Επιλόχεια Κατάθλιψη
Τείνουμε να δίνουμε μεγάλη προσοχή στις έγκυες και στις ανάγκες τους, αλλά μόλις γεννηθεί το παιδί, η προσοχή στρέφεται στο νεογέννητο. Η μαμά αφιερώνει όλη της την ενέργεια στο νέο μωρό και, σε πολλές περιπτώσεις, παραμελεί τις δικές της ανάγκες. Μια νέα μητέρα συχνά βιώνει έντονες σωματικές και ψυχολογικές αλλαγές στη ζωή και το σώμα της. Χρειάζεται υποστήριξη από φίλους και οικογένεια για να ξαναβρεί την ισορροπία της.
Η γέννα είναι ένα μοναδικό ταξίδι για κάθε μητέρα. Είναι η αρχή ενός νέου κεφαλαίου όπου όλα είναι διαφορετικά. Η εγκυμοσύνη και ο τοκετός είναι απαιτητικά σωματικά και συναισθηματικά, και αυτό είναι μόνο η αρχή. Η ζωή αλλάζει οριστικά και πλέον περιστρέφεται γύρω από ένα νέο άνθρωπο 24/7. Ακόμα και ο πιο καλά προγραμματισμένος, μαγικός τοκετός φέρνει προκλήσεις. Μία συχνά παραμελημένη πρόκληση είναι η επιλόχεια κατάθλιψη.
Τι είναι η επιλόχεια κατάθλιψη;
Η επιλόχεια κατάθλιψη περιγράφει μια καταθλιπτική διάθεση που πολλές γυναίκες βιώνουν μετά τον τοκετό. Είναι πιο συχνή απ' όσο νομίζουμε, επηρεάζοντας τουλάχιστον μία στις εννέα νέες μητέρες. Ωστόσο, επειδή κάποιες γυναίκες διστάζουν να μοιραστούν ότι αισθάνονται κατάθλιψη αντί για χαρά μετά τη γέννα, το ποσοστό μπορεί να είναι αρκετά υψηλότερο.
Είναι συχνό να αισθάνεται μια μητέρα "baby blues" για μερικές εβδομάδες μετά τον τοκετό. Άλλωστε, ο άνθρωπος που μεγάλωνε μέσα της για εννέα μήνες είναι τώρα στον κόσμο. Το σώμα της υφίσταται δραστικές ορμονικές αλλαγές που επηρεάζουν τη διάθεση και τη φυσιολογία της. Όμως, αν τα αισθήματα λύπης, κενού και έλλειψης συγκέντρωσης συνεχιστούν πέρα από μερικές εβδομάδες, ίσως πρόκειται για επιλόχεια κατάθλιψη.
Πρόκειται για μια σοβαρή κατάσταση που απαιτεί παρακολούθηση ειδικού, καθώς μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα της μητέρας να εκτελεί τις καθημερινές της δραστηριότητες, διακυβεύοντας την ασφάλεια τόσο της ίδιας όσο και του μωρού. Ένα νεογέννητο χρειάζεται μεγάλη φροντίδα και προσοχή τους επόμενους μήνες και χρόνια, και η νέα μητέρα επίσης αξίζει βοήθεια και κατανόηση. Εάν εσύ ή κάποια κοντινή σου γέννησε πρόσφατα, αναζήτησε υποστήριξη και μίλησε για τις προκλήσεις που βιώνεις με τους αγαπημένους σου.
Γιατί συμβαίνει η επιλόχεια κατάθλιψη;
Αν και διάφοροι παράγοντες συμβάλλουν στην επιλόχεια κατάθλιψη, οι ορμονικές αλλαγές είναι ο συνηθέστερος ένοχος, καθώς στην εγκυμοσύνη τα οιστρογόνα και η προγεστερόνη φτάνουν στα υψηλότερα επίπεδα, αλλά αμέσως μετά τον τοκετό οι τιμές τους πέφτουν απότομα και επιστρέφουν στα προεγκυμοσύνης επίπεδα. Οι ορμόνες ρυθμίζουν πολλές βασικές λειτουργίες του σώματος, οπότε δεν μας εκπλήσσει πως μια άυπνη νέα μητέρα, πιεσμένη ανάμεσα στη φροντίδα του μωρού και τις σωματικές αλλαγές που δεν μπορεί να ελέγξει, μπορεί να εμφανίσει μεταπτώσεις διάθεσης και κατάθλιψη.
Οι γυναικείες ορμόνες σχετίζονται άμεσα με τις «χημικές ουσίες της ευτυχίας», τις ενδορφίνες. Όταν πέφτουν οι τιμές προγεστερόνης και οιστρογόνων, πέφτουν και οι ενδορφίνες. Άλλοι σωματικοί παράγοντες που συμβάλλουν είναι η έντονη κόπωση μετά τον τοκετό, ο επιλόχειος πόνος και η ανάρρωση, η εξάντληση από τη φροντίδα του μωρού, και η ανάγκη αποδοχής της έλλειψης αυτονομίας και των αλλαγών στο σώμα.
Ακόμη κι έτσι, οι σωματικές αλλαγές είναι μόνο ένα μέρος της εξίσωσης.
Τις πιέζουν να δεθούν με το μωρό, να το φροντίσουν τέλεια και να είναι οι ιδανικές μαμάδες. Κάτι που αργά ή γρήγορα είναι αδύνατο να διατηρηθεί, αφού καμία δεν μπορεί να είναι έτοιμη για μια τόσο ανατρεπτική εμπειρία χωρίς λάθη (Διάβασε παραπάνω στους μύθους για την εγκυμοσύνη). Η οικονομική αβεβαιότητα και οι νέες ευθύνες μπορεί να επιβαρύνουν κι άλλο την περίσταση.
Σημάδια της επιλόχειας κατάθλιψης
Μπορεί να μην καταλάβεις αν κάποια αγαπημένη σου περνά επιλόχεια κατάθλιψη· μπορεί να μην το καταλάβεις ούτε για τον εαυτό σου. Ίσως πιστεύεις πως η λύπη και η κόπωση οφείλονται στις άυπνες νύχτες. Πολλές γυναίκες κρύβουν τα αληθινά συναισθήματα γιατί θεωρείται κοινωνικά ανεπίτρεπτο να μη νιώθεις ευτυχία για το μωρό σου. Μερικά ενδεικτικά σημάδια είναι:
- Τα "baby blues" δεν περνούν μετά από μερικές εβδομάδες
- Αίσθημα κενού, λύπη, συχνά κλάματα
- Ερεθιστικότητα και αίσθημα ότι σε κατακλύζουν όλα
- Έλλειψη δεσίματος με το μωρό
- Σκέψεις αυτοτραυματισμού ή βλάβης του μωρού
- Καμία διάθεση για καθημερινές δραστηριότητες, αδιαφορία για τη φροντίδα του παιδιού
- Υπερβολικός ύπνος ή αϋπνία
- Υπερφαγία ή απώλεια όρεξης
- Ενοχές και το αίσθημα ντροπής ως μαμά
Ο κίνδυνος να παραβλέψουμε την επιλόχεια κατάθλιψη
Αν δεν αντιμετωπιστεί, η επιλόχεια κατάθλιψη μπορεί να εξελιχθεί σε κλινική κατάθλιψη. Είναι σημαντικό να δίνουμε σημασία στα σημάδια και να ζητάμε βοήθεια πριν εμφανιστούν πρότυπα ντροπής και αυτοτραυματισμού. Πολλές γυναίκες κρύβουν τα αρνητικά συναισθήματα γιατί δεν θέλουν να δουν οι άλλοι πόσο δύσκολο τους είναι να διαχειριστούν τις προκλήσεις της μητρότητας. Οι φίλοι και οι συγγενείς συχνά παραμελούν αθέλητα τη νέα μητέρα επειδή δεν μπορεί πια να επικοινωνεί μαζί τους όπως πριν. Αυτό είναι ακόμη ένα αναπάντεχο πλήγμα. Όσο δύσκολα κι αν είναι αυτά τα συναισθήματα, είναι απολύτως φυσιολογικά και δεν πρέπει να προσποιούμαστε πως η μητρότητα είναι ή πρέπει να είναι εύκολη.
Αν η κατάθλιψη επιμείνει, το παιδί μπορεί να εκδηλώσει αγχώδες δεσμό, να αναπτυχθεί με πιο αργό ρυθμό ή να γίνει παθητικό. Αυτές οι πρώιμες επιδράσεις ενδέχεται να οδηγήσουν σε συμπεριφορικά και ψυχικά προβλήματα αργότερα, για τα οποία η μητέρα συχνά φέρει την ευθύνη. Είναι όμως αδύνατο να προσφέρεις αν σου λείπουν οι απαραίτητοι πόροι.
Πώς να κάνουμε την προσαρμογή πιο εύκολη για τις νέες μαμάδες
Ενώ οι μητέρες πρέπει να ενθαρρύνονται να μοιράζονται τις δυσκολίες τους με ανθρώπους που τις νοιάζονται, υπάρχουν τρόποι ώστε η κοινωνία να στηρίζει καλύτερα τις νέες μαμάδες.
Κάντε τους πόρους πιο προσβάσιμους για τις μητέρες
Η κοινωνία παρέχει προσοχή και πόρους στις εγκύους και στη συνέχεια στα μωρά τους, αλλά κανείς δεν προετοιμάζει τη μητέρα για ό,τι ακολουθεί: διαρκή ευθύνη, άυπνες νύχτες, απομάκρυνση από φίλες χωρίς παιδιά, πίεση από την οικογένεια και την κοινωνία να κάνει τα πράγματα με συγκεκριμένο τρόπο, κι ας μην συμφωνεί, για να μη μιλήσουμε για τις προκλήσεις της επιλόχειας κατάθλιψης.
Ο οικογενειακός γιατρός και οι επαγγελματίες υγείας οφείλουν να επικοινωνούν αποτελεσματικά τις αλλαγές που θα βιώσει η νέα μητέρα στο σώμα και τη ζωή της. Όταν η γυναίκα ξέρει τι να περιμένει και δεν αισθάνεται μόνη, μπορεί να κατανοήσει καλύτερα τις δυνατότητες και τα όριά της, και να ζητήσει βοήθεια. Ο στιγματισμός ή η παραμέληση οδηγεί πολλές γυναίκες να υποφέρουν σιωπηλά, νομίζοντας πως "θα έπρεπε να ήξεραν" τι να κάνουν.
Κανονικοποιήστε τα αρνητικά συναισθήματα μετά τον τοκετό
Το να μεγαλώσεις μια νέα ζωή μέσα σου δεν είναι εύκολη υπόθεση, αλλά είναι το λιγότερο δύσκολο κομμάτι μπροστά στο να φροντίζεις το μωρό σου, να το προστατεύεις από κινδύνους, να το βοηθάς να αντιμετωπίζει προκλήσεις, να σιγουρεύεσαι πως θα λάβει σωστή εκπαίδευση και θα βρει τη θέση του στον κόσμο, αλλά πάνω απ’ όλα να νιώθει αγάπη, ασφάλεια και επαφή. Η γονεϊκή ευθύνη διαρκεί μια ζωή και κανείς δεν σε προετοιμάζει για ό,τι θα αντιμετωπίσεις. Το να αισθάνεσαι απελπισία, αμηχανία ή λύπη στη δίνη των νέων ευθυνών ή να νιώθεις ενοχή για όσα δεν ήξερες ή δεν διαχειρίστηκες τέλεια στην αρχή είναι απολύτως φυσιολογικό όσο μαθαίνεις να είσαι γονιός. Αυτές οι εμπειρίες χρειάζεται να κανονικοποιηθούν: είναι μέρος της ανθρώπινης διαδρομής. Η κατανόηση αυτού βοηθά τις γυναίκες που νιώθουν αναίτια ντροπή για κάτι που όλες περνούν. Η γονεϊκότητα βασίζεται στη ρήξη και την επισκευή, όπως άλλωστε και κάθε αξιόλογη σχέση.
Σταματήστε να πιέζετε τις γυναίκες να γίνουν μητέρες
Η πεποίθηση πως η γυναίκα ολοκληρώνεται μόνο μέσω της μητρότητας παραμένει ζωντανή. Πολλές πιέζονται να αποκτήσουν παιδί πριν κατασταλάξουν στα "θέλω" τους, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε τύψεις ή παραμέληση του παιδιού. Σκέψου σοβαρά τι σημαίνει να φέρεις έναν άνθρωπο στον κόσμο. Η γονεϊκότητα δεν είναι μόνο οι τρυφερές στιγμές που βλέπουμε στα κοινωνικά δίκτυα, αλλά και η καθημερινότητα που απαιτεί φροντίδα, συνεχείς νέες και απρόβλεπτες προκλήσεις, η συμφιλίωση με τα δικά σου βιώματα ως παιδί και η διαδικασία του να δίνεις προτεραιότητα σε κάποιον άλλο –που ίσως μοιάζει πολύ λιγότερο σ’ εσένα απ’ όσο φαντάστηκες– αγαπώντας τον άνευ όρων. Έχεις τους πόρους να φροντίσεις ένα μωρό; Είσαι έτοιμη ν’ αφιερωθείς παρόλο που ποτέ δεν μπορείς να είσαι εντελώς έτοιμη; Έχεις δίκτυο φίλων και οικογένειας που μπορούν και θέλουν να σε στηρίξουν στην περιπέτεια της μητρότητας; Να θυμάσαι, όσοι σε πιέζουν να γίνεις μητέρα δεν σκοπεύουν να σε βοηθήσουν στην καθημερινότητα με τα μωρά σου.
Διάβασε περισσότερα: Θέλω πραγματικά παιδί;
Η μητρότητα είναι ευλογία για πολλές γυναίκες, όμως μπορεί να είναι εξαιρετικά απαιτητική ακόμη κι όταν τα παιδιά είναι πολυπόθητα. Δεν υπάρχει ντροπή στο να δυσκολεύεσαι να φροντίσεις ένα νεογέννητο, κανείς δε σου δίνει οδηγίες ή πλάνο για το πώς θα πάνε όλα. Αισθήματα λύπης, κενού και ενοχής είναι φυσιολογικά και η σιωπή διατηρεί την πίεση που νιώθουν οι νέες μαμάδες. Η επιλόχεια κατάθλιψη δεν είναι απλώς "ορμονικό" θέμα, αλλά μια σοβαρή κατάσταση που ξεπερνιέται με αγάπη, στήριξη και ιατρική φροντίδα.
Μπορείς να παρακολουθείς τον κύκλο σου με το WomanLog. Κατέβασε το WomanLog τώρα:
