Γιατί Είναι Τόσο Περίεργα τα Προεμμηνορροϊκά Όνειρα;
Οι λόγοι πίσω από τα μερικές φορές σουρεαλιστικά, ζωντανά και φορτισμένα συναισθηματικά όνειρά μας παραμένουν για καιρό μυστήριο. Πολλές γυναίκες αναφέρουν ότι έχουν παράξενα, έντονα όνειρα ακριβώς πριν την έμμηνο ρύση. Οι αιτίες αυτού του φαινομένου κρύβονται στις ορμόνες μας.
Όλες ονειρευόμαστε, ακόμη κι αν σπάνια θυμόμαστε τα όνειρά μας. Ακόμα κι αν δεν θυμάσαι σχεδόν ποτέ τα όνειρά σου, πιθανότατα δεν μπορείς να ξεχάσεις εκείνα λίγες μέρες πριν την περίοδο σου. Αν σου φαίνεται γνωστό, δεν είσαι η μόνη. Πολλές γυναίκες αναφέρουν τρελά, ζωντανά όνειρα αυτή την περίοδο.
Γιατί ονειρευόμαστε;
Από την αρχή της ανθρωπότητας, οι άνθρωποι αναρωτιούνται για τα όνειρά τους. Ορισμένοι πολιτισμοί πιστεύουν ότι τα όνειρα είναι οράματα από το πνευματικό βασίλειο ή μηνύματα από τους προγόνους μας, ή ότι μπορούν να προβλέψουν το μέλλον ή να εξηγήσουν το παρελθόν. Η σύγχρονη άποψη είναι πως τα όνειρα είναι νοητικές εικόνες, που προκύπτουν από περιοχές του εγκεφάλου συνδεδεμένες με τη μνήμη και ενεργοποιούνται κατά τη διάρκεια του ύπνου. Συχνά ονειρευόμαστε ανθρώπους, τόπους και πράγματα που έχουμε δει μέσα στη μέρα, αλλά με αλλοιωμένη ή αναμεμειγμένη μορφή. Η μνήμη καταγράφει αυτά που βιώνουμε, αλλά είναι επίσης δημιουργική και δυναμική—κάποιοι θα έλεγαν αναξιόπιστη. Αυτό που βλέπουμε στα όνειρα αποτελεί μια μοναδική αναδημιουργία των εξωτερικών ερεθισμάτων από τον εγκέφαλό μας.
Κύκλοι ύπνου
Γνωρίζουμε δύο βασικούς τύπους ύπνου: REM (ύπνος ταχείας κίνησης οφθαλμών) και NREM (ύπνος χωρίς ταχεία κίνηση οφθαλμών). Ο NREM ύπνος χωρίζεται επίσης με βάση το βάθος του: Στάδιο 1 (το ελαφρύτερο) έως στάδιο 4 (το βαθύτερο). Καθώς αποκοιμόμαστε, περνάμε στο Στάδιο 1 και μετά διαδοχικά στα Στάδια 2, 3 και 4, και τέλος στον ύπνο REM. Αυτό ονομάζεται ένας κύκλος ύπνου. Ο κάθε κύκλος διαρκεί 90–110 λεπτά και χρειαζόμαστε συνήθως 4 έως 6 κύκλους για να ξεκουραστούμε επαρκώς. Αυτά τα στάδια έχουν εντοπιστεί μετρώντας τη ηλεκτρική δραστηριότητα του εγκεφάλου.
- Στάδιο 1 NREM συνήθως διαρκεί 1–7 λεπτά, ή 2–5% του συνολικού ύπνου. Οι μύες χαλαρώνουν, η αναπνοή και οι παλμοί της καρδιάς επιβραδύνονται, και η θερμοκρασία του σώματος πέφτει. Είναι η παράξενη φάση όπου οι μύες σου μπορεί να τιναχτούν καθώς βυθίζεσαι στον ύπνο, κι εύκολα ξυπνάς από έναν ξαφνικό θόρυβο.
- Στάδιο 2 NREM διαρκεί περίπου 10–25 λεπτά, ή 45–55% του ύπνου. Είναι πιο δύσκολο να ξυπνήσεις κάποιον σε αυτό το στάδιο. Φαίνεται πως είναι το πιο σημαντικό στάδιο για την παγίωση της μνήμης μαζί με το REM.
- Στάδιο 3 NREM είναι περίπου το 3–8% του ύπνου.
- Σε αυτό το στάδιο ο εγκέφαλος περνά στον «βαθύ ύπνο» (slow-wave sleep).
- Στάδιο 4 NREM είναι περίπου 10–15% του ύπνου. Εδώ ο εγκέφαλός σου και τα συστήματα του σώματος αναγεννιούνται. Αν και συνολικά διαρκεί μόνο 1–2 ώρες, το στάδιο 4 είναι ζωτικής σημασίας για τη βέλτιστη λειτουργία.
- Ύπνος REM είναι το στάδιο όπου ονειρευόμαστε. Ο καρδιακός ρυθμός, η αρτηριακή πίεση, η δραστηριότητα του εγκεφάλου και το συμπαθητικό νευρικό σύστημα αυξάνονται, συχνά φτάνοντας επίπεδα πάνω από τον μέσο όρο της εγρήγορσης. Όμως, η μυϊκή τόνωση χάνεται—πιθανότατα για να μην κάνουμε ό,τι ονειρευόμαστε. Αυτό το στάδιο κρατά λίγα μόνο λεπτά στον πρώτο κύκλο, αλλά όσο περνάει η νύχτα διαρκεί όλο και περισσότερο.
Η εγκεφαλική δραστηριότητα κατά τον ύπνο REM μοιάζει πολύ με αυτήν της εγρήγορσης. Απεικονίσεις MRI δείχνουν ότι η αμυγδαλή και ο ιππόκαμπος (τα κέντρα συναισθήματος και μνήμης του εγκεφάλου) είναι ιδιαίτερα ενεργά στη φάση REM—ίσως και περισσότερο απ’ ό,τι όταν είμαστε ξύπνιες. Επειδή κυριαρχούν αυτά τα δύο κέντρα, τα όνειρά μας συνήθως περιέχουν έντονα συναισθήματα και ζωντανές εικόνες μνήμης. Τα όνειρα μπορούν να εκδηλωθούν ως ήχοι, εικόνες, συναισθήματα και ακόμη και αισθήσεις, και έχουν συχνά πολύ προσωπικό χαρακτήρα.
Νευροεπιστήμονες και ειδικοί ύπνου εξηγούν ότι, ενώ συχνά ανακυκλώνουμε τις δραστηριότητες της ημέρας στα όνειρα, μερικές φορές αυτά μπορούν να φέρουν πιο βαθύ νόημα, ως αντανάκλαση κάποιου τρέχοντος προβλήματος.
Όταν έχουμε στρες ή άγχος, ίσως ονειρευόμαστε πως μας κυνηγούν, ότι αργούμε σε προθεσμίες ή χάνουμε σημαντικές συναντήσεις. Σε καταστάσεις μεγάλης πίεσης ή όταν βιώνουμε συναισθηματικά δύσκολες στιγμές, είναι πιο πιθανό να έχουμε εφιάλτες.
Ορισμένοι ειδικοί πιστεύουν ότι επεξεργαζόμαστε τις εμπειρίες της ημέρας μέσα στα όνειρά μας. Το υποσυνείδητο ίσως προστατεύει το συνειδητό μυαλό από ενημέρωση, φιλτράροντας ή «κρύβοντας» το πρόβλημα μέσα στις εικονοπλασίες του ύπνου.
Γιατί θυμόμαστε κάποια όνειρα και όχι άλλα;
Έχουμε περισσότερες πιθανότητες να θυμόμαστε τα όνειρα τα οποία έχουμε λίγο πριν ξυπνήσουμε, ειδικά αν ξυπνήσουμε στη μέση μιας φάσης REM. Οι φάσεις REM διαρκούν περισσότερο καθώς περνάει η νύχτα· έτσι ονειρευόμαστε περισσότερο πριν το πρωινό ξύπνημα.
Επιπλέον, οι συναισθηματικά φορτισμένες ονειρικές εμπειρίες μένουν πιο εύκολα στη μνήμη μας. Αν ξυπνήσεις απότομα στη μέση μιας φάσης REM, π.χ. για να πας τουαλέτα, είναι πιο πιθανό να θυμάσαι τι ονειρευόσουν εκείνη τη στιγμή. Τι ισχύει όμως για τα όνειρα που έχουμε πριν και κατά τη διάρκεια της περιόδου; Προσπαθούν να μας δώσουν κάποιο μήνυμα ή είναι απλώς η φαντασία της νύχτας;
Ορμονικές αλλαγές κατά τον έμμηνο κύκλο
Ενώ οι εξωτερικές εμπειρίες παίζουν βασικό ρόλο στα όνειρα, οι κυκλικές διακυμάνσεις των ορμονών επηρεάζουν επίσης το υποσυνείδητό μας και την ικανότητά μας να αναπαυόμαστε.
Ο έμμηνος κύκλος περιλαμβάνει τέσσερις φάσεις:
- Έμμηνος ρύση
- Θυλακική φάση
- Ωοθυλακιορρηκτική φάση
- Ωχρινική φάση
Σε κάθε φάση κυριαρχούν διαφορετικές ορμόνες. Στην αρχή του κύκλου—την έμμηνο ρύση—τα επίπεδα των σεξουαλικών ορμονών είναι χαμηλά.
Μόλις τελειώσει η αιμορραγία, αρχίζει η θυλακική φάση και αυξάνεται η οιστρογόνος ορμόνη. Τα οιστρογόνα και η τεστοστερόνη κορυφώνονται στην ωορρηξία. Μόλις απελευθερωθεί το ωάριο, αρχίζει η ωχρινική φάση—τα οιστρογόνα πέφτουν γρήγορα, ενώ η προγεστερόνη ανεβαίνει ξανά.
Αν και η προγεστερόνη είναι ζωτικής σημασίας για την υγεία και την αναπαραγωγική λειτουργία των γυναικών, προκαλεί επίσης διαταραχές ύπνου. Σύμφωνα με ειδικούς, η αύξηση της προγεστερόνης συνδέεται με συντομότερες φάσεις REM και ύπνο που διακόπτεται πιο εύκολα. Στην ωχρινική φάση πριν την περίοδό σου, ίσως διαπιστώσεις δυσκολίες να αποκοιμηθείς, να ξυπνάς συχνότερα τη νύχτα ή να κοιμάσαι περισσότερο το πρωί.
Ένας άλλος παράγοντας που επηρεάζει τα όνειρα και τον ύπνο σου είναι η θερμοκρασία του σώματος. Η βασική θερμοκρασία αυξάνεται τις μέρες πριν την περίοδό σου κι αυτό μπορεί να ενοχλήσει τον ύπνο REM. Γι’ αυτό ίσως να έχεις παράξενα και ανησυχητικά όνειρα όταν έχεις πυρετό.
Έντονα όνειρα και ορμόνες
Πολλές γυναίκες αναφέρουν ότι βιώνουν ζωντανά, παράξενα—ακόμα και ανησυχητικά—όνειρα πριν την περίοδο. Τις περισσότερες φορές τα προεμμηνορροϊκά όνειρα είναι απλά... αλλόκοτα! Ιστορίες στο Reddit περιγράφουν ρεαλιστικά όνειρα όπως να πηγαίνεις τουαλέτα ή να ξεκινάς περίοδο, όνειρα με παγίδευση σε λάσπη, να σε κυνηγούν τέρατα ή δόντια που πονάνε ή πέφτουν.
Οι περισσότερες γυναίκες συμφωνούν ότι τα όνειρά τους γίνονται πιο ζωντανά και αξιομνημόνευτα πριν την έμμηνο ρύση.
Αυτή δεν είναι η μόνη φάση του κύκλου όπου τα όνειρα «τρελαίνονται». Πολλές γυναίκες αναφέρουν έντονα όνειρα τις νύχτες πριν την ωορρηξία, με αυτά τα όνειρα συχνά να είναι ευχάριστα. Η σεξουαλική σου διάθεση αυξάνεται γύρω στην ωορρηξία, οπότε ίσως ονειρευτείς έναν ρομαντικό ή ερωτικό εαυτό στον ύπνο σου.
Πώς θα βελτιώσεις τον ύπνο πριν την περίοδό σου
Αν και όλα τα ευχάριστα όνειρα είναι καλοδεχούμενα, οι εφιάλτες και ο διακοπτόμενος ύπνος μπορούν να επηρεάσουν τη διάθεσή σου και την ψυχική σου υγεία κατά τη διάρκεια της ημέρας. Ευτυχώς, υπάρχουν απλά βήματα που μπορείς να ακολουθήσεις για να μειώσεις τις ορμονικές διαταραχές του ύπνου και να ξεκουραστείς καλύτερα.
Διατήρησε ένα σταθερό πρόγραμμα ύπνου
Ο εγκέφαλος αγαπά τη ρουτίνα. Αν πηγαίνεις για ύπνο την ίδια ώρα κάθε μέρα, σύντομα θα αισθάνεσαι μόνη σου νυσταγμένη σε αυτή τη στιγμή. Ο εγκέφαλός μας ρυθμίζει καλύτερα το σώμα μας όταν έχει ένα σταθερό πρόγραμμα. Ο κωνάριος αδένας γνωρίζει πότε να εκκρίνει τη μελατονίνη, την ορμόνη ύπνου, και όταν ξυπνάς επίσης την ίδια ώρα κάθε πρωί, το σώμα σου συγχρονίζει τους κύκλους ύπνου ώστε να νιώθεις ξεκούραστη.
Άσκηση κατά τη διάρκεια της ημέρας
Η άσκηση βοηθά στη ρύθμιση των ορμονών κατά τη διάρκεια της νύχτας! Όταν κινείς το σώμα σου μέσα στη μέρα, μειώνονται τα σκαμπανεβάσματα στις ορμόνες και «χτίζεις» φυσική κούραση ώστε να κοιμάσαι ευκολότερα στο τέλος της ημέρας.
Δημιούργησε ένα χαλαρωτικό βραδινό τελετουργικό
Για βαθύτερο ύπνο που πραγματικά σε αναζωογονεί, καθιέρωσε ένα ευχάριστο τελετουργικό πριν τον ύπνο που θα ακολουθείς εύκολα κάθε βράδυ. Έτσι το μυαλό σου αντιλαμβάνεται ότι πλησιάζει η ώρα της ξεκούρασης. Για να ηρεμήσεις το μυαλό σου, μπορείς να γράψεις μερικές σκέψεις ή να κάνεις σχέδια για την επόμενη ημέρα. Για να χαλαρώσει το σώμα σου, δοκίμασε έναν σύντομο περίπατο, διατάσεις, διαλογισμό ή ένα ζεστό μπάνιο/ντους. Για θετικά συναισθήματα, αφιέρωσε χρόνο με αγαπημένα άτομα, φτιάξε θετικές εικόνες στο νου σου ή διάβασε ένα ωραίο βιβλίο.
Πιες βότανα
Αν δυσκολεύεσαι να κοιμηθείς ή αντιμετωπίζεις περισσότερο άγχος πριν την περίοδο, ορισμένα βότανα μπορούν να βοηθήσουν πραγματικά. Μελισσόχορτο, χαμομήλι, λεβάντα, βαλεριάνα και πασιφλόρα είναι όλα ευεργετικά, ειδικά αν τα πιείς νωρίς το απόγευμα.
Ωστόσο, αν πιεις τσάι ακριβώς πριν κοιμηθείς, μπορεί να ξυπνήσεις τη νύχτα για να πας τουαλέτα.
Φάε ένα ελαφρύ σνακ
Η περίοδος και η προετοιμασία της απαιτούν ενέργεια, οπότε το σώμα σου ξοδεύει περισσότερες θερμίδες και χρειάζεσαι κάτι παραπάνω για να καλύψεις τις ανάγκες του οργανισμού. Επειδή κατά τη διάρκεια του ύπνου δεν τρως (7–8 ώρες), τα αποθέματα ενέργειας τελειώνουν γρήγορα. Για να διατηρήσεις την καλή λειτουργία του σώματός σου, δοκίμασε να τρως ένα μικρό σνακ πριν από το βραδινό ύπνο. Συνδυασμός πρωτεΐνης και υδατανθράκων λειτουργεί καλά: π.χ. ένα κομμάτι τυρί με ροδάκινο ή λίγη γιαούρτι με φρούτα.
Δρόσισε το δωμάτιο
Οι ειδικοί συστήνουν να κοιμόμαστε στους 18–19° Κελσίου. Λόγω αύξησης της θερμοκρασίας στη φάση αυτή, ίσως νιώσεις καλύτερα σε πιο δροσερό δωμάτιο. Αν μπορείς, άφησε λίγο φρέσκο αέρα ή χρησιμοποίησε ανεμιστήρα/κλιματιστικό πριν κοιμηθείς.
Απέφυγε το άγχος και τους περισπασμούς πριν τον ύπνο
Το στρες μπορεί να σε επηρεάσει περισσότερο στην προεμμηνορροϊκή φάση από ό, τι τις υπόλοιπες μέρες του κύκλου. Για να κοιμάσαι καλύτερα και να αποφύγεις περίεργα όνειρα, βοήθα τον εαυτό σου να περιορίσει το στρες, την ένταση ή τα δυνατά συναισθήματα πριν τον ύπνο. Αν έχεις συνήθεια να χαζεύεις τα social, να βλέπεις ταινίες δράσης ή να διαβάζεις ειδήσεις πριν κοιμηθείς, προσπάθησε να αντικαταστήσεις αυτές τις συνήθειες με ήρεμες τελετουργίες.
Τελικές σκέψεις
Όσο περισσότερο μελετάμε τον έμμηνο κύκλο, τόσο πιο εμφανής γίνεται η τεράστια επίδρασή του στην υγεία των γυναικών. Τα παράξενα, ζωντανά όνειρα είναι άλλο ένα χαρακτηριστικό της προεμμηνορροϊκής φάσης του μηνιαίου κύκλου σου. Αυτά τα όνειρα αφηγούνται μια όμορφη ιστορία για το σώμα μας και την ικανότητά του να δημιουργεί μοναδικές εμπειρίες.
Κατέβασε το WomanLog τώρα:
