykle trwa to około 6 miesięcy.
Im wcześniej zaczniesz leczenie, tym będzie ono skuteczniejsze. Obniżenie wiremii pozwala na odbudowę odporności, a niewykrywalna wiremia eliminuje ryzyko zakażenia HIV podczas współżycia. Leczenie HIV zmniejsza także możliwość zakażenia się innym szczepem HIV i tzw. superinfekcją.
Obecnie osoba seropozytywna może przyjmować tylko jedną tabletkę dziennie, niemal bez skutków ubocznych. W latach 80. bywało to nawet 20 tabletek dziennie z poważnymi skutkami ubocznymi. Nadal jednak ważne jest omówienie leczenia z pracownicą ochrony zdrowia – w tym możliwych interakcji lekowych czy zmian stylu życia wspierających organizm.
HIV to wciąż poważny problem, ale jesteśmy znacznie lepiej przygotowane do walki z nim niż 40 lat temu. Jak przy każdej innej chorobie przenoszonej drogą płciową, ignorowanie potencjalnej infekcji jest nieodpowiedzialne i niebezpieczne – zarówno dla Ciebie, jak i bliskich. Zrób test! Jeśli wynik będzie negatywny – zyskasz spokój. Jeśli pozytywny – otrzymasz wsparcie i szansę na długie, aktywne życie.
Możesz monitorować swój cykl menstruacyjny i życie seksualne z pomocą WomanLog. Pobierz WomanLog już teraz:
