Rozpoznawanie i wychodzenie z zaburzeń odżywiania
Jedzenie jest niezbędne w naszym życiu. Dodaje nam energii i odżywia nasze ciała. Jednak czasami to, co powinno dawać nam witalność, odbiera ją. Osoby z zaburzeniami odżywiania wykorzystują jedzenie jako sposób radzenia sobie z negatywnymi lub przytłaczającymi emocjami, aż ich relacja z pożywieniem staje się niezdrowa.
Zaburzenie odżywiania to stan zdrowia psychicznego, w którym osoba wykorzystuje jedzenie lub rozwija szkodliwe nawyki żywieniowe, by radzić sobie z emocjami. Zaburzenia odżywiania mogą być poważne i zagrażać życiu. Dotykają nawet 9% populacji na świecie, a najbardziej podatne są kobiety, nastolatki oraz osoby z społeczności LGBTQ.
Zaburzenia odżywiania
Zaburzenia odżywiania (ED) mogą przybierać różne formy. W powszechnej opinii osoby cierpiące na ED głodzą się i ograniczają ilość spożywanego jedzenia, ale nie zawsze tak jest.
Zaburzenia odżywiania mogą prowadzić do niedożywienia, problemów żołądkowo-jelitowych, a w poważnych przypadkach do samobójstw i innych form samookaleczenia. W tym artykule przedstawiamy najczęstsze zaburzenia odżywiania i podpowiadamy, gdzie szukać wsparcia, jeśli Ty lub ktoś bliski zmaga się z ED.
Jakie są najczęstsze zaburzenia odżywiania?
Anoreksja to jedno z najbardziej znanych zaburzeń odżywiania, które dotyka tysiące osób na całym świecie. Osoba cierpiąca na anoreksję ogranicza spożycie jedzenia, stosuje głodówki, nadmiernie ćwiczy lub usuwa z organizmu spożyty pokarm poprzez środki przeczyszczające, moczopędne lub wymioty. Często jest szczuplejsza niż rówieśniczki, brakuje jej energii i wygląda na chorą.
Osoby z anoreksją widzą siebie jako zbyt grube, niezależnie od faktycznej niedowagi. Używają jedzenia i aktywności fizycznej do karania oraz kontrolowania siebie. Często wykazują również takie cechy, jak trudność z jedzeniem przy innych oraz potrzebę kontrolowania świata poprzez obserwowanie, co trafia do ich organizmu.
Bulimia
Osoby cierpiące na bulimię także bardzo dbają o liczenie kalorii, jednak zwykle utrzymują prawidłową masę ciała. Choroba objawia się napadami objadania się i następującym po nich oczyszczaniem organizmu, na przykład przez wymuszoną wymioty, środki przeczyszczające, lewatywy czy nadmierne ćwiczenia.
Osoby z bulimią często jedzą aż do momentu, gdy żołądek nie jest w stanie strawić ilości jedzenia i pojawiają się mdłości. Zwykle objadają się tym, czego na co dzień próbują sobie odmawiać.
Jedzenie emocjonalne
Mimo że anoreksja i bulimia są szerzej znane, jedzenie emocjonalne uznaje się za najczęstsze zaburzenie odżywiania. To stan, w którym osoba przytłoczona emocjami radzi sobie z nimi za pomocą jedzenia. Zazwyczaj osoba zmagająca się z jedzeniem emocjonalnym spożywa duże ilości pokarmu w krótkim czasie. W przeciwieństwie do osób z bulimią lub anoreksją, nie wywołuje wymiotów ani nie stosuje innych metod kontrolowania masy ciała. Może jednak odczuwać poczucie winy, wstyd i inne negatywne emocje po napadzie objadania się.
Jedzące emocjonalnie osoby są bardziej narażone na nadwagę, często traktują jedzenie jako pocieszenie lub nagrodę w smutku, stresie i przytłaczających emocjach.
Zaburzenie ruminacyjne
Zaburzenie ruminacyjne polega na tym, że osoba zjada pokarm, a następnie po pewnym czasie (około 30 minut) zwraca treść żołądka. Choć zwracanie pokarmu w tym zaburzeniu bywa dobrowolne, inne schorzenia jak choroba refluksowa przełyku (GERD) czy gastropareza mogą powodować mimowolne cofanie pokarmu. Podczas ruminacji jedzenie nie jest trawione — osoba może je ponownie połknąć lub wypluć. Zaburzenie to prowadzi do niedożywienia, niskiej masy ciała i problemów trawiennych.
Co powoduje zaburzenia odżywiania?
Nie ma jednej przyczyny, dla której u niektórych osób pojawia się zaburzenie odżywiania. Zazwyczaj na rozwój niezdrowej relacji z jedzeniem i negatywnego obrazu ciała wpływa wiele czynników jednocześnie.
Do najczęstszych zalicza się:
- geny — osoby, których rodzice cierpiały na zaburzenia odżywiania, są bardziej narażone
- choroby psychiczne — zaburzenia odżywiania to zaburzenia psychiczne, często współistniejące z depresją, lękami czy PTSD
- presja społeczna — jeśli dorastamy w otoczeniu, gdzie akceptowane są tylko określone typy sylwetek, a jedzenie wiąże się z poczuciem winy, rośnie ryzyko toksycznych nawyków żywieniowych
- zły obraz własnego ciała — krytyka i wyśmiewanie z powodu wagi i wyglądu zwiększają prawdopodobieństwo negatywnego postrzegania siebie, prób zmiany masy ciała czy dążenia do nierealnych standardów urody
Jakie są sygnały, że Ty lub ktoś inny ma zaburzenia odżywiania?
Rozpoznanie zaburzenia odżywiania jest trudne, bo często osoby chore zachowują prawidłową wagę i wyglądają zdrowo. Możesz również nie zdawać sobie sprawy, że sama zmagasz się z takim problemem. Każdy przypadek jest inny, ale pewne zachowania mogą być alarmujące.
- ograniczanie jedzenia
- unikanie spożywania przy innych
- obsesyjne liczenie kalorii
- oczyszczanie organizmu po posiłku
- poczucie winy lub wstydu po jedzeniu (szczególnie tym „zakazanym”)
- narzekanie i zamartwianie się wagą oraz kształtem ciała
- częste korzystanie z toalety zaraz po posiłku
- znaczna utrata masy ciała
- wahania nastroju, inne zaburzenia psychiczne (lęki, depresja, PTSD, OCD itd.)
- objadanie się, szybkie konsumowanie dużych ilości jedzenia
- próby kontroli wyglądu własnego ciała
- nadmierne ćwiczenia, traktowanie wysiłku fizycznego jako kary za przejadanie się lub pretekstu do zjedzenia większej ilości jedzenia
Zagrożenia wynikające z zaburzeń odżywiania
Zaburzenia odżywiania to druga najbardziej niebezpieczna choroba psychiczna — wyższą śmiertelność powodują tylko przedawkowania opioidów. Osoby z ED są bardziej narażone na rozwój poważnych chorób ciała, samookaleczenia i samobójstwa. Inne skutki zdrowotne to:
- niedożywienie
- utrata masy kostnej
- niewydolność narządów
- niedokrwistość
- niepłodność (przeczytaj więcej o wpływie diety na ciało i cykl miesiączkowy)
- zaburzenia hormonalne
- wypadanie włosów
- stany zapalne gardła, obrzęk ślinianek, zniszczenie szkliwa zębów, próchnica, zgaga, podrażnienia jelit oraz odwodnienie — zwłaszcza przy wywoływaniu wymiotów lub nadużywaniu środków przeczyszczających
Jak można wyjść z zaburzeń odżywiania?
Każde zaburzenie odżywiania wymaga innego postępowania, jednak większość z nich ma podłoże psychologiczne. Jeśli podejrzewasz u siebie lub bliskiej osoby zaburzenia odżywiania, nie zwlekaj z szukaniem pomocy. W pierwszej kolejności należy upewnić się, że nie są zagrożone funkcje życiowe. W razie potrzeby lekarz zadba o wdrożenie leczenia przywracającego odpowiedni poziom witamin i minerałów.
Drugim, bardzo ważnym krokiem, jest terapia. Indywidualna lub grupowa — każda pozwala dotrzeć do przyczyn toksycznych nawyków i zniekształconego obrazu ciała. Terapia umożliwia odzyskanie równowagi wewnętrznej i rozwijanie zdrowszych mechanizmów radzenia sobie z emocjami. Tak jak w przypadku innych zaburzeń psychicznych, leczenie wymaga czasu — czasem całego życia. Kluczowe jest, by uczyć się zarządzać emocjami i budować zdrowe nawyki żywieniowe na drodze do szczęśliwszego, zdrowszego życia.
Możesz śledzić swój cykl menstruacyjny w aplikacji WomanLog. Pobierz WomanLog teraz:
