Αναγνώριση και Ανάρρωση από Διατροφικές Διαταραχές
Το φαγητό είναι απαραίτητο στη ζωή μας. Μας δίνει ενέργεια και θρέφει το σώμα μας. Όμως, μερικές φορές αυτό που προορίζεται να μας δίνει ζωτικότητα, τελικά μας την αφαιρεί. Οι άνθρωποι με διατροφικές διαταραχές χρησιμοποιούν το φαγητό ως δεκανίκι για να αντιμετωπίσουν αρνητικά ή υπερβολικά συναισθήματα, μέχρι που η σχέση τους με αυτό γίνεται ανθυγιεινή.
Μια διατροφική διαταραχή είναι μια ψυχική πάθηση στην οποία ένα άτομο χρησιμοποιεί το φαγητό ή αναπτύσσει επιβλαβείς διατροφικές συνήθειες για να διαχειριστεί τα συναισθήματά του. Οι διατροφικές διαταραχές μπορεί να είναι σοβαρές και απειλητικές για τη ζωή. Επηρεάζουν έως και το 9% του παγκόσμιου πληθυσμού, με τις γυναίκες, τις εφήβους και τα άτομα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας να είναι πιο ευάλωτα.
Διατροφικές διαταραχές
Οι διατροφικές διαταραχές (ΔΔ) παίρνουν πολλές μορφές. Αν και συχνά πιστεύεται ότι όσες πάσχουν από ΔΔ περιορίζουν την ποσότητα φαγητού που καταναλώνουν, αυτό δεν ισχύει πάντα.
Οι διατροφικές διαταραχές μπορεί να προκαλέσουν υποσιτισμό, προβλήματα στο στομάχι και το πεπτικό σύστημα και, σε σοβαρές περιπτώσεις, να οδηγήσουν σε αυτοκτονία ή άλλες μορφές αυτοτραυματισμού. Σε αυτό το άρθρο θα παρουσιάσουμε τις πιο συχνές διατροφικές διαταραχές και θα μοιραστούμε ιδέες για το πώς μπορείς να βρεις βοήθεια αν εσύ ή κάποιο άτομο που γνωρίζεις, αντιμετωπίζει μια ΔΔ.
Ποιες είναι οι συχνότερες διατροφικές διαταραχές;
Η ψυχογενής ανορεξία (Anorexia nervosa) είναι μια γνωστή διατροφική διαταραχή που επηρεάζει χιλιάδες ανθρώπους παγκοσμίως. Ένα άτομο που πάσχει από ψυχογενή ανορεξία συνήθως περιορίζει σημαντικά την πρόσληψη φαγητού, νηστεύει συχνά, ασκείται υπερβολικά ή προσπαθεί να αποβάλει ό,τι κατανάλωσε με διάφορους τρόπους, όπως με τη συνεχή λήψη καθαρτικών και διουρητικών ή με πρόκληση εμετού. Τείνουν να είναι πιο αδύνατες σε σύγκριση με συνομήλικες, να έχουν έλλειψη ενέργειας και να φαίνονται γενικά άρρωστες.
Τα άτομα με ψυχογενή ανορεξία βλέπουν τον εαυτό τους ως υπέρβαρο, ανεξαρτήτως του πόσο λιποβαρείς είναι. Χρησιμοποιούν το φαγητό και τη γυμναστική ως μέσο τιμωρίας και ελέγχου. Αυτά τα άτομα εμφανίζουν συχνά άλλα χαρακτηριστικά, όπως την αδυναμία να φάνε δημοσίως και την ανάγκη ελέγχου του κόσμου τους μέσω της παρακολούθησης του φαγητού που καταναλώνουν.
Ψυχογενής βουλιμία
Όσες πάσχουν από ψυχογενή βουλιμία είναι επίσης πολύ προσεκτικές με την κατανάλωση θερμίδων, αλλά σε αντίθεση με την ανορεξία, οι βουλιμικές διατηρούν συνήθως φυσιολογικό σωματικό βάρος. Η διαταραχή εκφράζεται με περιόδους υπερφαγίας που ακολουθούνται από κάποιον τρόπο αποβολής, όπως καταναγκαστικός εμετός, λήψη καθαρτικών, χρήση υποκλυσμών ή υπερβολική άσκηση.
Οι βουλιμικές συχνά υπερκαταναλώνουν φαγητό σε σημείο που το στομάχι αδυνατεί να το χωνέψει, με αποτέλεσμα να αισθάνονται άρρωστες. Συνήθως καταναλώνουν τρόφιμα που αλλιώς θα απέφευγαν.
Συναισθηματική υπερφαγία
Αν και οι δύο πρώτες διαταραχές είναι πιο αναγνωρίσιμες, η συναισθηματική υπερφαγία θεωρείται η πιο συχνή διαταραχή. Πρόκειται για κατάσταση όπου ένα άτομο που νιώθει συναισθηματικά υπερφορτωμένη διαχειρίζεται τα αρνητικά συναισθήματά της μέσω του φαγητού. Συνήθως ένα τέτοιο άτομο καταναλώνει μεγάλη ποσότητα φαγητού σε μικρό χρονικό διάστημα. Σε αντίθεση με τις βουλιμικές ή τις ανορεκτικές, η συναισθηματική υπερφαγία δεν συνοδεύεται από αποβολή του φαγητού. Ωστόσο, ένα τέτοιο άτομο μπορεί να νιώσει ενοχές, ντροπή ή άλλα αρνητικά συναισθήματα μετά την υπερφαγία.
Οι συναισθηματικές υπερφάγοι είναι πιο πιθανό να έχουν αυξημένο βάρος και να χρησιμοποιούν το φαγητό ως παρηγοριά ή ανταμοιβή σε καταστάσεις λύπης, άγχους ή άλλων δυσβάσταχτων συναισθημάτων.
Διαταραχή της αναμάσησης (Rumination disorder)
Η διαταραχή της αναμάσησης είναι μια κατάσταση όπου κάποια τρώει και επαναφέρει το περιεχόμενο του στομαχιού στο στόμα μετά από κάποιο χρόνο (συνήθως περίπου 30 λεπτά). Αν και η αναμάσηση είναι συχνά εκούσια για όσες πάσχουν από αυτή τη διαταραχή, άλλες καταστάσεις όπως η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (GERD) και η γαστροπάρεση μπορούν επίσης να προκαλέσουν ακούσια αναγωγή. Όταν συμβαίνει αναμάσηση, το φαγητό στο στομάχι δεν έχει χωνευτεί. Ένα άτομο μπορεί να το ξανακαταπιεί ή να το φτύσει. Σε κάθε περίπτωση, η διαταραχή αυτή μπορεί να προκαλέσει υποσιτισμό, χαμηλό βάρος και προβλήματα στο πεπτικό σύστημα.
Τι προκαλεί τις διατροφικές διαταραχές;
Δεν υπάρχει ένας και μοναδικός λόγος για τον οποίο κάποιες αναπτύσσουν διατροφικές διαταραχές. Συνήθως, διάφοροι παράγοντες αλληλεπιδρούν ώστε να οδηγήσουν ένα άτομο σε ανθυγιεινή σχέση με το φαγητό και χαμηλή αυτοεικόνα.
Κάποιοι από τους σημαντικότερους λόγους περιλαμβάνουν:
- γενετική προδιάθεση—τα άτομα των οποίων οι γονείς αντιμετώπισαν διατροφικές διαταραχές έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσουν και οι ίδιες
- ψυχική ασθένεια—μια διατροφική διαταραχή είναι ψυχική πάθηση, αλλά συχνά συνυπάρχει με άλλες ψυχικές διαταραχές όπως κατάθλιψη, άγχος ή μετατραυματική διαταραχή
- κοινωνική πίεση—όταν ένα άτομο μεγαλώνει σε περιβάλλον όπου ορισμένοι μόνο σωματότυποι είναι αποδεκτοί και το φαγητό συνδέεται με ενοχές, αυξάνεται η πιθανότητα να αναπτύξει τοξικές διατροφικές συνήθειες
- κακή εικόνα σώματος—αν κάποια έχει δεχτεί κριτική ή bullying για το βάρος ή το σώμα της, είναι πιο πιθανό να αναπτύξει λανθασμένη αυτοεικόνα και να προσπαθήσει να αλλάξει το βάρος ή να φτάσει σε μη ρεαλιστικά πρότυπα ομορφιάς
Ποια είναι τα σημάδια ότι εσύ ή κάποια άλλη έχει ΔΔ;
Είναι δύσκολο να αναγνωρίσεις αν κάποια έχει διατροφική διαταραχή, καθώς συχνά διατηρούν φυσιολογικό βάρος και φαίνονται υγιείς. Μπορεί να υποφέρεις κι εσύ από διατροφική διαταραχή χωρίς να το γνωρίζεις. Αν και κάθε περίπτωση διαφέρει, ορισμένες ενδείξεις αποτελούν προειδοποιητικά σημάδια για κίνδυνο.
- περιορισμός φαγητού
- αποφυγή φαγητού μπροστά σε άλλους
- εμμονικός υπολογισμός θερμίδων
- αποβολή μετά το φαγητό
- ένοχη ή ντροπή μετά το φαγητό (περιορισμένου)
- συνεχής ανησυχία και παράπονα για το σχήμα ή το βάρος του σώματος
- συχνές επισκέψεις στην τουαλέτα αμέσως μετά το φαγητό
- σημαντική απώλεια βάρους
- μεταβολές στη διάθεση, άλλες ψυχικές ασθένειες (άγχος, κατάθλιψη, διαταραχή μετατραυματικού στρες, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή κ.ά.)
- υπερφαγία, γρήγορη κατανάλωση μεγάλης ποσότητας φαγητού
- προσπάθεια ελέγχου της εικόνας του σώματος
- υπερβολική άσκηση ή χρήση άσκησης ως τιμωρία για υπερφαγία ή ως δικαιολογία για να φάει περισσότερο
Οι κίνδυνοι των διατροφικών διαταραχών
Οι διατροφικές διαταραχές είναι η δεύτερη πιο επικίνδυνη ψυχική πάθηση. Μόνο η υπερβολική δόση οπιοειδών έχει υψηλότερα ποσοστά θνησιμότητας από τις ΔΔ. Όσες υποφέρουν από ΔΔ είναι πιθανότερο να αναπτύξουν σοβαρά σωματικά προβλήματα, να αυτοτραυματιστούν ή ακόμα και να αυτοκτονήσουν. Άλλοι κίνδυνοι περιλαμβάνουν:
- υποσιτισμό
- απώλεια οστικής μάζας
- οργανική ανεπάρκεια
- αναιμία
- υπογονιμότητα (μάθε περισσότερα για το πώς η διατροφή επηρεάζει το σώμα και τον εμμηνορροϊκό κύκλο)
- ορμονικά προβλήματα
- απώλεια μαλλιών
- φλεγμονή στον λαιμό, πρήξιμο στους σιελογόνους αδένες, φθαρμένο σμάλτο δοντιών, τερηδόνα, γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, ερεθισμό του εντέρου και αφυδάτωση αν κάποια αποβάλει με εμετό ή καθαρτικά
Τι μπορείς να κάνεις για να αναρρώσεις από διατροφική διαταραχή;
Κάθε διατροφική διαταραχή διαφέρει, όπως και οι θεραπείες της. Ωστόσο, οι περισσότερες ΔΔ έχουν ψυχολογικές ρίζες. Εάν υποψιάζεσαι ότι έχεις διατροφική διαταραχή ή γνωρίζεις κάποια που ίσως έχει, αναζήτησε βοήθεια αμέσως. Το πρώτο βήμα είναι να διασφαλιστεί πως οι ζωτικές λειτουργίες του ατόμου δεν επηρεάζονται. Αν επηρεάζονται, η υγειονομική φροντίδα πρέπει να αποκαταστήσει τα επίπεδα βιταμινών και μετάλλων.
Το δεύτερο και πολύ σημαντικό βήμα είναι η ψυχοθεραπεία. Είτε επιλέξεις ατομική είτε ομαδική θεραπεία, είναι κρίσιμο να αναλυθεί η ρίζα των τοξικών διατροφικών συνηθειών και της διαστρεβλωμένης εικόνας σώματος. Η θεραπεία μπορεί να σε βοηθήσει να βρεις εσωτερική ηρεμία και να αναπτύξεις πιο υγιείς τρόπους διαχείρισης. Όπως και σε κάθε άλλη ψυχική ασθένεια, η ανάρρωση απαιτεί χρόνο. Μερικές φορές μπορεί να διαρκέσει μια ζωή. Η εκμάθηση στρατηγικών διαχείρισης των συναισθημάτων και η ανάπτυξη υγιών διατροφικών συνηθειών αποτελούν το μονοπάτι για μια πιο χαρούμενη και υγιή ζωή.
Μπορείς να παρακολουθείς τον κύκλο σου με το WomanLog. Κατέβασε το WomanLog τώρα:
