Wszystko, co powinnaś wiedzieć o bruksizmie, czyli zgrzytaniu zębami
Zdrowie jamy ustnej to kluczowy, choć często pomijany aspekt naszego ogólnego dobrostanu. Większość z nas odwiedza dentystę dopiero wtedy, gdy pojawi się ból, ale bruksizm stopniowo ściera Twoje zęby i bywa trudny do zauważenia. W tym artykule dowiesz się, jak chronić się przed szkodliwymi skutkami zgrzytania zębami.
Kiedy ostatnio czułaś się spięta? Może miałaś ważną prezentację, musiałaś zaliczyć trudny egzamin lub zmagałaś się z problemami w rodzinie. Pamiętasz, jak reagowało Twoje ciało? Typowe objawy stresu to niepokój, szybsze bicie serca, przyspieszony oddech oraz napięcie mięśni – zwłaszcza w szczęce. Osoby cierpiące na bruksizm rozładowują napięcie poprzez zgrzytanie zębami, często nie zdając sobie z tego sprawy.
Czym jest bruksizm?
Czy czasami napinasz się, gdy jesteś zestresowana lub zła? Stres często odkłada się właśnie w szczęce. Wszystkim zdarza się zacisnąć zęby, jednak jeśli staje się to nawykiem, mówimy o bruksizmie.
Wyróżniamy dwa rodzaje bruksizmu:
Bruksizm dzienny
Bruksizm dzienny jest łatwiejszy do leczenia, ponieważ możesz nauczyć się zauważać momenty, gdy zaciskasz szczękę i świadomie ją rozluźniać.
Bruksizm nocny
Bruksizm nocny jest trudniejszy do okiełznania, bo nie kontrolujesz siły nacisku szczęki podczas snu.
Co powoduje bruksizm?
W większości przypadków bruksizm na jawie jest reakcją fizjologiczną na silny stres, złość lub niepokój. Najlepszym sposobem radzenia sobie z bruksizmem na jawie jest nauczenie się rozpoznawać reakcje stresowe organizmu oraz wprowadzenie proaktywnych praktyk samouspokajania.
Bruksizm senny jest natomiast niezależny od naszej woli. Badania wskazują, że jego źródło to zaburzenia w ośrodkowym układzie nerwowym podczas snu. Najczęściej pojawia się w fazie REM. Podczas snu REM wprawdzie większość mięśni jest wiotka, co zapobiega odgrywaniu snów, ale mniejsze mięśnie, jak te odpowiadające za ruchy oczu i szczęki, pozostają aktywne i podatne na wzrost aktywności mózgu i silne emocje.
Do czynników zwiększających ryzyko bruksizmu należą:
- uczucie lęku, stresu, frustracji, zmartwienia lub bólu
- skłonność do rywalizacji
- niedobór snu
- zaburzenia w poziomie neuroprzekaźników w mózgu
- przyjmowanie selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI)
- używanie alkoholu, tytoniu lub narkotyków
- zbyt duża ilość kofeiny
Tolerancja na kofeinę zależy od genów. Picie sześciu lub więcej kaw dziennie u każdego zwiększa ryzyko problemów ze snem, ale u osób bardziej wrażliwych nawet jedna czy dwie kawy mogą wywołać reakcję stresową.
Jakie są skutki bruksizmu?
Przewlekły bruksizm to poważna przypadłość, która może prowadzić do próchnicy, przewlekłego bólu szczęki oraz migren. Niestety, łatwo go przeoczyć, więc większość osób orientuje się, że ściera zęby przez lata dopiero wtedy, gdy zauważą znaczące ubytki, ból szczęki lub uporczywe bóle głowy. Jeśli dzielisz sypialnię z inną osobą, ona może zauważyć problem wcześniej niż Ty. Skonsultuj się z dentystą jak najszybciej, jeśli dostrzeżesz któryś z poniższych objawów:
- napięcie mięśnia żwacza i okolicznych więzadeł
- ból stawu skroniowo-żuchwowego (TMJ)
- przemieszczenie lub blokada szczęki
- drobne rowki lub przebarwienia na powierzchni zębów świadczące o starciu
- pęknięte zęby
- rozchwiane zęby
- nadwrażliwość zębów
- ból zębów
- zmiana rysów twarzy
Zarządzanie lub leczenie bruksizmu
Dobra wiadomość jest taka, że istnieje wiele sposobów, by chronić zęby i mięśnie szczęki przed skutkami bruksizmu, a nawet całkowicie go zredukować.
Noś szynę zgryzową
Indywidualnie dopasowana u dentysty, domowy zestaw dopasowania, szyna do samodzielnego formowania lub uniwersalna — ochraniacze na zęby to jeden z najpopularniejszych sposobów radzenia sobie ze skutkami bruksizmu. Chronią szkliwo i prace protetyczne przed ścieraniem. Nie leczą jednak przyczyny. Szynę można nosić na górnych lub dolnych zębach, w nocy lub w ciągu dnia. Aby uniknąć dodatkowych problemów, wybierz szynę wykonaną z obojętnych materiałów, upewnij się, że dobrze przylega i dokładnie ją czyść po każdym użyciu.
Wypróbuj zastrzyki z botoksu
Neurotoksyna botulinowa jest stosowana nie tylko w celu wygładzenia zmarszczek, lecz także w leczeniu wielu schorzeń, w tym bruksizmu. Botox wstrzykuje się w mięśnie szczęki, aby blokować ich mimowolne zaciskanie w trakcie snu. Zabieg ten może działać nawet przez trzy miesiące.
Stosuj leki rozluźniające mięśnie
W krótkotrwałym leczeniu bruksizmu stosuje się różne leki — dostępne bez recepty, jak paracetamol czy ibuprofen, oraz leki na receptę, takie jak środki uspokajające, kortykosteroidy czy antydepresanty. Po odpowiednią rekomendację zwróć się do swojego lekarza.
Umów się na redukcyjną koronoplastykę
Ten zabieg stomatologiczny pozwala wyrównać i nadać kształt zębom. Polecany jest osobom, u których bruksizm wynika z wad zgryzu, stłoczenia lub krzywizny zębów.
Spróbuj biofeedbacku
Ta nieinwazyjna terapia dostarcza informacji o Twoim ciele poprzez elektrody mierzące różne parametry fizjologiczne, takie jak puls, temperatura ciała, aktywność mózgu, reakcja potowa i poziom tlenu we krwi. Dostępnych jest wiele urządzeń do biofeedbacku do użytku domowego, które pomagają lepiej zrozumieć oraz kontrolować stres. Jednak do pomiaru pracy mięśni szczęki możesz potrzebować profesjonalnej aparatury w klinice.
Poznaj techniki radzenia sobie ze stresem
Ponieważ w większości przypadków za bruksizm odpowiada stres, opanowanie odpowiednich technik może być kluczowe. Niezależnie od tego, czy zaczniesz pracować nad jego przyczynami, skorzystasz z terapii, medytacji czy innej formy relaksu — zarządzanie stresem to długofalowy sposób na ochronę jamy ustnej i zębów.
Rób masaże szczęki i ćwiczenia twarzy
Wiele osób cierpiących na bruksizm nocny również zgrzyta zębami w ciągu dnia, więc ich mięśnie szczęki są stale napięte. Masaż szczęki może skutecznie je rozluźniać i zapobiegać zaciskaniu. Użyj palca wskazującego i środkowego, by delikatnie masować twarz i szyję, zaczynając od stawu skroniowo-żuchwowego w dół aż do ramion. Taki masaż możesz wykonywać o każdej porze dnia, szczególnie przed snem.
Pomóc mogą także ćwiczenia twarzy czy „joga dla twarzy”. Spróbuj szeroko otworzyć usta, przytrzymać czubek języka przy zębach przez kilka sekund. Ziewanie z szeroko otwartymi ustami również działa rozluźniająco.
Dbaj o rytm dobowy
Aktywność fizyczna redukuje stres i poprawia jakość snu. Ruch w ciągu dnia reguluje rytm dobowy organizmu.
Kładź się spać o stałej porze i poświęć kilka minut na przygotowanie ciała do snu. Wieczorna joga, rozciąganie, medytacja, ćwiczenia oddechowe oraz afirmacje mogą pomóc się wyciszyć i spać spokojniej.
Popraw swoją dietę
Magnesium – jego niedobór to jeden z częstych czynników sprzyjających bruksizmowi. Szacuje się, że 15–20% osób w krajach rozwiniętych cierpi na hipomagnezemię. Jeśli masz także zmęczenie, brak apetytu, nudności, skurcze mięśni lub wysokie ciśnienie, dodaj do jadłospisu produkty bogate w magnez: zielone warzywa, awokado, gorzką czekoladę, orzechy, pestki, fasolę czy pełnoziarniste produkty i rozważ suplementację.
Zmień (złe) nawyki
Dwie z głównych przyczyn bruksizmu to alkohol i palenie tytoniu. Najlepiej całkowicie rzucić palenie ze względu na liczne szkodliwe skutki dla zdrowia. Choć dawniej sądzono, że umiarkowane spożycie alkoholu może przynosić korzyści, to najnowsze badania wykazują, że szczególnie podczas stresu lepiej całkowicie go unikać. Alkohol chwilowo poprawia nastrój, ale zaburza zdolność radzenia sobie z przyczyną problemu.
Bruksizm a cykl menstruacyjny
Jeśli myślisz, że lista objawów związanych z okresem i PMS jest już długa — dodaj do niej problemy z jamą ustną. Bruksizm nie jest bezpośrednio powiązany ze zmianami hormonalnymi, ale zdrowie jamy ustnej może pogarszać się przed miesiączką. Niektóre kobiety zauważają, że pod koniec cyklu ich dziąsła stają się wrażliwsze, opuchnięte, a nawet krwawią. To tzw. zapalenie dziąseł związane z menstruacją. Gdy poziom hormonów spada tuż przed okresem, tkanki w jamie ustnej stają się bardziej wrażliwe i podatne na zapalenie, bolesne owrzodzenia lub afty.
A co z bruksizmem? Wprawdzie nie ma bezpośredniego związku, ale osoby cierpiące na zespół napięcia przedmiesiączkowego o ciężkim przebiegu (PMDD) doświadczają bardzo silnych objawów PMS, w tym kurczy, wahań nastroju, lęków, depresji i innych przykrych dolegliwości. Jeśli zmagasz się z PMDD, możesz także zauważyć zgrzytanie zębami przed okresem, jako reakcję na wzrost stresu.
Podsumowanie
Bruksizm to powszechna dolegliwość, której nie wolno bagatelizować. Choć krótkoterminowo wydaje się niegroźny, w dłuższej perspektywie może powodować poważne konsekwencje. Najczęściej winowajczynią jest stres lub przynajmniej jeden z czynników pogłębiających problem. Nawet, jeśli uporasz się z objawami medycznie, warto poświęcić czas na poznanie podstawowej przyczyny, ponieważ przewlekły stres wpływa również na inne aspekty Twojego życia. Opracuj własne sposoby radzenia sobie ze stresem, redukuj lęk i zapobiegaj bruksizmowi na dłuższą metę.
Pobierz aplikację WomanLog już teraz:
