Jakie funkcje pełni szyjka macicy? Jak często należy wykonywać badania przesiewowe szyjki macicy? Jak zmieniły się wytyczne dotyczące częstości wykonywania cytologii? Dowiedz się wszystkiego o szyjce macicy, zdrowiu i chorobach szyjki oraz zalecanych badaniach profilaktycznych.
Szyjka macicy jest częścią żeńskiego układu rozrodczego. Położona na końcu pochwy, szyjka chroni macicę i odgrywa ważną rolę w ciąży oraz porodzie. W tym artykule poznasz więcej informacji dotyczących:
Szyjka macicy jest elementem żeńskiego układu rozrodczego. Chociaż jest niewielka, odgrywa istotną rolę w ciąży, porodzie, zarządzaniu płodnością i menstruacji.
Szyjka macicy to cylindryczny narząd, umieszczony na dolnym końcu macicy. Łączy macicę z pochwą. Ma zwykle 4 centymetry długości i 2–3 centymetry średnicy. Jest zbudowana z tkanki mięśniowo-łącznotkankowej i dzieli się na dwie główne części.
Ektocervix to zewnętrzna część na końcu pochwy, posiadająca małe ujście zwane ujściem zewnętrznym. Endocervix to wewnętrzny kanał po stronie macicy, kończący się ujściem wewnętrznym.
Kanał szyjki wyścielony jest nabłonkiem walcowatym, który produkuje śluz zmieniający konsystencję w zależności od fazy cyklu miesiączkowego. Szyjka posiada liczne gruczoły i zakończenia nerwowe. Jej położenie zmienia się zależnie od fazy cyklu, ciąży oraz menopauzy.
Szyjka macicy produkuje śluz i umożliwia przepływ płynów do i z macicy. Ten niewielki narząd odpowiada również za czas akcji porodowej.
Główne funkcje szyjki macicy to:
Zdrowie szyjki macicy to temat złożony. Szyjka jest podatna na różne infekcje i schorzenia wywołane przez wirusy, bakterie, grzyby i pasożyty.
Na łatwość zakażania się tą częścią ciała wpływa jej umiejscowienie, zmiany hormonalne i struktura komórkowa.
Z uwagi na swoje położenie, szyjka jest wystawiona na kontakt z drobnoustrojami i potencjalnymi infekcjami przenoszonymi drogą płciową.
Szyjka mocno reaguje także na wahania hormonów w organizmie. W trakcie zmian hormonalnych podczas cyklu, ciąży czy menopauzy zmienia się ilość i konsystencja śluzu, co może zwiększać podatność na zakażenia.
Komórki szyjki są ponadto bardziej wrażliwe na infekcje i zmiany nowotworowe niż inne części układu rozrodczego kobiety.
Najczęstsze objawy infekcji lub choroby szyjki macicy to:
Zapalenie szyjki macicy wywoływane jest przez infekcje lub substancje drażniące. Objawia się nieprawidłową wydzieliną, bólem podczas stosunku i krwawieniami między miesiączkami.
Nadżerka powstaje, gdy komórki z wnętrza szyjki „wychodzą” na zewnątrz. Zwykle jest nieszkodliwa, ale może powodować zwiększoną wydzielinę i plamienia.
Polipy to częsta dolegliwość – są to niewielkie, łagodne zmiany, które mogą jednak powodować nieregularne krwawienia lub wydzielinę.
Dysplazja to nieprawidłowy wzrost komórek w szyjce, wykrywany najczęściej w badaniu cytologicznym. Nieleczona, w ciągu lat, może przekształcić się w raka szyjki macicy.
Niewydolność szyjki to przedwczesne rozwieranie się szyjki w trakcie ciąży, co może zwiększać ryzyko przedwczesnego porodu.
To zwężenie kanału szyjki, które może utrudniać odpływ menstruacyjny, powodować większe bóle i wpływać na płodność.
Rak szyjki macicy to złośliwy nowotwór związany najczęściej z zakażeniem wirusem HPV.
Torbiele szyjki to niewielkie, niegroźne zmiany wypełnione płynem. Najczęściej wykrywane są przypadkowo podczas badań ginekologicznych i rzadko wymagają leczenia. Gdy jednak wywołują ból lub nieprawidłowe krwawienia, można je usunąć chirurgicznie.
Dochodzi do niej, gdy ochronna zewnętrzna warstwa komórek ulega uszkodzeniu. Może to zwiększać podatność na infekcje, a także powodować plamienia i wydzieliny.
Łagodne guzy rozwijające się na szyjce lub w jej okolicy. Duże mięśniaki mogą wywoływać uczucie ucisku w miednicy, ból czy nieprawidłowe krwawienia.
Chlamydia, rzeżączka, opryszczka i inne infekcje mogą atakować szyjkę i powodować wiele objawów.
Badanie przesiewowe, czyli cytologia (Pap smear) polega na tym, że ginekolożka pobiera komórki z szyjki za pomocą specjalnej szczoteczki. Następnie komórki są analizowane, by wykryć nieprawidłowości – przede wszystkim infekcję HPV, będącą główną przyczyną raka szyjki.
To rutynowe badanie, wykonywane zazwyczaj razem z klasycznym badaniem ginekologicznym. Zaleca się je wykonywać co 3 lata u kobiet w wieku 21–65 lat, niezależnie lub razem z testem HPV. Sam test HPV zalecany jest co 5 lat u kobiet między 30. a 65. rokiem życia. Częstsze badania mogą być wymagane przy historii HPV, licznych partnerach seksualnych lub wykryciu nieprawidłowości komórkowych.
Dawniej zalecano wykonywanie cytologii co roku, jednak obecne wytyczne wskazują, że wystarczy zwiększyć odstępy do 3–5 lat, bo zmiany przedrakowe powstają zwykle powoli.
Jeśli badanie wykaże obecność niebezpiecznego szczepu HPV lub nieprawidłowych komórek, konieczne są kolejne działania diagnostyczne.
Kolposkopia to badanie, podczas którego lekarka używa specjalnego mikroskopu (kolposkopu) do dokładnej oceny szyjki, pochwy i sromu. W trakcie zabiegu na błonę nakłada się specjalny płyn, który uwidacznia zmienione miejsca wymagające ewentualnej biopsji.
Biopsja szyjki polega na pobraniu niewielkiego fragmentu tkanki do badania pod mikroskopem. Dzięki temu można sprawdzić, czy komórki stały się nowotworowe.
Rak szyjki macicy jest jednym z najlepiej możliwych do uniknięcia nowotworów. Możesz zmniejszyć ryzyko zachorowania, szczepiąc się przeciwko onkogennym szczepom HPV, a wcześnie wykryty rak zwykle leczy się łatwo i skutecznie.
Jak możesz zapobiegać tym schorzeniom?
Rak szyjki to jednak tylko jedna z możliwych chorób tej części ciała. Infekcje szyjki mogą prowadzić do przewlekłych stanów zapalnych i zaburzeń płodności.
Co możesz zrobić dodatkowo, by zmniejszyć ryzyko infekcji szyjki macicy?
Mimo że szyjka macicy jest niewielkim organem, pełni kluczową rolę w wielu procesach rozrodczych. Jeśli wykryto u Ciebie HPV, inną infekcję lub nieprawidłowości komórkowe – nie wpadaj w panikę. Dzięki postępowi medycyny większość nowotworów szyjki leczy się szybko i z bardzo dobrymi efektami. Najważniejsze to się zaszczepić, uprawiać bezpieczny seks i regularnie odwiedzać ginekolożkę na badaniach kontrolnych.
Pobierz teraz aplikację WomanLog: