Odbudowa bliskości po związku przemocowym
Każdy związek z przemocą — czy to z rodzicem, rodzeństwem, czy partnerem/partnerką — pozostawia po sobie rany. Ruszenie naprzód ze swoim życiem bywa wystarczająco trudne, a co dopiero próba zbudowania podstaw pod nową, zdrową relację.
Przemoc przyjmuje różne formy, tak samo jak proces gojenia. Twoja ścieżka może wyglądać zupełnie inaczej niż czyjeś wyobrażenie o tym, jak powinno przebiegać „uzdrawianie”. Wiele osób po doświadczeniu przemocy czuje lęk przed budowaniem zdrowych relacji z nowymi ludźmi w swoim życiu — nie bój się prosić o pomoc, jeśli jej potrzebujesz.
Trauma po przemocy emocjonalnej i fizycznej
Przemoc — emocjonalna, fizyczna i seksualna — to problem na skalę światową. Wiele osób cierpi za zamkniętymi drzwiami. By móc odejść z przemocowego związku, trzeba najpierw uznać, że jest on przemocowy. Z czasem osoby żyjące w przemocy mogą zacząć myśleć, że to normalne zachowanie. Zanim zdecydujemy się zmienić swoją sytuację, musimy spojrzeć prawdzie w oczy.
Kiedy podejmiesz decyzję o odejściu, najważniejsze jest zadbanie o swoje bezpieczeństwo. Dla każdej sytuacji bezpieczeństwo będzie wyglądać inaczej, jednak warto pochylić się nad następującymi kwestiami:
- Uważaj co ujawniasz. Nie zdradzaj zamiaru odejścia osobie stosującej przemoc, bo prawdopodobnie będzie próbowała cię powstrzymać. Jeśli możesz, poinformuj zaufaną osobę o swoich planach. Jeśli nie zrealizujesz swoich zamiarów, będzie miała sygnał, że coś się dzieje.
- Bądź przygotowana. Spakuj torbę na wypadek, gdybyś musiała/nagle wyjść; jeśli masz samochód — zatankuj do pełna. Zadbaj o wszystko, co pozwoli ci się szybko przemieścić.
- Przećwicz swój plan ucieczki. Upewnij się, że dokładnie wiesz, co zrobisz; jeśli jesteś obserwowana przez kamery, zaplanuj, czy będziesz mieć wystarczająco czasu na ucieczkę zanim oprawca cię dogoni.
- Wiedz, dokąd zmierzasz. Nawet ogólny zarys kolejnego kroku będzie lepszy niż brak pomysłu. Dojście do bezpiecznego miejsca zajmie mniej czasu.
Istnieją organizacje i zasoby dla osób doświadczających przemocy — schroniska, telefony zaufania, programy pomocowe, grupy wsparcia. Wyszukaj je w swojej okolicy i skorzystaj z nich najlepiej, jak możesz.
Zbuduj sieć wsparcia
Ofiary przemocy często są izolowane od bliskich — rodziny, przyjaciół czy współpracowników. To bardzo utrudnia odbudowanie lub utrzymanie relacji. Zacznij od małych kroków — odezwij się do jednej osoby i zobacz, co z tego wyniknie. Potem do kolejnej, kolejnej i jeszcze jednej.
Czasami najlepszym miejscem na początek jest terapia. Niektórym osobom odpowiada indywidualne podejście, inni lepiej czują się na terapii grupowej. Grupy wsparcia są dedykowane dla osób z przemocowych środowisk, mogą dać poczucie bezpieczeństwa, akceptacji i przynależności. Niestety, nie każda z nas ma dostęp do tego typu pomocy.
Jeśli dostęp do schronisk i programów wsparcia jest ograniczony, spróbuj poszukać pomocy w Internecie. Wiele platform udostępnianych jest niezależnie od miejsca zamieszkania użytkowniczki.
Terapia
Rozpoczęcie terapii bywa mylące. Możesz obwiniać siebie albo nie rozumieć, dlaczego ktoś potraktował cię w taki sposób. To są ważne pytania, którym możesz się przyjrzeć podczas terapii. Praca nad sobą należy do ciebie, ale dobra terapeutka poprowadzi cię przez ten proces. Może być tak, że zanim znajdziesz właściwą osobę, będziesz musiała spróbować kilka razy — nie poddawaj się.
W niektórych miejscach wciąż istnieje duża stygmatyzacja terapii. To może utrudniać sięgnięcie po pomoc, jednak terapia to często kluczowy krok w mierzeniu się z osobistymi traumami. Terapeutka pomoże ci uporządkować myśli i przejść przez trudny proces zdrowienia. Konfrontacja z bolesnymi emocjami i przeżyciami jest ciężka, ale obecność kogoś wspierającego bardzo to ułatwia.
Terapeutka nie będzie twoją przyjaciółką, ale jest po to, aby cię wspierać. Często to oznacza, że daje ci narzędzia, byś mogła wydobyć wszystko, co cię boli, i przyjrzeć się temu twarzą w twarz. Stawić czoła demonom można tylko, akceptując ich istnienie.
Niezależnie czy wybierzesz terapię indywidualną czy grupową, łatwiej będzie mierzyć się ze swoją sytuacją, mając wokół osoby, które potrafią wysłuchać i zrozumieć. Te, które przeszły przez coś podobnego, często potrafią to najlepiej. Poczucie, że nie jesteś sama, bardzo pomaga. Niektóre organizacje zapewniają dostęp do bezpłatnej terapii, inne nie. Jeżeli z jakiegoś powodu nie jesteś gotowa na ten krok, skorzystaj z licznych zasobów online — książek, podcastów — które mogą pomóc ci zmienić sposób myślenia na zdrowszy.
Skup się najpierw na sobie
Nie da się zbudować stabilnego związku na zrujnowanych fundamentach. Możesz mieć potrzebę znalezienia kogoś, kto pomoże ci znów stać się sobą, jednak rzeczywistość nie jest taka prosta. Nowe zauroczenie bywa rozpraszające — odciąga uwagę od konieczności własnego uzdrowienia.
Jednocześnie budowanie nowych relacji jest kluczowe na drodze powrotu do siebie. Potrzebujesz wsparcia — osób, którym możesz zaufać. Rozpoznanie, kto jest godny zaufania, bywa trudne. Wymaga czasu i często pomocy profesjonalistki. To moment, by zadbać o swoje zdrowie psychiczne i fizyczne i dać sobie pierwszeństwo.
Zacznij od nowa
Po przejściach traumatycznych otwarcie się i bycie wrażliwą wobec drugiej osoby nie przychodzi naturalnie. Ofiary często obwiniają się, że nie potrafią otworzyć się na miłość.
Otwieranie się po przemocy to część procesu gojenia, ale jak i kiedy to nastąpi, zależy od wielu czynników. Wrażliwość związana z bliskością potrafi przerażać — szczególnie jeżeli kojarzy się z możliwością powtórzenia przemocy.
Jeśli nie czujesz, jak powinna wyglądać zdrowa relacja, istnieje ryzyko wejścia w kolejny przemocowy związek. By rozpoznać przemoc i nauczyć się stawiać zdrowe granice, trzeba odzyskać miłość do siebie, szacunek i pewność siebie.
Praca nad granicami
W związku przemocowym poczucie granic i szacunku dla siebie zostaje zatarte. Jeśli twoje granice są stale łamane, każda wyznaczona linia łatwo się zamazuje. Bridget Levy, licencjonowana psycholożka kliniczna, podkreśla, że zdrowe relacje opierają się na granicach i to jest poprawne.
Wyznaczanie zdrowych granic zaczyna się od refleksji, czym dla ciebie jest dobry związek — jakie są twoje wartości, potrzeby i oczekiwania. Co budzi twój dyskomfort i z jakiego powodu? Samo uświadomienie sobie tego to jedno, a jeszcze trudniej te granice wdrożyć w życie. Granice wyrażane w absolutach, typu „zawsze” i „nigdy”, zazwyczaj okazują się nietrwałe. Początkowo możesz zauważyć, że to, co mówisz i robisz, nie współgra z twoimi uczuciami. Wszystko wymaga doświadczenia — doprecyzowuj swoje granice, aż będziesz potrafiła pokazać innym, jak chcesz być traktowana.
Po odejściu od osoby stosującej przemoc jesteś szczególnie wrażliwa. Przywykłaś do niespełnianych potrzeb, braku szacunku i wynikającej z tego rozpaczy. Możesz poczuć, że powinnaś znaleźć kogoś totalnie odmiennego od oprawcy. Ale przeciwieństwo nie zawsze znaczy lepiej. Daj sobie czas na powrót do równowagi i zrozumienie tego, co naprawdę musisz poczuć, żeby było ci dobrze. To bardzo pomoże w wyborze kolejnej partnerki lub partnera.
Długotrwałe skutki
Przemoc zostawia blizny — nie tylko fizyczne. Uleczenie traumy emocjonalnej wymaga czasu i odwagi. Wiele osób po ciężkiej przemocy doświadcza ataków paniki lub nawet PTSD.
Ataki paniki mogą przyjmować różne formy, w zależności od wielu niuansów w strukturze emocjonalnej, psychologicznej i fizjologicznej człowieka.
Objawy PTSD to między innymi:
- Natrętne, powtarzające się wspomnienia, w tym retrospekcje i koszmary
- Unikanie tematów lub miejsc, które przypominają o traumie i wzbudzają silne emocje
- Negatywne myśli, depresja, poczucie beznadziejności
- Wzmożone reakcje fizyczne i emocjonalne na codzienne sytuacje
Traumatyczne przeżycia rzadko są oczywiste lub łatwe do zrozumienia. Ofiary często nie były w stanie pojąć, że spotkała je przemoc. Trauma może objawiać się w postaci niezadowalającego życia seksualnego, braku pobudzenia, trudności w osiągnięciu orgazmu, a nawet dysfunkcji seksualnych.
Poznawanie nowej osoby
Randkowanie to trochę jak szybki kurs o drugiej osobie — poznajesz jej podstawowe upodobania, ulubione filmy, jedzenie czy miejsca. Ale to, co najważniejsze, odkrywasz z czasem.
Dzielenie się przeszłością jest również częścią poznawania się. Aby naprawdę się zrozumieć, trzeba kiedyś poruszyć temat przeżytej traumy. Jeśli odważysz się otworzyć i usłyszysz zrozumienie oraz współczucie, możesz poczuć prawdziwe zaufanie. Im więcej twoi znajomi lub nowa partnerka/partner będą wiedzieli o tobie, a ty o nich, tym łatwiej będzie ci się otworzyć.
Jeśli coś cię niepokoi albo nie odpowiada ci sposób, w jaki jesteś traktowana, zrób wszystko, by zakomunikować swoje uczucia. Bądź dla siebie delikatna. Dzięki temu zbudujesz podwaliny pod zdrową komunikację. Pamiętaj, że komunikacja odbywa się w obu kierunkach — jeśli dostrzegasz toksyczne zachowania, najbezpieczniej jest się wycofać.
Na początku nowej relacji łatwo ignorować czerwone flagi i wybaczać niepokojące zachowania. To brzmi banalnie, ale zaufaj swojej intuicji. Intuicja to reakcja twojego ciała szybsza niż myśl, rozpoznanie wzorca znanego z przeszłości. Przeczucie z reguły się nie myli — warto go słuchać.
Daj sobie czas
Intymność jest złożona, nawet bez wcześniejszych traum. Otwarcie się na nową osobę może wydawać się niemożliwe, ale daj sobie czas i bądź cierpliwa — zasługujesz na życzliwość od innych i od siebie. Przed tobą różne wyzwania, możesz nawet potrzebować odkryć lub zdefiniować swoją seksualność na nowo w świetle zdrowego związku.
Niezależnie, jak bardzo sytuacja wydaje się skomplikowana, są ludzie, którzy potrafią ci pomóc. Często pierwszy krok jest najtrudniejszy. Jeśli doświadczasz przemocy lub właśnie odeszłaś od osoby stosującej przemoc, poszukaj kogoś do rozmowy. Gdy już wejdziesz na drogę zdrowienia, z każdym kolejnym dniem będziesz się wzmacniać i goić rany.
Możesz śledzić swój cykl w aplikacji WomanLog. Pobierz WomanLog już teraz:
