Cukrzyca
Cukrzyca to groźna dla życia choroba, która dotyka miliony osób na całym świecie. Kobiety cierpiące na cukrzycę nie są w stanie produkować insuliny lub prawidłowo jej przetwarzać. Insulina to hormon umożliwiający naszym komórkom wchłanianie glukozy z krwi i przekształcanie jej w energię. Diagnoza cukrzycy u siebie lub bliskiej osoby może być przerażająca, ale odpowiednie leczenie pozwala skutecznie kontrolować chorobę i prowadzić pełne życie.
Cukrzyca to złożony problem wpływający na ogólny stan fizyczny i psychiczny kobiety. Zarówno cukrzyca typu 1, jak i typu 2 to choroby przewlekłe, na które obecnie nie ma lekarstwa. Trzeci rodzaj — cukrzyca ciążowa — to rzadka komplikacja ciąży, która zwykle ustępuje samoistnie po urodzeniu dziecka. Dobrą wiadomością jest to, że każdy typ cukrzycy można skutecznie kontrolować, stosując odpowiednią opiekę.
Normalnie cukry i skrobie znajdujące się w spożywanych przez nas węglowodanach są rozkładane na glukozę przez enzym amylazę występującą w ślinie i jelicie cienkim. Po rozłożeniu pokarmu glukoza trafia do wątroby, która steruje jej uwalnianiem do krwiobiegu. Specjalne komórki trzustki monitorują poziom glukozy we krwi. Gdy ten poziom wzrasta, komórki beta w trzustce reagują, wydzielając hormon insulinę. Insulina działa jak klucz, który odblokowuje mechanizm umożliwiający glukozie wnikanie do komórek mięśni i innych tkanek, gdzie jest przekształcana w energię przeznaczoną do natychmiastowego użytku lub w tłuszcz na długoterminowe magazynowanie.
Osoby z cukrzycą typu 1 nie produkują wystarczającej ilości insuliny, podczas gdy osoby z cukrzycą typu 2 produkują insulinę, lecz nie działa ona tak skutecznie, jak powinna.
Czy cukrzyca to współczesny problem?
Obecnie cukrzyca dotyka około 1 na 10 osób na świecie, czyli około 537 milionów ludzi. W większości krajów od 5 do 10% populacji zmaga się z cukrzycą. W Pakistanie prawie co trzecia osoba choruje, podczas gdy w Mauretanii jedynie 1 na 50 osób ma tę przypadłość. Chociaż korelacja między rozwojem cukrzycy a wzrostem otyłości i spożyciem wysokoprzetworzonej żywności może sugerować, że to współczesny problem, rzeczywistość jest inna.
Opis tej choroby znaleziono w staroegipskim manuskrypcie z ok. 1500 p.n.e., a termin diabetes – „przepływać przez” – został użyty przez greckiego lekarza w odniesieniu do nadmiernego oddawania moczu, czyli jednej z metod wydalania nadmiaru cukru przez organizm i typowego objawu cukrzycy. W dawnych czasach cukrzycę diagnozowano, próbując moczu pacjentki pod kątem słodyczy.
Dopiero w 1921 roku wyizolowano hormon insulinę, który jest dziś podstawową terapią cukrzycy typu 1, a pierwsze eksperymenty pozwoliły zrozumieć jego rolę w regulacji poziomu cukru. Przed tym odkryciem większość chorych pozostawała niezdiagnozowana, a nawet z rozpoznaniem często umierały z powodu powikłań cukrzycowych. W minionym stuleciu nauczyłyśmy się bardzo wiele o skutecznym leczeniu tej choroby i jej objawów.
Cukrzyca typu 1
Cukrzyca typu 1 to choroba autoimmunologiczna, która powoduje, że organizm błędnie niszczy swoje komórki beta — wyspecjalizowane komórki trzustki produkujące insulinę.
Najczęściej jest diagnozowana u niemowląt i małych dzieci, ale może również pojawić się u dorosłych. Cukrzyca typu 1 nie jest wynikiem diety ani stylu życia — uznaje się ją za schorzenie genetyczne, choć czasem konieczny jest też czynnik środowiskowy. Tylko 5–10% osób z cukrzycą ma typ 1.
Aby uniknąć poważnych konsekwencji ogólnoustrojowych, kobiety z cukrzycą typu 1 muszą uważnie monitorować poziom glukozy we krwi i regulować jej wchłanianie poprzez codzienne przyjmowanie insuliny. To szczególnie trudne u małych dzieci, ale procedura zastrzyków insuliny staje się łatwiejsza z czasem i doświadczeniem. Leczenie trzeba kontynuować przez całe życie, ponieważ obecnie nie ma skutecznego lekarstwa.
Insulinę można podawać za pomocą strzykawki, pena insulinowego (z odmierzonym dawkowaniem) lub pompy insulinowej — niewielkiego urządzenia przyczepianego do skóry, które przez mały cewnik podaje w ciągu dnia częste małe dawki tzw. dawki podstawowej insuliny oraz dodatkowe, większe dawki bolusowe podczas posiłków. Pompy występują w różnych modelach i różnią się funkcjonalnościami. Zazwyczaj są bardziej precyzyjne, ale trzeba je napełniać, programować i regularnie monitorować, a nauka prawidłowej obsługi zajmuje trochę czasu.
Lekarka pomoże Ci dobrać system najlepiej odpowiadający Twoim potrzebom i stylowi życia. Zawsze warto mieć przy sobie zapasowe zastrzyki insuliny na wypadek awarii pompy.
Cukrzyca typu 2
Cukrzyca typu 2, znana również jako insulinooporność, to zdecydowanie najczęstsza postać choroby. U kobiet z cukrzycą typu 2 trzustka produkuje insulinę, lecz komórki ciała nie reagują na nią prawidłowo. Trzustka wytwarza coraz więcej insuliny, ale to wciąż za mało, by komórki mogły przetwarzać glukozę i wytworzyć energię potrzebną organizmowi.
Uważa się, że insulinooporność rozwija się powoli, a cukrzycę typu 2 najczęściej diagnozuje się u osób dorosłych. Zdarza się jednak również u dzieci, zwłaszcza w okresie pokwitania, kiedy rośnie poziom hormonu wzrostu w organizmie. Inne czynniki ryzyka to nadwaga, zespół policystycznych jajników oraz przebyta przez matkę cukrzyca ciążowa.
Cukrzycę typu 2 zwykle udaje się kontrolować, a niekiedy nawet odwrócić, poprzez monitorowanie poziomu cukru i przestrzeganie zaleceń dietetycznych oraz dotyczących aktywności fizycznej. Czasem zaleca się zredukowanie masy ciała, gdyż istnieje zależność między nadwagą a zdolnością organizmu do przetwarzania glukozy, jednak nie każda osoba o większej masie ciała zachoruje na cukrzycę, i nie trzeba mieć nadwagi, by rozwinęła się insulinooporność.
Bardzo istotna jest regulacja poziomu cukru, by zapobiegać poważnym powikłaniom zdrowotnym. Jeśli to konieczne, lekarka może przepisać insulinę krótkodziałającą na czas posiłków, długo działającą na okres między posiłkami oraz nocą lub lek nieinsulinowy, np. Metforminę, aby uregulować glikemię.
Cukrzyca ciążowa
U zdrowych dotąd kobiet czasem rozwija się cukrzyca ciążowa — dotyczy to około 2–10% wszystkich ciąż.
Cukrzyca ciążowa pojawia się, gdy zmiany hormonalne związane z ciążą wpływają na metabolizm, magazynowanie i zużycie insuliny w organizmie kobiety, prowadząc do groźnej insulinooporności. Zazwyczaj rozwija się około 24. tygodnia ciąży (częściej wcześniej u kobiet w ciąży bliźniaczej czy mnogiej), lecz najczęściej ustępuje samoistnie po porodzie.
Kobiety z cukrzycą ciążową wymagają ścisłego monitorowania ciśnienia krwi, poziomu cukru we krwi oraz gospodarki insulinowej przez cały okres ciąży. Są też bardziej zagrożone stanem przedrzucawkowym. Stosując się do zaleceń lekarskich, większość kobiet z cukrzycą ciążową przechodzi bezpiecznie ciążę i rodzi zdrowe dzieci, choć czasem może być konieczne wykonanie cesarskiego cięcia. Zarówno matka, jak i dziecko są bardziej narażone na rozwój cukrzycy typu 2 w przyszłości, ale tym ryzykiem można zarządzać.
Dokładne przyczyny cukrzycy ciążowej nie są do końca poznane, ale czynniki ryzyka to nadwaga oraz predyspozycje genetyczne do insulinooporności. Jeżeli jesteś w ciąży, współpracuj ze swoją lekarką lub ginekolożką, aby monitorować zdrowie. Akceptacja sytuacji i przestrzeganie zaleceń to najlepszy sposób, by zadbać o siebie i dziecko.
Czy mam cukrzycę?
Podstawowym sposobem rozpoznania cukrzycy jest wielokrotne badanie poziomu cukru we krwi. Jeśli przez dłuższy czas utrzymuje się on na wysokim poziomie, istnieje duże ryzyko cukrzycy lub stanu przedcukrzycowego.
Acanthosis nigricans, czyli pojawienie się aksamitnych, szorstkich ciemnych smug lub plam na skórze — zwłaszcza na karku oraz w fałdach i zgięciach ciała (pachy, zgięcia łokci, pachwiny) — to charakterystyczny objaw cukrzycy typu 2.
Zarówno cukrzyca typu 1, jak i 2, dają wiele możliwych objawów ze strony całego organizmu, które przez długi czas mogą pozostać niezauważone, a potem pojawić się gwałtownie.
Najczęstsze objawy cukrzycy to:
- wzmożone pragnienie
- częste oddawanie moczu
- wahania nastroju, drażliwość
- częste infekcje
- powolne gojenie się ran i zakażeń
- zamglone lub zniekształcone widzenie
- przewlekłe zmęczenie
Gwałtowny spadek masy ciała lub utrata masy mięśniowej mogą wskazywać na problemy organizmu z właściwym wykorzystaniem zasobów energetycznych w przebiegu cukrzycy.
Jeśli otrzymałaś diagnozę cukrzycy lub usłyszałaś, że jesteś w grupie ryzyka, prosimy, żebyś potraktowała to poważnie. Nieleczona cukrzyca może prowadzić do zagrażających życiu komplikacji, takich jak choroby nerek, wątroby, uszkodzenia nerwów, zmniejszenie przepływu krwi (szczególnie do kończyn), problemy z jamą ustną, wzrokiem czy słuchem oraz choroby sercowo-naczyniowe, zwiększające ryzyko zawału. Również zdrowie psychiczne cierpi, gdy organizm walczy z cukrzycą i powikłaniami z nią związanymi.
Życie z cukrzycą
Diagnoza cukrzycy może być szokiem, lecz nie oznacza, że wszystko, co znasz, się kończy. Prawdopodobnie będziesz musiała wprowadzić pewne zmiany w codzienności, ale prawidłowo prowadzona cukrzyca pozwala żyć zdrowo i w pełni.
Każda z nas od czasu do czasu potrzebuje wsparcia emocjonalnego, a cukrzyca bywa dużym wyzwaniem. Podzielenie się swoimi trudnościami z zaufaną osobą lub ze specjalistką ds. zdrowia psychicznego może przynieść ulgę. Istnieje też wiele organizacji krajowych i międzynarodowych udzielających wsparcia i edukujących kobiety cierpiące na cukrzycę. Nie musisz mierzyć się z tym sama.
Zarządzanie cukrzycą to proces na całe życie, w którym mogą pojawić się przeszkody i chwile zwątpienia. Bądź cierpliwa wobec siebie i innych, oswajając diagnozę i ucząc się odpowiadać na potrzeby swojego ciała. Pamiętaj o świętowaniu sukcesów — nawet tych najdrobniejszych — by dać sobie prezent w postaci pozytywnej motywacji!
Pobierz WomanLog już teraz:
