Σάλπιγγες: Όλα Όσα Πρέπει να Ξέρετε
Το γυναικείο αναπαραγωγικό σύστημα είναι τόσο πολύπλοκο που, ακόμη και σήμερα, δεν γνωρίζουμε πολλά πράγματα για αυτό. Ας κατανοήσουμε καλύτερα ένα από τα πιο σημαντικά όργανα του γυναικείου αναπαραγωγικού συστήματος και της ανθρώπινης σύλληψης – τις σάλπιγγες. Σε αυτό το άρθρο θα μάθετε τι είναι οι σάλπιγγες, ποιες είναι οι λειτουργίες τους και ποιος είναι ο ρόλος τους στη σύλληψη και την ολοκλήρωση της εγκυμοσύνης.
Το γυναικείο αναπαραγωγικό σύστημα αποτελείται από εσωτερικά και εξωτερικά όργανα. Τα εξωτερικά αναπαραγωγικά όργανα είναι το αιδοίο, τα μεγάλα χείλη, τα μικρά χείλη, η κλειτορίδα και το άνοιγμα του κόλπου. Τα εσωτερικά αναπαραγωγικά όργανα είναι ο κόλπος, ο τράχηλος, οι σάλπιγγες, οι ωοθήκες και η μήτρα. Όλα αυτά τα όργανα είναι σημαντικά και έχουν πολλαπλές λειτουργίες — από την αναπαραγωγική και σεξουαλική υγεία έως την ενδοκρινική λειτουργία. Ωστόσο, λίγες από εμάς γνωρίζουμε τις ακριβείς λειτουργίες των σαλπίγγων και το πόσο σημαντικές είναι για να προκύψει εγκυμοσύνη.
Τι είναι οι σάλπιγγες και ποιες είναι οι τρεις κύριες λειτουργίες τους;
Οι σάλπιγγες έχουν μήκος περίπου 10-12 εκατοστά και διαθέτουν ένα άνοιγμα σε σχήμα χοάνης δίπλα σε κάθε ωοθήκη. Η εσωτερική τους επένδυση καλύπτεται από τριχωτά κύτταρα που ονομάζονται κροσσωτά κύτταρα και βοηθούν στην καθοδήγηση του ωαρίου μέσα στη σάλπιγγα.
Έχουν τρεις κύριες λειτουργίες
- Μεταφορά ωαρίου: Κατά την ωορρηξία, περίπου στη μέση του κύκλου, οι ωοθήκες απελευθερώνουν ένα ώριμο ωάριο. Αφού απελευθερωθεί, το ωάριο εισέρχεται στη σάλπιγγα. Τα κροσσωτά κύτταρα και οι μυϊκές συσπάσεις της σάλπιγγας μετακινούν το ωάριο προς τη μήτρα, όπου μπορεί να συναντήσει τα σπερματοζωάρια.
- Τόπος γονιμοποίησης: Τα ίδια κροσσωτά κύτταρα βοηθούν στη μετακίνηση των σπερματοζωαρίων προς το ωάριο. Αν το ωάριο συναντήσει σπέρμα μέσα στη σάλπιγγα, η γονιμοποίηση συνήθως συμβαίνει εκεί. Το γονιμοποιημένο ωάριο, δηλαδή το ζυγωτό, συνεχίζει το ταξίδι του προς τη μήτρα.
- Μεταφορά πρώιμου εμβρύου: Μετά τη γονιμοποίηση, το πρώιμο έμβρυο μεταφέρεται μέσω της σάλπιγγας και εισέρχεται στη μήτρα για την εμφύτευση στο ενδομήτριο.
Ανατομία των σαλπίγγων
Με κάποιον τρόπο, οι σάλπιγγες θυμίζουν άνθος. Εκτείνονται από τη μήτρα και συνδέονται με τις ωοθήκες σε κάθε πλευρά με ανοίγματα που μοιάζουν με άνθινο μπουμπούκι.
Το όργανο αποτελείται από τέσσερα μέρη:
- Κράνος (infundibulum): Αυτό είναι το τμήμα της σάλπιγγας σε σχήμα χοάνης που βρίσκεται πιο κοντά στις ωοθήκες. Αποτελείται από λεπτές προεκτάσεις που λέγονται κροσσοί και φτάνουν προς την ωοθήκη. Ένας από αυτούς τους κροσσούς, ο λεγόμενος ωοθηκικός κροσσός (fimbria ovarica), είναι αρκετά μακρύς ώστε να ακουμπάει την ωοθήκη. Ρόλος των κροσσών είναι να "πιάσουν" το νέο ωάριο και να το κατευθύνουν στη σάλπιγγα, ώστε να φτάσει στη μήτρα. Οι λεπτές αυτές προεκτάσεις είναι ιδιαίτερα ευαίσθητες και μπορούν να υποστούν βλάβη από λοιμώξεις, όπως τα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα (ΣΜΝ). Εάν οι κροσσοί καταστραφούν, δεν μπορούν να μετακινήσουν σωστά το ωάριο.
- Ισθμός: Είναι ένα μικρό κανάλι που συνδέει το κυρίως μέρος της σάλπιγγας, δηλαδή τον αμπούλα, με το τμήμα της σάλπιγγας που βρίσκεται πιο κοντά στη μήτρα, γνωστό ως ενδοτοιχωματικό τμήμα.
- Αμπούλα: Είναι το κύριο κανάλι της σάλπιγγας μεταξύ του κράνους και του ισθμού. Η γονιμοποίηση συνήθως συμβαίνει στην αμπούλα.
- Ενδοτοιχωματικό τμήμα: Το ενδοτοιχωματικό τμήμα της σάλπιγγας διεισδύει στο ανώτερο σημείο της μήτρας. Εκεί ανοίγει στην ενδομητρική κοιλότητα, όπου ένα έμβρυο μπορεί να εμφυτευτεί και να αναπτυχθεί σε έμβρυο.
Πώς χρησιμοποιούν οι σάλπιγγες τη δόνηση;
Αν και οι σάλπιγγες φαίνονται σαν ένα απλό μέρος του αναπαραγωγικού συστήματος που μεταφέρει τα ωάρια, είναι πιο σύνθετες. Αποτελούν ένα από τα σημαντικότερα σημεία του συστήματος για την επιτυχή γονιμοποίηση. Για να το πετύχουν αυτό, οι σάλπιγγες χρησιμοποιούν δονήσεις και μυϊκές συσπάσεις.
Όταν το ωάριο απελευθερώνεται από την ωοθήκη κατά την ωορρηξία, η σάλπιγγα με ελαφρές συσπάσεις δημιουργεί μια αναρροφητική δράση που βοηθά το ωάριο να εισέλθει στο άνοιγμά της. Οι ορμονικές εντολές στο σώμα προκαλούν τις μυϊκές τοιχωματικές συσπάσεις της σάλπιγγας. Έτσι διασφαλίζεται ότι το ωάριο εισέρχεται σωστά στη σάλπιγγα.
Όπως αναφέρθηκε, η εσωτερική επένδυση των σαλπίγγων καλύπτεται από εκατομμύρια μικρά κροσσωτά κύτταρα. Αυτά κινούνται συντονισμένα και δημιουργούν ένα ρεύμα που σπρώχνει το ωάριο κατά μήκος της σάλπιγγας προς τη μήτρα. Η συντονισμένη κίνηση των κροσσών, μαζί με τις μυϊκές συσπάσεις, βοηθούν απαλά το ωάριο να διασχίσει τον στενό διάδρομο της σάλπιγγας. Τα απαλά κροσσωτά κύτταρα προλαμβάνουν το να μην κολλήσει το ωάριο και διευκολύνουν το ταξίδι του προς τη μήτρα όπου μπορεί να γίνει η εμφύτευση.
Όμως αυτή η ευαίσθητη διαδικασία μπορεί να παρεμποδιστεί και να προκαλέσει θέματα γονιμότητας.
Συχνά προβλήματα και παθήσεις των σαλπίγγων
Αν και ο ρόλος των σαλπίγγων στη διάρκεια της εγκυμοσύνης είναι σύντομος, είναι σημαντικό να λειτουργούν σωστά. Κατεστραμμένες σάλπιγγες δυσκολεύουν σημαντικά την επίτευξη κύησης και αυξάνουν τους κινδύνους για επιπλοκές τόσο στη μητέρα όσο και στο μωρό.
Παθήσεις που επηρεάζουν τις σάλπιγγες
Εξωμήτρια εγκυμοσύνη
Η εξωμήτρια ή σαλπιγγική κύηση συμβαίνει όταν το έμβρυο εμφυτεύεται μέσα σε μία από τις σάλπιγγες. Κανονικά, το έμβρυο θα έπρεπε να εμφυτευτεί στον τοίχωμα της μήτρας, αλλά αν η σύλληψη γίνει μέσα στη σάλπιγγα και το ζυγωτό δεν προωθηθεί προς τη μήτρα, μπορεί να εμφυτευτεί εκεί. Οι εξωμήτριες κυήσεις είναι επικίνδυνες και μη βιώσιμες. Πρέπει να τερματιστούν άμεσα, γιατί μπορούν να προκαλέσουν ρήξη και εσωτερική αιμορραγία.
Σαλπιγγίτιδα
Η σαλπιγγίτιδα είναι μορφή φλεγμονώδους νόσου της πυέλου που προκαλείται από λοίμωξη. Συνήθως εμφανίζεται ως αποτέλεσμα μιας αθεράπευτης σεξουαλικώς μεταδιδόμενης λοίμωξης, όπως τα χλαμύδια ή η γονόρροια. Η φλεγμονή στις σάλπιγγες μπορεί να προκαλέσει περαιτέρω προβλήματα όπως υπογονιμότητα ή επιπλοκές στην εγκυμοσύνη.
Καρκίνος σαλπίγγων
Ο καρκίνος των σαλπίγγων είναι σπάνιος, καθώς αντιπροσωπεύει μόνο το 1-2% των γυναικολογικών καρκίνων. Αυτός ο τύπος καρκίνου ξεκινά από τις σάλπιγγες και μπορεί γρήγορα να εξαπλωθεί στις ωοθήκες. Παρόλ' αυτά, όταν ανιχνευτεί νωρίς, έχει υψηλά ποσοστά επιβίωσης.
Αποφράξεις σαλπίγγων
Η απόφραξη στη σάλπιγγα, που λέγεται και υδροσάλπιγξ, συμβαίνει όταν συγκεντρώνεται υγρό και εμποδίζει τη διαδρομή. Είναι επικίνδυνο, γιατί η απόφραξη προλαμβάνει τα σπερματοζωάρια από το να φτάσουν και να γονιμοποιήσουν το ωάριο.
Παραωοθηκική κύστη
Η παραωοθηκική κύστη σχηματίζεται στις σάλπιγγες ή τις ωοθήκες. Οι περισσότερες παραωοθηκικές κύστεις περιέχουν διαυγές υγρό, αλλά μπορεί και να έχουν στερεά στοιχεία. Οι μικρές, ασυμπτωματικές κύστεις συνήθως δεν χρειάζονται θεραπεία. Μπορεί να σπάσουν ή να διαρρεύσουν χωρίς συμπτώματα, αλλά οι μεγαλύτερες ή συμπτωματικές κύστεις μπορεί να απαιτούν χειρουργική αφαίρεση.
Τι συμβαίνει αν μία από τις σάλπιγγες αποφραχτεί;
Οι αποφράξεις των σαλπίγγων είναι σχετικά συχνές, με περίπου 30% των περιπτώσεων υπογονιμότητας να οφείλονται σε αποφραγμένες σάλπιγγες. Συνήθως η απόφραξη προκαλείται από ουλώδη ιστό μετά από λοίμωξη. Κύρια αιτία είναι οι αθεράπευτες ΣΜΝ που εξελίσσονται σε φλεγμονώδη νόσο της πυέλου. Όμως και άλλες καταστάσεις, όπως η ενδομητρίωση, πολύποδες σαλπίγγων, ινομυώματα και όγκοι, καθώς και προηγούμενες εξωμήτριες εγκυμοσύνες, μπορούν να εμποδίσουν τη διαδρομή της σάλπιγγας.
Όταν η ωοθήκη που συνδέεται με τη φραγμένη σάλπιγγα απελευθερώσει ωάριο, αυτό παγιδεύεται και δεν φτάνει στη μήτρα όπου θα μπορούσε να γίνει γονιμοποίηση. Υπάρχει επίσης αυξημένος κίνδυνος εξωμήτριας κύησης, καθώς το ωάριο μπορεί να κολλήσει και να εμφυτευτεί λανθασμένα μέσα στη σάλπιγγα.
Η απόφραξη μειώνει το παράθυρο για γονιμοποίηση και τις ευκαιρίες του ωαρίου να συναντήσει το σπέρμα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ανακαλύπτετε ότι υπάρχει πρόβλημα στη σάλπιγγα όταν προσπαθείτε να μείνετε έγκυος, καθώς συνήθως δεν προκαλεί άλλα σημαντικά συμπτώματα.
Αν και είναι πιο δύσκολο, υπάρχουν τρόποι να προκύψει εγκυμοσύνη ακόμη και με φραγμένες σάλπιγγες. Οι περισσότερες ιατρικές προτάσεις αφορούν τη γονιμοποίηση in vitro (IVF). Ωστόσο, ανάλογα με την απόφραξη και την αιτία της, μπορεί να προταθεί και σαλπιγγοστομία. Σε αυτή την επέμβαση, ο χειρουργός κάνει μια μικρή τομή και αποστραγγίζει την απόφραξη ή αφαιρεί τα φθαρμένα τμήματα. Όμως μετά την επέμβαση, κάποιες γυναίκες εμφανίζουν αυξημένο κίνδυνο αποβολών και επιπλοκών στην εγκυμοσύνη.
Απολίνωση σαλπίγγων («Δέσιμο» σαλπίγγων)
Η φράση «δέσιμο σαλπίγγων» αναφέρεται στην απολίνωση ή σαλπιγγεκτομή. Είναι μια χειρουργική μέθοδος μόνιμης γυναικείας στείρωσης. Μερικές γυναίκες επιλέγουν απολίνωση των σαλπίγγων όταν αποφασίσουν πως δεν θέλουν άλλα παιδιά. Σε άλλες περιπτώσεις, γυναίκες χωρίς παιδιά επιλέγουν απολίνωση για να αποφύγουν ανεπιθύμητες εγκυμοσύνες χωρίς ορμονικά αντισυλληπτικά. Ωστόσο, αρκετοί επαγγελματίες υγείας ακόμα διστάζουν να πραγματοποιήσουν απολίνωση σε άτεκνες γυναίκες, λόγω προκαταλήψεων και φόβου για μελλοντική μετάνοια.
Πώς λειτουργεί η απολίνωση σαλπίγγων;
Κατά τη διαδικασία, οι σάλπιγγες εμποδίζονται, συμπιέζονται, κόβονται ή σφραγίζονται μέσα από μια τομή στην κοιλιά. Έτσι, τα ωάρια που απελευθερώνονται από τις ωοθήκες δεν μπορούν να περάσουν μέσω των σαλπίγγων στη μήτρα. Χωρίς τη διαδρομή της σάλπιγγας, το ωάριο δεν μπορεί να ενωθεί με το σπέρμα και να φτάσει στη μήτρα για να γονιμοποιηθεί και να εμφυτευτεί.
Θεωρείται μόνιμη μέθοδος αντισύλληψης καθώς η αναστροφή της απολίνωσης για αποκατάσταση της γονιμότητας είναι δύσκολη και σπάνια επιτυχής. Οι ωοθήκες παραμένουν λειτουργικές απελευθερώνοντας ωάρια, αλλά οι μπλοκαρισμένες σάλπιγγες αποτελούν αποτελεσματικό φραγμό έναντι της εγκυμοσύνης. Δεν επηρεάζει τον εμμηνορρυσιακό κύκλο ή τα επίπεδα ορμονών και είναι αποτελεσματική σε ποσοστό άνω του 99% στην πρόληψη εγκυμοσύνης. Μπορεί να είναι ένας εξαιρετικός τρόπος για μόνιμη πρόληψη της ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης χωρίς τις παρενέργειες των ορμονικών αντισυλληπτικών. Όμως, ως μόνιμη μέθοδος, είναι σημαντικό να σταθμίσετε όλα τα υπέρ και τα κατά της διαδικασίας.
Συμπερασματικά
Οι σάλπιγγες είναι ζωτικής σημασίας για την επιτυχή γονιμοποίηση και μια υγιή εγκυμοσύνη. Ελπίζουμε ότι αυτό το άρθρο σας βοήθησε να κατανοήσετε καλύτερα τη λειτουργία, την ανατομία και τις καταστάσεις που σχετίζονται με αυτές. Εάν θέλετε να μάθετε περισσότερα για τον εμμηνορρυσιακό κύκλο, την εγκυμοσύνη και τη γυναικεία υγεία, διαβάστε τα υπόλοιπα άρθρα μας.
Κατεβάστε το WomanLog τώρα:
Κατεβάστε το από το Google Play
