Ropnie — rodzaje, zapobieganie i leczenie
Jeśli kiedykolwiek miałaś ropień na skórze, dziąsłach lub w innym miejscu ciała, dobrze wiesz, jak niebezpieczne i bolesne potrafi to być. Ponieważ ropień może przypominać pryszcz lub czyrak, możesz mieć ochotę go wycisnąć. Zanim to zrobisz, przeczytaj ten artykuł i dowiedz się, jak bezpiecznie postępować z ropniem oraz dlaczego nie powinnaś nigdy samodzielnie go wyciskać.
Ropnie mogą powstać, gdy Twój układ odpornościowy walczy z infekcją wywołaną przez wirusy, bakterie lub grzyby, które przedostały się do organizmu przez skaleczenie, wrastający włos lub inny uszkodzony fragment tkanki. Układ immunologiczny mobilizuje się do walki z infekcją, a w jej trakcie część tkanek obumiera, tworząc w centrum zapalenia niewielką jamę wypełnioną ropą.
Podobnie jak czyrak (najczęściej powiązany z zakażeniem mieszka włosowego), ropień jest jamą w tkance wypełnioną infekcją i może wystąpić w dowolnym miejscu na lub w ciele, choć jest większy i głębszy niż czyrak, a zaniedbanie leczenia może prowadzić do rozprzestrzenienia się zakażenia. Mały czyrak (>1 cm/0,5 cala średnicy) może ustąpić samodzielnie, ale po drażnieniu może przejść w większy ropień. Wyciskanie lub uciskanie czyraka czy ropnia może spowodować, że zakażenie rozprzestrzeni się głębiej, a nawet dostanie się do krwiobiegu. Dlatego nie należy próbować samodzielnie usuwać ropnia ani czyraka. Najlepiej, jeśli zajmie się tym specjalistka, która prawidłowo wykona nacięcie i drenaż (incision and drainage).
Jak wygląda ropień?
Wygląd ropnia zależy od miejsca jego wystąpienia. Najczęściej objawia się jako bolesny, zaczerwieniony, napięty i miękki guz pod skórą, który reaguje bólem na dotyk. Ropa powstająca w centrum ropnia to mieszanka martwych komórek, bakterii i resztek tkanek. Gdy organizm walczy z infekcją, powstaje coraz więcej ropy, co zwiększa ciśnienie pod skórą i pogłębia stan zapalny otaczających tkanek.
Czasem ropień zaczyna „punktować” — pojawia się biała kropka na powierzchni; może to przypominać zwykłego pryszcza. Nawet gdy trochę ropy zbierze się pod skórą, poniżej jej powierzchni wciąż może kryć się więcej ropy, resztek i bakterii.
Dlaczego powstaje ropień?
Zazwyczaj ropień pojawia się, gdy bakterie bytujące na skórze dostaną się do organizmu przez uszkodzoną tkankę i tworzą w niej zamkniętą jamę z ropą. Ropnie mogą też pojawić się wokół mieszków włosowych i gruczołów łojowych, które stanowią naturalne ujścia skóry i mogą się blokować. Często odpowiedzialna jest bakteria Staphylococcus aureus, ale również pasożyty, wirusy i grzyby mogą powodować powstawanie ropni. Nawet niewielkie uszkodzenie skóry może prowadzić do ropnia, jeśli odporność organizmu jest osłabiona.
Jesteś bardziej narażona na powstawanie ropni, jeśli Twój układ odpornościowy jest słaby lub upośledzony. W grupie ryzyka znajdują się osoby z nowotworami, cukrzycą, HIV, anemią sierpowatą, chorobą Crohna, wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego oraz zaburzeniami krążenia obwodowego, a także po długotrwałej terapii sterydowej, chemioterapii, ciężkich oparzeniach czy urazach oraz cierpiące na alkoholizm i uzależnienie od narkotyków dożylnych. Ryzyko zwiększają także otyłość, słabe krążenie, nieodpowiednia higiena, zanieczyszczone środowisko oraz ekspozycja na niektóre typy zakażeń skóry.
Rodzaje ropni
Ropnie mogą pojawić się w każdym miejscu ciała, jednak najczęściej występują na skórze, w jamie ustnej — na zębach i dziąsłach, w okolicy narządów płciowych, a czasem także wewnątrz organizmu.
Ropień skórny
Najczęstszym typem ropnia jest ropień na skórze — to nasza pierwsza linia obrony i dlatego narażona jest na największe urazy. Ropień może wystąpić w dowolnym miejscu, ale najczęściej pojawia się pod pachami, w pachwinach, na plecach, pośladkach oraz w miejscach narażonych na pot lub nadmiar sebum.
Pozostawiony bez leczenia ropień skórny może przejść w zgorzel. Jeśli cierpisz na cukrzycę lub inną chorobę zaburzającą krążenie krwi, powinnaś zachować szczególną ostrożność. W tych przypadkach nieleczona infekcja predysponuje do rozwoju zgorzeli.
Jak leczyć ropień na skórze?
Niewielki czyrak lub ropień o średnicy poniżej 1 cm (0,5 cala) można zachęcić do samoistnego pęknięcia i opróżnienia stosując ciepłe okłady lub termofor. Pomiędzy źródłem ciepła a infekcją połóż sterylną gazę, by nie oparzyć skóry. Przykładaj ciepło na 10–20 minut, 2–4 razy dziennie przez maksymalnie dwa tygodnie. Taka metoda może sprawić, że ropień samoistnie pęknie i opróżni się. W takim przypadku umyj miejsce wodą z mydłem i zabezpiecz czystym opatrunkiem.
Nie próbuj wyciskać ropnia jak pryszcza — możesz nieświadomie roznieść infekcję. Użycie igły czy innego ostrego narzędzia może spowodować uszkodzenie naczynia krwionośnego i przenieść zakażenie do krwiobiegu, wywołując posocznicę (sepsę).
Jeżeli ropień nie zagoi się w ciągu dwóch tygodni lub się powiększa, zgłoś się do lekarza. Niepokojące objawy to ropień większy niż 1 cm, gorączka, czerwone smugi wokół miejsca zakażenia sugerujące rozchodzenie się infekcji. Jeśli Twój układ odpornościowy jest obniżony, koniecznie skonsultuj się ze specjalistką.
Lekarka może przeprowadzić drenaż ropnia, wykonując niewielkie nacięcie, a następnie wypisze antybiotyk oraz maść z antybiotykiem do miejscowego stosowania.
Jak zapobiegać ropniom skórnym?
Aby uniknąć ropni skórnych, kluczowa jest dobra higiena osobista. Zawsze myj się po wzmożonym poceniu się lub gdy skóra łatwo się przetłuszcza. Wybieraj luźne ubrania z naturalnych tkanin, takich jak bawełna czy len, które ułatwiają odparowywanie potu. Jeśli po goleniu miewasz ropnie od wrastających włosków, spróbuj przycinać włosy na krótko lub rozważ używanie lasera przy depilacji owłosienia ciała.
Ropień zęba
Ropnie zębowe mogą tworzyć się na dziąsłach, w zębach lub w kości utrzymującej ząb. Bakterie przedostają się przez szczeliny między zębami a dziąsłami lub namnażają się w miazdze zęba. Charakterystyczne objawy to:
- pulsujący ból
- obrzęk zakażonego obszaru
- wrażliwość na dotyk
- gorączka
- nieprzyjemny smak i zapach w ustach
Ropień zęba wymaga pilnej wizyty u dentystki. Nie wyleczy się samoistnie i musi zostać profesjonalnie opróżniony. Zwlekanie prowadzi do obumarcia nerwu zęba, zablokowania dopływu krwi, a w konsekwencji do jego utraty. Jeśli nerw ulegnie uszkodzeniu, ból może ustąpić, lecz ropień bez leczenia szybko się rozprzestrzeni, powodując poważniejszą infekcję.
Lekarka może zdecydować o nacięciu, leczyć kanałowo, a w trudnych przypadkach usunąć uszkodzone tkanki chirurgicznie. Po usunięciu ropnia konieczna będzie antybiotykoterapia oraz stosowanie antyseptycznego płynu do płukania jamy ustnej, aby zapobiec nawrotom infekcji.
Jak zapobiegać ropniom zęba?
Aby zapobiegać ropniom zębów:
- utrzymuj prawidłową higienę jamy ustnej
- szczotkuj zęby co najmniej dwa razy dziennie i regularnie nitkuj
- odwiedzaj dentystkę na kontroli i czyszczeniu
- nie pal papierosów — palaczki są bardziej narażone na ropnie i powikłania
- odżywiaj się zdrowo, ogranicz cukry by nie dopuścić do rozwoju płytki nazębnej
Ropień narządów płciowych
Czyraki w okolicach intymnych, czyli ropnie w sromie lub fałdach wzgórka łonowego, najczęściej wywołuje Staphylococcus aureus — jedna z wielu naturalnych mieszkanek mikrobiomu skóry. Gdy odporność spada, S. aureus może wywołać zakażenie, zwłaszcza jeśli bakterie wnikną do mieszka włosowego np. po goleniu lub przy nadmiernej potliwości czy nagromadzeniu łoju. Ropnie okolic intymnych to bolesne kulki pod skórą. Zwykle ustępują samoistnie, ale jeśli się powiększają lub utrzymują dłużej niż dwa tygodnie, wymagają nacięcia przez lekarkę.
Niektóre infekcje intymne, np. opryszczka czy inne choroby przenoszone drogą płciową, mogą wyglądać podobnie — na początku przypominają małe pryszcze i wydzielają żółtą ropę, choć opryszczkowe pęcherzyki zwykle są mniejsze, skupione w skupiska. Jeśli masz wątpliwości co do zmian na narządach płciowych, udaj się do lekarki.
Jak leczyć i zapobiegać ropniom intymnym?
Możesz spróbować okładów z ciepła, by zachęcić czyrak do wygojenia. Jeśli nie ustępuje lub się powiększa, konieczna jest konsultacja z lekarką.
Aby zapobiegać ropniom okolic intymnych stosuj odpowiednią higienę, noś przewiewną bieliznę z naturalnych materiałów, a także unikaj pożyczania ręczników i ubrań, ponieważ intymne ropnie są zakaźne.
Ropień wewnętrzny
Wewnętrzne ropnie występują rzadziej niż zewnętrzne, lecz bywają znacznie groźniejsze i mogą zagrażać życiu.
Ropień może powstać w obrębie:
- narządów jamy brzusznej – płuca, nerki, wątroba itd.
- rdzenia kręgowego
- mózgu
Najczęściej pojawiają się po operacjach, urazach lub zakażeniach — wirusowych, bakteryjnych lub grzybiczych w okolicznych tkankach. Niestety, ropnie wewnętrzne trudniej wykryć niż guzy na skórze.
Objawy zależą od lokalizacji. Ropień jamy brzusznej wywołuje gorączkę, ból brzucha, nudności, wymioty, duszność, uporczywy kaszel; ropień rdzenia kręgowego objawia się gorączką, bólami pleców, problemami neurologicznymi; ropień mózgu powoduje bóle głowy, zaburzenia widzenia, dezorientację i inne trudności poznawcze.
Szczególnie niebezpieczny jest ropień mózgu (zakażenie śródczaszkowe). Niestety, w ostatnich latach liczba takich ropni u małych dzieci rośnie — specjaliści łączą to ze wzrostem infekcji uszu i wirusowych chorób układu oddechowego, które mogą szerzyć się do mózgu.
Jak leczyć ropnie wewnętrzne?
Każdy ropień wewnętrzny wymaga natychmiastowej interwencji, ponieważ zaniedbanie leczenia grozi uszkodzeniem organów, układu nerwowego lub mózgu.
Leczenie zależy od lokalizacji, zwykle obejmuje antybiotyki. Niekiedy niezbędny jest mały zabieg chirurgiczny polegający na drenażu i usunięciu uszkodzonych tkanek.
Nie wiele można zrobić, by zapobiec ropniom narządów wewnętrznych, rdzenia kręgowego czy mózgu, ale dbanie o siebie i stosowanie się do zaleceń lekarskich po operacjach, urazach oraz w czasie choroby znacząco zmniejsza ryzyko. Baczne obserwowanie pierwszych objawów pozwala szybko zacząć leczenie i wyeliminować problem w zarodku.
Czy ropień może się zagoić sam?
Małe ropnie na skórze lub w pochwie mogą zagoić się samoistnie lub przy pomocy ciepłych okładów. Większe ropnie lub takie, którym towarzyszy gorączka albo czerwone smugi, muszą być leczone przez lekarza.
Ropnie zębów i ropnie wewnętrzne rzadko znikają bez pomocy lekarskiej i zawsze wymagają pilnej interwencji. Pęknięcie ropnia może szerzyć infekcję na okoliczne tkanki lub do krwi, prowadząc do ciężkich powikłań.
Dlaczego stale pojawiają się u mnie ropnie?
Ropnie powstają z wielu przyczyn. Główną jest osłabiony układ odpornościowy, ale ropnie skórne mogą pojawiać się z powodu złej higieny, golenia tępą maszynką lub innych urazów. Jeśli często masz ropnie, koniecznie odwiedź lekarkę i znajdź przyczynę.
Podsumowanie
Chociaż ropień może wydawać się niegroźny, ignorowany bywa przyczyną poważnych powikłań. Jeśli zauważysz u siebie jakikolwiek ropień, zgłoś się do lekarki, by nie dopuścić do rozwoju infekcji.
Pobierz aplikację WomanLog:
