Το Στίγμα της Περιόδου σε Όλο τον Κόσμο
Η πρώτη περίοδος ενός κοριτσιού είναι ένα σημαντικό γεγονός που σηματοδοτεί την αρχή της εφηβείας και την είσοδο στη γυναικεία φύση. Για κάποιες θεωρείται ένα φυσιολογικό μέρος της ενηλικίωσης, ενώ άλλες καλούνται να παλέψουν με επιβλαβείς πεποιθήσεις που είναι ριζωμένες στον πολιτισμό που τις περιβάλλει. Σε αυτό το άρθρο, θα μάθετε για μερικούς από τους πιο συχνούς μύθους και πρακτικές που σχετίζονται με την έμμηνο ρύση και γιατί το πολιτισμικό στίγμα που επικρατεί γύρω από αυτή τη φυσική και αναπόφευκτη βιολογική διαδικασία μπορεί να είναι επικίνδυνο για τις νεαρές γυναίκες.
Ο μισός πληθυσμός του κόσμου έχει περίοδο. Η διαχείριση των κράμπων, της αϋπνίας, των ορμονικών ημικρανιών και άλλων προεμμηνορροϊκών συμπτωμάτων είναι από μόνη της αρκετά δύσκολη, αλλά οι επιβλαβείς πεποιθήσεις και οι κοινωνικοί κανόνες που περιορίζουν τι μπορεί να κάνει μία γυναίκα στην έμμηνο ρύση επηρεάζουν επίσης την ψυχική μας υγεία. Ενώ σε κάποιες χώρες η συζήτηση για την περίοδο μπορεί απλά να φέρει αμηχανία, σε άλλες, οι γυναίκες που έχουν περίοδο αποκλείονται από τις καθημερινές τους δραστηριότητες—δεν επιτρέπεται να πάνε στο σχολείο ή στη δουλειά, και απομακρύνονται από κοινωνικές συγκεντρώσεις. Ακόμα και σε χώρες όπου οι περισσότεροι θεωρούν τους εαυτούς τους σύγχρονους και λογικούς, πολλές γυναίκες και κορίτσια εξακολουθούν να ντρέπονται για αυτή τη φυσική λειτουργία του σώματός τους.
Τι είναι το στίγμα της περιόδου;
Το στίγμα της περιόδου εμφανίζεται όταν μία γυναίκα ή κορίτσι ντροπιάζεται ή νιώθει ντροπή για την περίοδό της λόγω πολιτισμικών ή κοινωνικών πεποιθήσεων. Όμως, το στίγμα της περιόδου έχει πολύ μεγαλύτερες συνέπειες από το να νιώθει κανείς ντροπή ή αμηχανία· σε πολλά μέρη του κόσμου, οι γυναίκες χάνουν ευκαιρίες εκπαίδευσης και απασχόλησης επειδή έχουν περίοδο.
Γιατί είναι σημαντικό να εξομαλυνθεί η δημόσια συζήτηση για την περίοδο;
Μπορεί να φαίνεται παράξενο ότι, ακόμη και στον 21ο αιώνα, αυτό το θέμα παραμένει συχνά ταμπού—ένα θέμα που πρέπει να συζητιέται μόνο ιδιωτικά. Πρέπει να εξομαλύνουμε την ανταλλαγή εμπειριών σχετικά με την περίοδο, γιατί το να ντροπιάζεται μια γυναίκα ή ένα κορίτσι για μια φυσιολογική λειτουργία του σώματος, από την οποία εξαρτάται το ανθρώπινο είδος, δεν εμποδίζει μόνο την ολόπλευρη ανάπτυξή τους αλλά βλάπτει και τη σχέση τους με τον εαυτό τους. Οι γυναίκες σε αναπτυσσόμενες και φτωχές κοινότητες πλήττονται περισσότερο.
Η παράλογη ντροπή περιορίζει τις γυναίκες
Όταν ένα κορίτσι βιώνει την πρώτη της περίοδο, συνήθως βρίσκεται στη μέση της βασικής της εκπαίδευσης. Σε πολλές φτωχές κοινότητες, οι οικογένειες των νεαρών κοριτσιών δεν έχουν τους πόρους να αγοράσουν προϊόντα περιόδου ή να εξασφαλίσουν υγιεινή μακριά από το σπίτι, οπότε το μόνο που μένει είναι να μην πάνε στο σχολείο. Όμως η φτώχεια είναι μόνο μέρος του προβλήματος. Πολλά κορίτσια αναφέρουν πως αγόρια αλλά ακόμα και κάποιοι δάσκαλοι στο σχολείο κάνουν προσβλητικά σχόλια για την περίοδο, δημιουργώντας μια ατμόσφαιρα διάκρισης που τις ωθεί να εγκαταλείψουν το σχολείο.
Σύμφωνα με την UNESCO, περίπου 131 εκατομμύρια κορίτσια σχολικής ηλικίας παγκοσμίως δεν φοιτούν στο σχολείο. Αυτό σημαίνει ότι έχουν λιγότερες πιθανότητες να αποκτήσουν πτυχίο και να εξασφαλίσουν σταθερό εισόδημα, παραμένοντας εξαρτημένες από μέλη της οικογένειας ή συζύγους, χωρίς να μπορούν να παίρνουν σημαντικές αποφάσεις για τη ζωή τους. Η απόλυτη εξάρτηση αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο ενδοοικογενειακής βίας—σωματικής αλλά και ψυχολογικής. Οι γυναίκες σε αυτή τη θέση είναι πολύ πιο πιθανό να ζήσουν κάτω από το όριο της φτώχειας στη συνταξιοδότηση, επειδή αδυνατούν να χτίσουν οικονομική ασφάλεια με δικά τους μέσα στη διάρκεια της ζωής τους.
Το στίγμα και οι διακρίσεις για την περίοδο αυξάνουν τον κίνδυνο κακής υγιεινής
Η έλλειψη χρημάτων για την αγορά προϊόντων περιόδου και το στίγμα της εμμήνου ρύσεως εκθέτουν γυναίκες και κορίτσια σε κίνδυνο να μην τηρούν σωστή υγιεινή. Το αίμα της περιόδου, όταν βγει από το σώμα, γίνεται γρήγορα έδαφος πολλαπλασιασμού για διάφορα βακτήρια· γι’ αυτό, ταμπόν, σερβιέτες και άλλα προϊόντα περιόδου πρέπει να αλλάζονται κάθε λίγες ώρες για να αποφευχθεί η μόλυνση. Όμως, τα κορίτσια που δεν έχουν πρόσβαση σε αυτά τα προϊόντα ή ντρέπονται να τα διαχειριστούν σε δημόσιες τουαλέτες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο για λοιμώξεις και ασθένειες. Η κακή υγιεινή κατά την περίοδο ευθύνεται επίσης για τα περισσότερα περιστατικά τοξικού σοκ, που μπορεί να είναι απειλητικό για τη ζωή.
Το στίγμα της περιόδου μετατρέπει γυναίκες και κορίτσια σε παρίες
Ακόμη και σήμερα, σε ορισμένους πολιτισμούς, οι γυναίκες που έχουν περίοδο δεν επιτρέπεται να παρίστανται σε θρησκευτικές ή κοινωνικές συγκεντρώσεις όσο αιμορραγούν. Κάποιες παραδόσεις φτάνουν στο σημείο να τους απαγορεύουν να μαγειρεύουν για την οικογένεια ή να κοιμούνται με το σύντροφό τους κατά τις ημέρες αυτές. Για αιώνες, οι Νεπαλέζοι ακολουθούσαν το Chhaupadi, τον τελετουργικό αποκλεισμό των γυναικών και κοριτσιών που έχουν περίοδο—συνήθως σε ένα πρόχειρο κατάλυμα ή αυλή εκτός του σπιτιού. Παρότι επίσημα έχει απαγορευτεί, η πρακτική συνεχίζεται σε αγροτικές και συντηρητικές περιοχές του Νεπάλ. Τέτοιες πρακτικές δεν ενισχύουν μόνο το στίγμα αλλά και μειώνουν την κοινωνική αξία της γυναίκας και αυξάνουν την ευαλωτότητά της.
Το στίγμα της περιόδου αυξάνει τον κίνδυνο ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης
Σε πολλές χώρες, όταν ένα νεαρό κορίτσι έχει την πρώτη της περίοδο, αυτό σημαίνει πως είναι έτοιμη για γάμο και οικογένεια. Κορίτσια μόλις 12 ετών μπορεί να εξαναγκαστούν σε γάμο με την έναρξη της έμμηνου ρύσης. Ενώ τεχνικά το σώμα μπορεί να κυοφορήσει, οι εφηβικές εγκυμοσύνες ενέχουν πολύ μεγαλύτερους κινδύνους θανάτου και επιπλοκών, όπως παρατεταμένο και δύσκολο τοκετό, σοβαρή αναιμία, αιμορραγία, τοξιναιμία και αναπηρία. Πολιτισμοί που ενισχύουν το στίγμα της περιόδου έχουν επίσης υψηλότερα ποσοστά ανεπιθύμητων εγκυμοσύνων, γιατί περιορίζουν τη σεξουαλική αγωγή και στα αγόρια και στα κορίτσια. Η μητρότητα σε πολύ νεαρή ηλικία, ιδιαίτερα όταν επιβάλλεται από την κοινωνία, οδηγεί σε μακροχρόνια κοινωνικά και οικονομικά μειονεκτήματα.
Η εμμηνόρροια και οι θρησκευτικές πρακτικές
Οι περισσότερες σύγχρονες θρησκείες δεν επιβάλλουν τελετουργικούς περιορισμούς στις γυναίκες που έχουν περίοδο, αλλά σε πιο συντηρητικές περιοχές τέτοια έθιμα εξακολουθούν να υπάρχουν.
Σε ορισμένα χριστιανικά δόγματα, απαγορεύεται στις γυναίκες να κοινωνούν κατά τη διάρκεια της περιόδου τους. Στο Ισλάμ, οι γυναίκες απαλλάσσονται από τη νηστεία κατά την περίοδο, αλλά σύμφωνα με αρχαία κείμενα δεν πρέπει να έρχονται σε ερωτική επαφή με το σύντροφό τους. Στον Ιουδαϊσμό, οι γυναίκες διδάσκονται να απέχουν από τη σεξουαλική επαφή κατά την περίοδο και να κάνουν λουτρό καθαρμού.
Στις περισσότερες ινδουιστικές κοινότητες, η έναρξη της εμμήνου ρύσης θεωρείται λόγος για γιορτή· ωστόσο, δεν επιτρέπεται στις γυναίκες να μπουν σε ναούς ή να συμμετέχουν σε θρησκευτικές τελετές. Σε πιο ορθόδοξες ινδουιστικές κοινότητες απαγορεύεται η είσοδος στο σπίτι και η εκτέλεση οικιακών εργασιών. Αντίστοιχα, στους Βουδιστές, η περίοδος αντιμετωπίζεται γενικά ως φυσιολογική βιολογική λειτουργία απαραίτητη για την αναπαραγωγή, αλλά σε συντηρητικές κοινότητες αποκλείονται και εκεί από θρησκευτικές τελετές ή την είσοδο σε ναούς.
Αν και κάποιες από αυτές τις πρακτικές μπορεί να φαίνονται ακίνδυνες, οι τελετουργικοί περιορισμοί καλλιεργούν την αντίληψη ότι η εμμηνορροϊκή ροή είναι κάτι μυστικό και ακάθαρτο και ότι η γυναίκα θεωρείται κατώτερη από τον άνδρα.
Οι μύθοι για την περίοδο είναι παντού
Μύθοι και ταμπού σχετικά με την περίοδο επιβιώνουν σε όλο τον κόσμο. Μόνο το 2% των γυναικών στην Κίνα χρησιμοποιεί ταμπόν, λόγω μιας διαδεδομένης πεποίθησης πως το ταμπόν σπάει τον υμένα, που παραδοσιακά θεωρούνταν λανθασμένα δείκτης παρθενίας. Παρόλο που η αποχή πριν από το γάμο δεν θεωρείται πλέον τόσο σημαντική στη σύγχρονη Κίνα, πολλοί εξακολουθούν να πιστεύουν πως η εισαγωγή αντικειμένου, όπως το ταμπόν, στο αναπτυσσόμενο σώμα είναι επικίνδυνη.
Το στίγμα περιόδου υπάρχει επίσης σε ανεπτυγμένες χώρες με υψηλά εκπαιδευτικά πρότυπα. Στην Αγγλία, σχεδόν δύο εκατομμύρια κορίτσια ηλικίας 14–21 έχουν χάσει ένα ή περισσότερα μαθήματα λόγω περιόδου, και στις ΗΠΑ τα προϊόντα περιόδου φορολογούνται ως είδη πολυτελείας, αυξάνοντας το οικονομικό βάρος των γυναικών και κοριτσιών.
Ακόμη και σήμερα, που το διαδίκτυο διευκολύνει τη διάδοση της πληροφορίας, οι αρνητικές πεποιθήσεις για την περίοδο συνεχίζουν να μεταδίδονται. Σύμφωνα με έρευνα της Plan International σε Ολλανδία, Ουγκάντα, Βραζιλία και Ινδονησία, πολλά αγόρια και νεαροί άνδρες πιστεύουν ότι η περίοδος πρέπει να μένει εκτός δημόσιας συζήτησης. Πάνω από τους μισούς θεωρούν την περίοδο βρώμικη, ενώ το 38% δηλώνει πως είναι αηδιαστική. Πάνω από τους μισούς συμφωνούν ότι η γυναίκα δεν θα πρέπει να πηγαίνει σχολείο ή στη δουλειά όταν έχει περίοδο.
Η έλλειψη έγκυρης πληροφόρησης και η προσκόλληση σε διακρίσεις καθιστούν το στίγμα δύσκολο να ξεπεραστεί. Όσο τόσα αγόρια και άνδρες συνεχίζουν να πιστεύουν ότι η περίοδος είναι λόγος αποκλεισμού των γυναικών και των κοριτσιών και στέρησης βασικών δικαιωμάτων, η βλαβερή ντροπή και οι διακρίσεις θα επιμένουν.
Πολιτισμοί που γιορτάζουν την περίοδο
Παρόλο που πολλοί επιβλαβείς μύθοι για την περίοδο έχουν τις ρίζες τους σε παραδοσιακούς πολιτισμούς, κάποιες κοινότητες γιορτάζουν την έναρξη της εμμήνου ρύσεως ως σημαντικό ορόσημο στη ζωή μίας γυναίκας.
Στη Νότια Ινδία, όταν ένα κορίτσι των Ταμίλ έχει την πρώτη της περίοδο, οι συγγενείς συγκεντρώνονται για ειδική τελετή. Λαμβάνει δώρα, της ετοιμάζεται γιορτινό φαγητό και οι μεγαλύτερες γυναίκες την λούζουν τελετουργικά. Στη Βραζιλία αυτή η σημαντική στιγμή γιορτάζεται με όλη την εκτεταμένη οικογένεια της νεαρής, ενώ αντίστοιχες γιορτές υπάρχουν και σε κάποιες κοινότητες της Νότιας Αφρικής.
Μια όμορφη τελετή πραγματοποιείται όταν ένα κορίτσι Apache φτάσει στην εφηβεία και βιώσει την πρώτη της περίοδο. Οι κοντινές της γυναίκες οργανώνουν τετραήμερη γιορτή με φαγητό, ποτό και χορό προς τιμήν της Changing Woman, σηματοδοτώντας το νέο κεφάλαιο στη ζωή της. Οι ιθαγενείς Hupa της Βόρειας Αμερικής έχουν επαναφέρει τον Χορό των Λουλουδιών, τελετουργική γιορτή της ενηλικίωσης που στοχεύει στη θετική πορεία της νεαρής γυναίκας. Άλλες ιθαγενείς φυλές της Βόρειας Αμερικής και του Νότιου Ειρηνικού τιμούν την περίοδο με περίοδο ενδοσκόπησης και τελετουργικούς καθαρμούς. Παρόλο που η γυναίκα απομονώνεται από την κοινότητα αυτό γίνεται με δική της επιλογή, ώστε να συνδεθεί με άλλες γυναίκες και να γιορτάσει τη θηλυκότητά της.
Τελικές σκέψεις
Η πρώτη περίοδος ενός κοριτσιού αποτελεί ένα σημαντικό ορόσημο στη ζωή της—είναι η πύλη στη θηλυκότητα και η αρχή της αναπαραγωγικής της ικανότητας. Δυστυχώς, για πάρα πολλές μπορεί να σημαίνει και το τέλος της ίσης μεταχείρισης και των ευκαιριών. Οι αρνητικοί μύθοι και τα ταμπού γύρω από την εμμηνορροϊκή ροή καλλιεργούν επιβλαβείς πρακτικές, διαιωνίζοντας έναν φαύλο κύκλο διακρίσεων που κρατά τις νεαρές γυναίκες πίσω και τελικά βλάπτει όλες μας. Αν και η διαδρομή είναι ακόμη μακρά, μπορούμε να ξεκινήσουμε μιλώντας ανοιχτά για τις εμπειρίες μας. Μπορούμε να πιέζουμε τις κυβερνήσεις να κάνουν τα προϊόντα περιόδου πιο προσβάσιμα και να ενθαρρύνουμε τα σχολεία να παρέχουν σωστή πληροφόρηση για την υγεία των κοριτσιών και των αγοριών.
Κατέβασε τώρα το WomanLog:
