Ένας Οδηγός για το Γυναικείο Σώμα
Μια οπτική σύγκριση ανάμεσα στο ανδρικό και το γυναικείο ανθρώπινο σώμα αποκαλύπτει πολλές ομοιότητες, αλλά οι διαφορές είναι αμέσως εμφανείς. Τα αναπαραγωγικά όργανα είναι η πιο προφανής διαφορά—η φυσική έκφραση των χρωμοσωμάτων που καθορίζουν το βιολογικό φύλο.
Η ανατομία που σχετίζεται με τις γυναίκες αφορά τη σεξουαλική λειτουργία, την αναπαραγωγή και τη ρύθμιση των ορμονών και περιλαμβάνει τα εξωτερικά γεννητικά όργανα—το αιδοίο—και τα εσωτερικά αναπαραγωγικά όργανα—τις ωοθήκες και τη μήτρα.
Το στήθος θεωρείται ‘συμπληρωματικό’ αναπαραγωγικό όργανο, καθώς η κύρια λειτουργία του είναι να παράγει γάλα—τροφή για το νεογέννητο βρέφος.
Η αρχή μας στη μήτρα
Η σεξουαλική ανατομία ανδρών και γυναικών διαφέρει, αλλά όλα τα γεννητικά όργανα αναπτύσσονται από το ίδιο σύνολο κυττάρων. Κατά την εμβρυϊκή ανάπτυξη τα κύτταρα αυτά διαφοροποιούνται ανάλογα με το συγκεκριμένο ορμονικό περιβάλλον στο οποίο βρίσκονται.
Το βιολογικό φύλο ενός μωρού καθορίζεται τη στιγμή που το σπερματοζωάριο του πατέρα συναντά το ωάριο της μητέρας. Αυτό είναι εφικτό χάρη στα γονίδιά μας και τα χρωμοσώματα που τα μεταφέρουν.
Από τα 23 ζεύγη χρωμοσωμάτων που μεταφέρουν όλες τις γενετικές πληροφορίες για την ανθρώπινη αναπαραγωγή, μόνο ένα ζεύγος διαφοροποιεί το φύλο—ένα Χ χρωμόσωμα που προσφέρει το ωάριο της μητέρας και ένα είτε Χ είτε Υ χρωμόσωμα που προσφέρει το σπερματοζωάριο του πατέρα.
Τα χρωμοσώματα του φύλου φέρουν τα γονίδια υπεύθυνα για τη σεξουαλική διαφοροποίηση. Το γονίδιο SRY (Sex-determining Region of the Y chromosome) είναι ιδιαίτερα σημαντικό καθώς παράγει μια συγκεκριμένη πρωτεΐνη που καθορίζει το φύλο, η οποία οδηγεί το έμβρυο στην ανάπτυξη ανδρικών γονάδων (όρχεων). Χωρίς την παρουσία λειτουργικού γονιδίου SRY, το αναπτυσσόμενο έμβρυο εξελίσσεται αυτόματα σε κορίτσι.
Λίγο μετά τον σχηματισμό τους, οι όρχεις αρχίζουν να εκκρίνουν τεστοστερόνη. Η έκθεση σε αυτή την ορμόνη οδηγεί τους μη διαφοροποιημένους ιστούς στην ανάπτυξη της βαλάνου του πέους. Χωρίς τεστοστερόνη, οι ίδιοι ιστοί αναπτύσσονται σε κλειτορίδα.
Τα υπόλοιπα αναπαραγωγικά όργανα ακολουθούν παρόμοια ανάπτυξη. Υπό την επίδραση των ορμονών, το όσχεο, οι όρχεις, η επιδιδυμίδα, ο σπερματικός πόρος, ο προστάτης, οι σπερματοδόχες κύστεις, η ουρήθρα και το πέος αναπτύσσονται σε άνδρες, ενώ οι ωοθήκες, οι σάλπιγγες, η μήτρα, ο τράχηλος, ο κολπικός σωλήνας, οι αδένες του Bartholin, ο κόλπος, η κλειτορίδα και η πόσθη της κλειτορίδας αναπτύσσονται σε γυναίκες. Τα γεννητικά όργανα με τα οποία γεννιέται ένα άτομο ονομάζονται πρωτεύοντα σεξουαλικά χαρακτηριστικά.
Περαιτέρω σεξουαλική ανάπτυξη συμβαίνει πολύ αργότερα, κατά την εφηβεία. Και πάλι, υπό την επίδραση των σεξουαλικών ορμονών, το ανθρώπινο σώμα ωριμάζει και δευτερεύοντα σεξουαλικά χαρακτηριστικά εμφανίζονται και στα δύο φύλα.
Στις γυναίκες:
- το στήθος μεγαλώνει
- εμφανίζεται τρίχωμα στις μασχάλες και στην ηβική περιοχή
- οι γοφοί φαρδαίνουν
- τα έσω χείλη του αιδοίου—τα μικρά χείλη—μπορεί να μεγαλώσουν ή να σκουρύνουν
Στους άνδρες:
- εμφανίζεται τρίχωμα στις μασχάλες, στο στήθος, στην κοιλιά και στην ηβική περιοχή
- αρχίζει να αναπτύσσεται τριχοφυΐα στο πρόσωπο
- μεγαλώνει ο λάρυγγας (μήλο του Αδάμ)
- βαθαίνει η φωνή
Εξωτερικά γυναικεία γεννητικά όργανα—το αιδοίο
Τα εξωτερικά γεννητικά όργανα περιλαμβάνουν το
Μαζί ονομάζονται αιδοίο (από τη λατινική λέξη για κάλυψη ή περίβλημα).
Τα εξωτερικά γεννητικά όργανα επιτελούν τρεις βασικούς ρόλους:
- επιτρέπουν την είσοδο σπέρματος στο σώμα
- προστατεύουν τα εσωτερικά αναπαραγωγικά όργανα από λοιμώξεις
- συμβάλλουν στη σεξουαλική απόλαυση
Όρος της ηβικής σύμφυσης (pubic mound, mons veneris) είναι μια στρογγυλεμένη, σαρκώδης περιοχή από λιπώδη ιστό που καλύπτει το ηβικό οστό και από την εφηβεία καλύπτεται από τρίχωμα. Αν και τα ‘μικρά και κατσαρά’ έχουν λόγο ύπαρξης—μειώνουν την τριβή κατά τη διάρκεια σεξουαλικής επαφής και εμποδίζουν τη μετάδοση βακτηρίων και άλλων παθογόνων—μερικές γυναίκες προτιμούν να το ψαλιδίζουν, να το ξυρίζουν ή να το αποτριχώνουν με κερί. Τι θα κάνετε εσείς, φυσικά, εξαρτάται αποκλειστικά από εσάς.
Τα τριχοθυλάκια στις μασχάλες και στην ηβική περιοχή σχετίζονται επίσης με τους αποκρινείς ιδρωτοποιούς αδένες; οι αδένες αυτοί εκκρίνουν φερομόνες, οι οποίες πιστεύεται ότι παίζουν ρόλο στη σεξουαλική έλξη, ωστόσο πολλά ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα.
Μεγάλα χείλη—οι σαρκώδεις εξωτερικές πτυχές εκατέρωθεν του ανοίγματος του κόλπου. Περικλείουν και προστατεύουν τα υπόλοιπα εξωτερικά γεννητικά όργανα και περιέχουν ιδρωτοποιούς και σμηγματογόνους αδένες, που εκκρίνουν λιπαντικές εκκρίσεις. Μετά την εφηβεία, η εξωτερική επιφάνεια των μεγάλων χειλέων είναι σκουρόχρωμη και καλυμμένη με τρίχωμα, ενώ η εσωτερική είναι λεία και ροζ.
Μικρά χείλη—οι εσωτερικές πτυχές που βρίσκονται μέσα στα μεγάλα χείλη είναι λείες και ροζ και ποικίλλουν σε μέγεθος. Σε κάποιες γυναίκες, για παράδειγμα, τα μικρά χείλη προεξέχουν από τα μεγάλα, ενώ σε άλλες είναι πολύ διακριτικά.
Η πλούσια αιμάτωση προσφέρει στα μικρά χείλη ένα ροζέ χρώμα. Κατά τη σεξουαλική διέγερση τα αγγεία γεμίζουν αίμα, κάνοντας τα μικρά χείλη να πρήζονται και να γίνονται πολύ ευαίσθητα.
Κλειτορίδα
Τα μικρά χείλη ενώνονται στην κορυφή για να περιβάλουν τη βάλανο της κλειτορίδας, η οποία έχει συνήθως μέγεθος μπιζελιού, αλλά αυτό διαφέρει από γυναίκα σε γυναίκα. Στην πραγματικότητα, μόνο η άκρη της κλειτορίδας είναι ορατή—έχει επίσης δύο σκέλη που εκτείνονται μέσα στο σώμα έως και 12–13 εκατοστά. Η κλειτορίδα διαθέτει πολλά νευρικά άκρα, οπότε αντιδρά στην αφή πρηζόμενη, συνεισφέροντας στη σεξουαλική διέγερση.
Πόσθη της κλειτορίδας
Το κάλυμμα της κλειτορίδας ή πόσθης είναι η πτυχή του δέρματος που περιβάλλει το κεφάλι της κλειτορίδας. Την προστατεύει από τριβές.
Τα μεγάλα χείλη, τα μικρά χείλη και η κλειτορίδα αποτελούνται από σηραγγώδη ιστό που γεμίζει με αίμα όταν ερεθίζονται.
Προθάλαμος του κόλπου
Μέσα στα μικρά χείλη βρίσκεται ο προθάλαμος του κόλπου, όπου βρίσκονται τα εσωτερικά γυναικεία σεξουαλικά όργανα:
- Εξωτερικό στόμιο της ουρήθρας (ουρηθρικό μέατο). Το άνοιγμα της ουρήθρας βρίσκεται ακριβώς πάνω από το άνοιγμα του κόλπου· η ουρήθρα είναι ο σωλήνας που επιτρέπει την αποβολή των ούρων από την ουροδόχο κύστη.
- Κολπικό στόμιο. Ο κόλπος είναι ένας μυικός σωλήνας, καλυμμένος με βλεννογόνο, που εκτείνεται από το αιδοίο έως τη μήτρα.
Ο κόλπος μπορεί να ποικίλει σε μέγεθος, αλλά το μέσο μήκος του είναι περίπου 7 εκατοστά. Διαστέλλεται κατά τη σεξουαλική διέγερση.
Αν εισάγετε ένα δάχτυλο στον κόλπο σας, είναι απόλυτα φυσιολογικό να αισθανθείτε πτυχές και αναδιπλώσεις—δεν πρέπει να είναι λείος. Αυτές οι πτυχές ονομάζονται ρυτίδες. Όπως τα φυσαρμόνικα ή οι πιέτες σε φούστα, οι ρυτίδες διαστέλλονται και συστέλλονται για να προσαρμοστούν σε αντικείμενα διαφορετικού μεγέθους, από ένα δάχτυλο ή ταμπόν έως και μωρά 3,5 κιλών ή μεγαλύτερα.
Παρθένος υμένας
Ο υμένας είναι μια λεπτή μεμβράνη ιστού που καλύπτει το εξωτερικό κολπικό άνοιγμα. Ωστόσο, δεν έχουν όλες οι γυναίκες υμένα και όσες έχουν συνήθως έχουν μερικό υμένα και δεν γνωρίζουν καν την ύπαρξή του.
Ο υμένας μπορεί να ραγεί λόγω τραυματισμού στη λεκάνη, αθλητικών δραστηριοτήτων, γυναικολογικής εξέτασης, σεξουαλικής επαφής ή τοκετού. Η απουσία υμένα δεν σημαίνει ότι μια γυναίκα είχε σεξουαλικές επαφές.
Αδένες του Bartholin
Βρίσκονται εκατέρωθεν του κολπικού ανοίγματος και εκκρίνουν παχύρρευστο υγρό που λιπαίνει τον κόλπο κατά τη σεξουαλική επαφή.
Περνώντας βαθύτερα στον κολπικό σωλήνα θα βρείτε:
Ο τράχηλος είναι μια στρογγυλή, ελαφρώς κυρτή δομή μήκους περίπου 2–3 εκατοστών στη βάση του εσωτερικού μέρους του κόλπου. Εδώ ξεκινά η μήτρα. Υπάρχει ένα μικρό οπτικό άνοιγμα στο κέντρο που ενώνει τον τράχηλο με τον κόλπο. Ο τράχηλος αλλάζει σχήμα και θέση στην πορεία της ζωής μιας γυναίκας υπό την επίδραση των ορμονών, της εμμήνου ρύσεως και της εγκυμοσύνης.
Στον τοκετό, ο τράχηλος διαστέλλεται στα 10 εκατοστά, επιτρέποντας στο μωρό να περάσει από τη μήτρα, στον κολπικό σωλήνα και τελικά στον έξω κόσμο.
Η μήτρα είναι ένας μυώδης σάκος που φιλοξενεί το έμβρυο κατά την εγκυμοσύνη. Βρίσκεται στο κέντρο της πυελικής κοιλότητας.
Κατά τον μηνιαίο έμμηνο κύκλο της γυναίκας, το ενδομήτριο παχύνεται με αίμα, προετοιμαζόμενο για την απελευθέρωση ωαρίου από κάποια από τις ωοθήκες. Αυτό γίνεται για να δημιουργήσει ένα θρεπτικό περιβάλλον για το έμβρυο εάν συμβεί γονιμοποίηση.
Αν αυτό δεν συμβεί, το ενδομήτριο αποβάλλεται μέσα από τον κόλπο. Αυτή είναι η περίοδος. Διαρκεί 5–7 ημέρες και επαναλαμβάνεται περίπου κάθε 28 ημέρες. Η διάρκεια του κύκλου διαφέρει από γυναίκα σε γυναίκα και από κύκλο σε κύκλο.
Οι δύο σάλπιγγες εκτείνονται εκατέρωθεν του άνω μέρους της μήτρας, συνδέοντας τις ωοθήκες με τη μήτρα.
Οι ωοθήκες είναι μικρά όργανα σε σχήμα αμυγδάλου που βρίσκονται εκατέρωθεν της μήτρας. Κρατιούνται στη θέση τους από συνδέσμους που τις ενώνουν με τις σάλπιγγες και το τοίχωμα της μήτρας.
Κατά τη γέννηση μια ωοθήκη περιέχει περίπου ένα εκατομμύριο ωοκύτταρα ή ωάρια. Όταν η γυναίκα μπει στην εφηβεία, τα ωάρια αρχίζουν να ωριμάζουν, συνήθως ένα κάθε φορά (αν και κάποιες φορές περισσότερα), και απελευθερώνονται από μία από τις ωοθήκες στη σάλπιγγα, όπου ταξιδεύουν προς τη μήτρα για πιθανή γονιμοποίηση. Η διαδικασία αυτή ονομάζεται ωορρηξία. Μόνο περίπου 500 ωάρια ωορρηξούνται σε όλη τη διάρκεια της ζωής μιας γυναίκας—τα υπόλοιπα χάνονται.
Οι ωοθήκες επίσης παράγουν οιστρογόνα και προγεστερόνη. Αυτές οι ορμόνες παίζουν κρίσιμο ρόλο στη ρύθμιση του αναπαραγωγικού συστήματος και του κύκλου της εμμήνου ρύσεως.
Κανονικά, το γονιμοποιημένο ωάριο θα περάσει τη σάλπιγγα και θα εμφυτευθεί στο τοίχωμα της μήτρας για να αναπτυχθεί. Όταν το γονιμοποιημένο ωάριο εγκαθίσταται κατά λάθος στη σάλπιγγα, έχουμε εξωμήτρια κύηση.
Περίνεο
Η περιοχή ανάμεσα στο άνοιγμα του κόλπου και τον πρωκτό ονομάζεται περίνεο.
Το στήθος
Μετά τον τοκετό, το γυναικείο στήθος προσφέρει γάλα στο βρέφος.
- Θηλή. Η θηλή είναι η υπερυψωμένη, στρογγυλή περιοχή στην επιφάνεια του μαστού όπου καταλήγουν οι γαλακτοφόροι πόροι. Οι θηλές διαθέτουν πολλά νευρικά άκρα, κάτι που σημαίνει ότι μπορεί να αποτελούν ερωτογενή ζώνη. Οι θηλές δεν προεξέχουν πάντα. Κάποιες γυναίκες έχουν ανεστραμμένες ή επίπεδες θηλές.
- Άλως. Η άλως είναι ο κυκλικός, σκουρόχρωμος δακτύλιος που περιβάλλει τη θηλή. Ποικίλλει σε μέγεθος από γυναίκα σε γυναίκα. Η άλως διαθέτει μικρούς αδένες που λέγονται αδένες του Montgomery και εκκρίνουν λιπαντική ουσία για να μην ξεραίνεται η θηλή, ιδίως κατά τον θηλασμό.
- Μαστός. Ο ίδιος ο μαστός αποτελείται από λίπος, μύες και συνδέσμους, καθώς και από ένα πολύπλοκο δίκτυο αγγείων και αδένων. Στις γυναίκες, αυτά τα στοιχεία είναι εξειδικευμένα για το θηλασμό.
Το στήθος αποτελείται κυρίως από λίπος—η ποσότητα του λίπους (συνδυασμός σωματικής μάζας και γονιδίων) καθορίζει το μέγεθος. Ωστόσο, το μέγεθος του στήθους δεν επηρεάζει την ποσότητα γάλακτος που μπορεί να παράγει μια γυναίκα.
Ο γυναικείος μαστός είναι ευαίσθητος σε κυκλικές διακυμάνσεις των ορμονικών επιπέδων· για τις περισσότερες γυναίκες ο μαστός αλλάζει καθώς μεγαλώνουν.
Σε κάθε μαστό υπάρχουν τμήματα ή λοβία που ξεκινούν από τη θηλή. Κάθε λοβίο περιέχει πλήθος μικροσκοπικών κοιλοτήτων ή κυψελίδων, όπου παράγεται το γάλα. Οι κυψελίδες συνδέονται μεταξύ τους με ένα δίκτυο μικρών, λεπτών σωληνίσκων ή πόρων. Όταν μια γυναίκα θηλάζει, αυτοί οι πόροι μεταφέρουν το γάλα από τις κυψελίδες προς την άλως, όπου ενώνουν μεγαλύτερους πόρους που καταλήγουν στη θηλή. Το πιπίλισμα της θηλής από το βρέφος διεγείρει τα επίπεδα προλακτίνης στο αίμα, που με τη σειρά της ενεργοποιεί την παραγωγή γάλακτος στις κυψελίδες.
Το στήθος δεν είναι απλά διακοσμητικό—είναι και πρακτικό—και στην πραγματικότητα μαγικό!
Προσοχή! Κάθε γυναίκα πρέπει να ελέγχει τακτικά το στήθος της για να εντοπίσει τυχόν αλλαγές που θα μπορούσαν να αποτελούν πρώιμο σύμπτωμα καρκίνου. Η γιατρός ή γυναικολόγος σας μπορεί να σας δείξει πώς να κάνετε αυτοεξέταση μαστού ώστε να εντάξετε αυτή τη διαδικασία στη ρουτίνα υγείας σας!
Μπορείτε να παρακολουθείτε τον κύκλο και τη σεξουαλική σας ζωή με το WomanLog. Κατεβάστε το WomanLog τώρα:
