Zapach ciała
Każda z nas go ma, a indywidualny zapach jest całkowicie naturalną częścią posiadania ciała. Silny zapach ciała może jednak powodować problemy w kontaktach międzyludzkich. Nagłe zmiany zapachu ciała mogą również sygnalizować ukryte problemy zdrowotne – lub, w niektórych przypadkach, po prostu zmiany poziomu hormonów.
W dzisiejszym świecie możemy być przesadnie obsesyjne na punkcie eliminowania wszelkiego zapachu ciała, jednak to prawda, że jest on ważnym wskaźnikiem higieny osobistej i zdrowia. Niespodziewana zmiana naturalnego zapachu ciała może wystąpić w odpowiedzi na różne czynniki – od zmiany diety po stres czy leki.
Zmaganie się z zapachem ciała, czyli BO (ang. body odor), potrafi być krępujące, zwłaszcza jeśli informacja o zbyt wyraźnej woni pochodzi od innych. Większość osób dowiaduje się o zapachu ciała, gdy zaczyna być to istotne w okresie dojrzewania, jednak krzywa nauki może być różna – podobnie jak przyczyny powstawania zapachu ciała.
Istnieje kilka błędnych przekonań na temat BO. Najważniejsze – skąd tak naprawdę się bierze.
Czym jest zapach ciała?
Często utożsamiamy BO z potem, ale ściśle rzecz biorąc nie jest to prawda. Pot to przezroczysty, słony płyn produkowany przez gruczoły potowe znajdujące się w skórze. Sam pot nie ma charakterystycznego zapachu.
Są dwa rodzaje gruczołów potowych, a co za tym idzie – dwa lekko różniące się rodzaje potu. Gruczoły ekrynowe są najczęstsze, rozmieszczone na większości powierzchni ciała i łączą się bezpośrednio z powierzchnią skóry przez przewód. Ich zadaniem jest pocenie się w celu schładzania organizmu, gdy robi się zbyt gorąco. Ich główna funkcja to termoregulacja.
Gruczoły apokrynowe połączone są z mieszkami włosowymi w określonych miejscach i wytwarzają bardziej mleczny płyn w odpowiedzi emocjonalnej na stres, lęk, podniecenie seksualne czy inne silne odczucia. Na początku jest on praktycznie bezwonny dla ludzkiego nosa, ale zawiera więcej substancji w porównaniu z potem ekrynowym. Składa się z wody, różnych lipidów i hormonów.
Gruczoły te są nieaktywne aż do okresu dojrzewania, występują w pachach, okolicach brodawek, kanałach usznych oraz w obrębie narządów płciowych. Gruczoły apokrynowe uczestniczą również w produkcji mleka matki.
Nie mamy gruczołów potowych na krawędziach warg, zewnętrznym kanale słuchowym, żołędzi prącia, łechtaczce i wargach sromowych mniejszych oraz w obrębie łożysk paznokciowych. Pozostała część ciała pokryta jest gruczołami produkującymi pot. Ilość potu jest cechą indywidualną, wynikającą przede wszystkim z czynników genetycznych.
Charakterystyczny zapach – zapach ciała – pojawia się wtedy, gdy świeżo wyprodukowany pot zetknie się z bakteriami znajdującymi się na powierzchni skóry. Bakterie zaczynają rozkładać białka i inne składniki potu, tworząc produkty uboczne mające specyficzny zapach wyczuwalny przez nasz nos. Produkty uboczne o intensywnym, gryzącym i piżmowym zapachu to głównie efekt działania potu apokrynowego.
Bakterie najlepiej czują się w ciepłym i wilgotnym środowisku, więc najintensywniej mnożą się i działają we wszelkich zagłębieniach ciała.
Podobnie bakterie w jamie ustnej – na zębach i języku – powodują nieświeży oddech. To problem zwykle znacznie mniej istotny dla życia towarzyskiego niż sugerują firmy produkujące płyny do płukania ust, pod warunkiem regularnego szczotkowania zębów.
Wszelkie nieprzyjemne zapachy mogą być również wywołane infekcją w obrębie organizmu. Skonsultuj się z lekarzem, jeśli zauważysz nagłe zmiany w poceniu się lub zapachu ciała.
Co pogarsza zapach ciała?
Nasze ciała są naturalnie pokryte bakteriami i naturalnie produkujemy pot. Na intensywność i zapach ciała wpływają czynniki genetyczne oraz różne procesy zdrowotne.
Kolejnym często powtarzanym mitem jest to, że owłosienie ciała pogarsza zapach ciała.
Nieprawda. Owszem, gruczoły apokrynowe są połączone z mieszkami włosowymi w pachach i okolicach intymnych – tam, gdzie wiele osób się goli – ale obecność włosów nie sprawia, że zapach będzie silniejszy.
Golenie się to wyłącznie wybór estetyczny. Jeśli regularnie się myjesz mydłem i czystą wodą, nie będzie wystarczająco dużo bakterii, by wytworzyć nieprzyjemny zapach – niezależnie od owłosienia.
Podobnie miesiączka nie jest powodem do zmartwień dotyczących zapachu ciała – myj okolice intymne jak zwykle ciepłą wodą i delikatnym mydłem, wybieraj oddychające materiały oraz właściwe środki higieniczne. Zapach może się zmieniać, ale to nie znaczy, że staje się nieprzyjemny, tylko po prostu inny i niewyczuwalny dla innych. Część osób zauważa zmiany zapachu podczas owulacji, ale to także nie powód do niepokoju.
Stres i czynniki środowiskowe
Pot produkowany w sytuacjach stresowych zawiera więcej lipidów i innych składników, bo wtedy gruczoły apokrynowe są najaktywniejsze. Badania pokazują, że adrenalina wydzielana w ekstremalnych sytuacjach – np. podczas skoku na spadochronie – może wyraźnie zmieniać zwykły zapach potu. Podobnie w typowych stresujących sytuacjach, np. spotkaniach w pracy, pot może być intensywniejszy lub bardziej uciążliwy – niezależnie od BO.
Jeśli styl życia często powoduje przegrzewanie się i nie masz czasu zmienić ubrania na czyste, zapach ciała może się nasilać.
Dieta
Skład tego, co jemy, bezpośrednio wpływa na substancje obecne w pocie, a tym samym na potencjalny zapach ciała. Sposób, w jaki organizm reaguje na określone produkty i jak dobrze je rozkłada, odbija się w woni ciała. Nagła zmiana diety, zwłaszcza na bardzo restrykcyjną, może wywołać reakcję organizmu i zmienić zapach.
Przewlekle niezdrowa dieta – np. codzienne picie słodkich napojów albo niedobór składników odżywczych – również może powodować nieprzyjemny zapach ciała.
Nawet zdrowe produkty mogą się do tego przyczyniać, szczególnie te bogate w siarkę: cebula, czerwone mięso, brokuły, kapusta i inne.
Jeśli zauważysz silny zapach ciała, zwróć uwagę m.in. na spożycie i reakcję organizmu na:
- Alkohol
- Cafeinę
- Ostre potrawy
Stan zdrowia
Hiperhydroza
Hiperhydroza to schorzenie polegające na nadmiernym poceniu się głównie dłoni, pach i stóp – czyli obszarów obfitujących w gruczoły potowe. Najczęściej hiperhydroza występuje jako stan wtórny, np. przy chorobach tarczycy czy cukrzycy. Nadmierna potliwość jest także częstym objawem menopauzy.
Jak już wspomniałyśmy, ilość potu nie ma bezpośredniego wpływu na zapach ciała. Zapach staje się silny jedynie wtedy, gdy nie zachowujesz właściwej higieny, niezależnie od ilości wydzielanego potu, jeżeli jesteś zdrowa.
Choroby, które mogą zmieniać zapach ciała (zarówno z powierzchni skóry, jak i z oddechu) to m.in.:
- Cukrzyca
- Choroby nerek
- Choroby wątroby
- Otyłość
- Genetycznie uwarunkowane zaburzenia zapachu
Niektóre leki, np. penicylina, mogą również powodować zmianę zapachu ciała.
Zmiany zapachu na ogół nie są pierwszym objawem problemów zdrowotnych, ale jeśli je zauważysz, warto sprawdzić możliwe przyczyny.
Jak zmniejszyć nieprzyjemny zapach ciała?
Zapach ciała to niełatwy temat, zwłaszcza w kontekście higieny intymnej. Nie musisz jednak czuć się źle we własnym ciele i zwykle nie trzeba przesadzać z produktami maskującymi zapach. Także podczas miesiączki.
Poza kilkoma chorobami, które nasilają nieprzyjemny zapach, kluczowa jest odpowiednia higiena i racjonalna, zdrowa dieta.
Zasady neutralizacji zapachu ciała:
- Regularne mycie się mydłem i najlepiej ciepłą, czystą wodą
- Stosowanie mydeł lub żeli antybakteryjnych przy wyraźnym nasileniu BO
- Regularne mycie włosów
- Stosowanie przewiewnych, naturalnych tkanin, takich jak bawełna
- Regularne pranie i sprawdzanie reakcji na detergenty
- Właściwa pielęgnacja piercingu i tatuaży
- Stosowanie dezodorantów lub domowych środków ograniczających zapach
Nie musimy codziennie myć całego ciała oraz włosów – czasem może to rozregulować pH skóry i naturalne mechanizmy obronne, a skutkiem może być paradoksalnie silniejszy nieprzyjemny zapach. Warto eksperymentować i podczas urlopu próbować myć się np. co 2–3 dni, aby zobaczyć, jak reaguje skóra. Jeśli wiesz, że masz silny zapach ciała, codzienny prysznic może być jednak konieczny.
A co z dezodorantem?
Stosowanie dezodorantu to dla wielu osób element codziennej higieny – szczególnie, gdy życie jest intensywne. Najlepszym wyborem są produkty bezzapachowe, by uniknąć podrażnień skóry.
Dezodorant maskuje nieprzyjemny zapach i jednocześnie hamuje namnażanie bakterii odpowiedzialnych za ten zapach. Antyperspirant blokuje gruczoły potowe i ogranicza produkcję potu. Jeśli jesteś zdrowa, możesz stosować oba produkty, ale zaleca się przerwy w ich używaniu, szczególnie jeśli chodzi o antyperspiranty.
Dezodoranty i antyperspiranty są przeznaczone głównie do pach. Antyperspirantów możesz jednak używać także na innych obszarach z dużą ilością potu, np. na stopach i dłoniach.
Naturalne sposoby ograniczania zapachu to:
- Preparaty z sodą oczyszczoną i/lub octem, które zwalczają bakterie
- Zielona herbata
- Sok z cytryny
- Kurkuma
Możesz stosować te i inne produkty naturalne na pachy, o ile nie podrażniają skóry. Gotowe dezodoranty naturalne to także dobry wybór – zarówno dla Ciebie, jak i dla środowiska – ale znalezienie idealnego może trochę potrwać.
W poważniejszych przypadkach istnieją medyczne i nawet chirurgiczne metody ograniczania zapachu ciała, np.:
- Antybiotykoterapia
- Leki na receptę blokujące potliwość
- Zastrzyki z botoksu (np. w pachy)
- Chirurgiczne usuwanie gruczołów potowych
Jest duża różnica między naturalnym poceniem się po aktywności fizycznej (także seksualnej), a nieprzyjemnym zapachem BO. Zgłoś się po pomoc, jeśli problem się utrzymuje, ale zawsze zaczynaj od właściwej higieny osobistej, odpowiedniego nawodnienia i zrównoważonej diety. Życie jest zbyt krótkie, by nadmiernie przejmować się naturalnymi procesami organizmu, takimi jak... pocenie!
Pobierz aplikację WomanLog już teraz:
