Αντιμετώπιση της Εξάρτησης από Ναρκωτικά
Εκατομμύρια άνθρωποι λαμβάνουν συνταγογραφούμενα ή παράνομα ναρκωτικά για ιατρικούς ή ψυχαγωγικούς λόγους. Όταν τέτοιες ουσίες χρησιμοποιούνται χωρίς προσοχή, μπορούν να οδηγήσουν σε εξάρτηση. Η εξάρτηση από ναρκωτικά είναι επικίνδυνη για το άτομο που πλήττεται και τους ανθρώπους γύρω του.
Η εξάρτηση από ναρκωτικά είναι μία σύνθετη διαταραχή που μπορεί να αφήσει μακροχρόνιες επιπτώσεις στη σωματική και ψυχολογική υγεία ενός ατόμου. Η κατάχρηση παράνομων ή συνταγογραφούμενων ναρκωτικών μπορεί να οδηγήσει σε αλλαγές συμπεριφοράς, σωματικές παθήσεις, ακόμα και θάνατο.
Πώς δρουν τα ναρκωτικά;
Αν και όταν μιλάμε για εξάρτηση πολλοί φαντάζονται παράνομα ναρκωτικά, νόμιμες ουσίες όπως το αλκοόλ η νικοτίνη και τα συνταγογραφούμενα φάρμακα είναι επίσης ιδιαίτερα εθιστικές. Η κατάχρηση ουσιών, είτε νόμιμων είτε παράνομων, μπορεί να οδηγήσει σε διαταραχή χρήσης ουσιών. Όσες κάνουν κατάχρηση ναρκωτικών ή φαρμάκων διατρέχουν τον κίνδυνο να βλάψουν τη σωματική και ψυχική τους υγεία.
Κατηγορίες ναρκωτικών ουσιών:
- Κάνναβη και καναβινοειδή (μαριχουάνα, χασίς)
- Κατασταλτικά (βαρβιτουρικά, βενζοδιαζεπίνες, υπνωτικά)
- Διεγερτικά (κοκαΐνη, μεθαμφεταμίνη, αμφεταμίνη)
- Ναρκωτικά πάρτι (MDMA, κεταμίνη, έκσταση, GBH, Rohypnol)
- Παραίσθητικά (LSD, μανιτάρια ψιλοκυβίνης)
- Οπιοειδή (ηρωίνη, μορφίνη, κωδεΐνη, οξυκοδόνη, υδροκοδόνη)
- Εισπνεόμενα (κόλλα, βενζίνη, διαλύτες καθαρισμού, αεροζόλ)
Η σοβαρότητα των επιπτώσεων στην υγεία εξαρτάται από το είδος της ουσίας. Κάποια από αυτά τα ναρκωτικά είναι νόμιμα και χρησιμοποιούνται ως φάρμακα, όπως η Vicodin ή η μορφίνη. Ωστόσο, ασχέτως τύπου, έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό—τον εθισμό. Αναλγητικά συνταγογραφούμενα όπως η κωδεΐνη ή η οξυκοδόνη είναι ιδιαίτερα εθιστικά, αυξάνοντας την ανάγκη να λαμβάνονται αυξημένες δόσεις ή να αναζητούνται ισχυρότερες ουσίες.
Κίνδυνοι για την υγεία από τη χρήση ναρκωτικών
Επιπτώσεις στον εγκέφαλο
Κάθε ναρκωτικό επηρεάζει διαφορετικά την ψυχική κατάσταση. Για παράδειγμα, το LSD προκαλεί έντονες παραισθήσεις, ενώ η κοκαΐνη οδηγεί σε έντονη και απρόβλεπτη συμπεριφορά. Οι ουσίες μεταβάλλουν τη χημεία του εγκεφάλου. Όσες κάνουν χρήση μπορεί να βιώσουν ευφορία, ενθουσιασμό, ευχαρίστηση και εξωστρέφεια, ακολουθούμενη από έντονα αισθήματα παράνοιας, παράλογης συμπεριφοράς και βίας. Τα περισσότερα ναρκωτικά διαταράσσουν τη σκέψη και τις αποφάσεις μας, μπορούν να προκαλέσουν απώλεια μνήμης και ακόμα και μόνιμη εγκεφαλική βλάβη.
Επιπτώσεις στη σωματική υγεία
Όπως άλλες τοξικές ουσίες, τα ναρκωτικά φιλτράρονται από το ήπαρ. Αυτό προκαλεί υπερβολικό φόρτο στο ήπαρ και μπορεί να προκαλέσει βλάβη ή ακόμα και ανεπάρκεια οργάνου. Τα ναρκωτικά μπορούν επίσης να οδηγήσουν σε καρδιακά προβλήματα όπως έμφραγμα, καρδιαγγειακά ζητήματα και λοιμώξεις αγγείων σε όσες χρησιμοποιούν ενδοφλέβια ναρκωτικά. Άλλοι συχνοί κίνδυνοι για την υγεία είναι οι κρίσεις, η πνευμονοπάθεια και το εξασθενημένο ανοσοποιητικό σύστημα. Όσες χρησιμοποιούν ανεύθυνα ναρκωτικά έχουν αυξημένες πιθανότητες να προσβληθούν από σεξουαλικά μεταδιδόμενες λοιμώξεις.
Αλλαγές στη συμπεριφορά
Όταν ένα άτομο κάνει κατάχρηση ναρκωτικών, η συμπεριφορά του μπορεί να κυμαίνεται από υπερβολικά διεγερτική και απρόβλεπτη έως καταπιεσμένη και νωχελική. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η κατάχρηση μπορεί να προκαλέσει μακροπρόθεσμες αλλαγές, όπως παρανοϊκή διαταραχή προσωπικότητας, ανυπομονησία, παραισθήσεις, βία, παρορμητικότητα και εξάρτηση.
Υπερδοσολογία
Υπερδοσολογία συμβαίνει όταν ο οργανισμός υπερφορτώνεται με τοξική ποσότητα ουσίας. Τα κατασταλτικά και τα οπιοειδή επηρεάζουν το κεντρικό νευρικό σύστημα: επιβραδύνουν τον καρδιακό ρυθμό και την αναπνοή, μειώνουν τη θερμοκρασία σώματος και συστέλλουν τις κόρες. Αν αναπνοή μειωθεί τόσο ώστε να επέλθει αναπνευστική ανακοπή, ο εγκέφαλος δεν παίρνει πια οξυγόνο, με αποτέλεσμα κώμα ή θάνατο. Τα διεγερτικά αυξάνουν τους παλμούς και την πίεση, ανεβάζουν τη θερμοκρασία σώματος και την αναπνοή. Μία υπερδοσολογία μπορεί να οδηγήσει σε κρίση, εγκεφαλικό, έμφραγμα ή θάνατο. Πολλοί θάνατοι από υπερδοσολογία προκαλούνται από τον συνδυασμό ουσιών.
Τι οδηγεί στην εξάρτηση από ναρκωτικά;
Ενώ κάθε άνθρωπος μπορεί να πέσει θύμα εξάρτησης, κάποιοι παράγοντες συμβάλλουν περισσότερο.
Είναι οι γυναίκες πιο ευάλωτες στην εξάρτηση από ναρκωτικά;
Η κατάχρηση είναι η βασική αιτία ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου ή κοινωνικής θέσης, αλλά οι γυναίκες είναι πιο ευάλωτες στην εξάρτηση. Έρευνες δείχνουν ότι η γυναικεία ορμόνη οιστρογόνο κάνει τις γυναίκες πιο ευαίσθητες στα ναρκωτικά. Είναι πιο ευάλωτες στην ανάπτυξη συνήθειας, στην υπερδοσολογία και στην υποτροπή. Επίσης, έχουν αυξημένο κίνδυνο ηπατικών και πνευμονικών βλαβών και καρδιαγγειακών παθήσεων λόγω ναρκωτικών.
Πώς επηρεάζει η χρήση ναρκωτικών την εγκυμοσύνη και το μωρό;
Όπως το αλκοόλ και τα καπνικά προϊόντα, η κατάχρηση παράνομων ή συνταγογραφούμενων ναρκωτικών κατά την εγκυμοσύνη και τον θηλασμό δημιουργεί κινδύνους για το αναπτυσσόμενο μωρό. Οι τοξικές ουσίες περνούν μέσω του πλακούντα στο έμβρυο. Αν η μητέρα κάνει τακτική χρήση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, το μωρό διατρέχει τον κίνδυνο συνδρόμου νεογνικής στέρησης (NAS). Το NAS είναι η διαδικασία στέρησης που περνά ένα μωρό μετά τη γέννηση. Είναι πιο συχνή όταν η μητέρα κάνει χρήση οπιοειδών ή διεγερτικών, αλλά συμβαίνει και από αλκοόλ, κατασταλτικά, καπνό και ακόμη και καφεΐνη.
Πώς μπορείτε να καταλάβετε αν εσείς ή κάποια γνωστή σας έχει πρόβλημα;
Παρότι συχνά συνυπάρχουν, η κατάχρηση ναρκωτικών δεν οδηγεί πάντα σε εξάρτηση. Κάποιες καταναλώνουν τοξικές ουσίες όπως αλκοόλ, νικοτίνη ή φάρμακα αλλά δεν αναπτύσσουν εθισμό. Η κύρια διαφορά είναι στις αλλαγές συμπεριφοράς και στην ικανότητα εγκατάλειψης της ουσίας που καταχρώνται.
Κοινά σημάδια εξάρτησης:
- Εμμονική ανάγκη για χρήση—μία εξαρτημένη δεν μπορεί να ζήσει χωρίς ναρκωτικά. Τα ναρκωτικά της προσφέρουν ανακούφιση, ευχαρίστηση και ευφορία. Με τον καιρό, το σώμα συνηθίζει, η ευφορία μειώνεται αλλά η ανάγκη παραμένει, κυρίως λόγω συμπτωμάτων στέρησης.
- Ευερεθιστότητα όταν δεν λαμβάνεται δόση—αμέσως μετά το τέλος της δράσης, η εξαρτημένη νιώθει άγχος, εκνευρισμό και σκέφτεται πού/πότε θα βρει την επόμενη δόση. Εμφανίζει δυσάρεστα σωματικά και ψυχολογικά συμπτώματα στέρησης.
- Παράλογη, συχνά βίαιη συμπεριφορά—η εξάρτηση μπορεί να οδηγήσει κάποιον σε παράλογες ή βίαιες πράξεις για να βρει δόση. Μπορεί να ρισκάρει τη δική της ζωή ή άλλων για χάρη της ανακούφισης.
- Κλοπή ή πρόκληση βλάβης για αγορά ναρκωτικών—οι εξαρτημένες αδυνατούν να διαχειριστούν τις ευθύνες τους, όπως εργασία και εισόδημα. Έλλειψη χρημάτων οδηγεί σε αύξηση παραβατικής συμπεριφοράς, όπως κλοπές από οικογένεια, φίλους, ξένους ή πώληση ακριβών αντικειμένων για χρήματα.
- Προβλήματα στη ζωή—η ζωή περιστρέφεται γύρω από τη χρήση ή εύρεση δόσης. Αυτό οδηγεί σε βία στο σπίτι, αποκλεισμό από κοινωνικές, επαγγελματικές δραστηριότητες, και αποξένωση. Η αλλαγή στη συμπεριφορά μπορεί να είναι τόσο έντονη που το άτομο να είναι αγνώριστο ακόμα και στους οικείους του.
- Συμπτώματα στέρησης—η τακτική χρήση κάνει το σώμα να προσαρμοστεί. Αν διακοπεί η ουσία, εμφανίζονται συμπτώματα στέρησης, που ποικίλουν ανάλογα με το είδος και τη διάρκεια χρήσης. Κάποιες περνούν τη φάση στέρησης σε λίγες ημέρες, άλλες σε εβδομάδες ή μήνες. Η στέρηση είναι σωματική και ψυχολογική διαδικασία και περιλαμβάνει συμπτώματα όπως γρίπη, διάρροια, ναυτία, έμετο, κατάθλιψη, παράνοια, μυϊκούς πόνους, παραισθήσεις, άγχος, τρέμουλο, κρίσεις. Δύσκολα συμπτώματα στέρησης αυξάνουν τον κίνδυνο υποτροπής. Η αποτοξίνωση είναι επικίνδυνη και μπορεί να προκαλέσει αφυδάτωση, αυτοτραυματισμό ή ανεπάρκεια οργάνων. Η ασφαλέστερη μέθοδος αποτοξίνωσης γίνεται με ιατρική παρακολούθηση.
Βρίσκοντας διέξοδο
Η εξάρτηση από ναρκωτικά βάζει σε κίνδυνο σοβαρή βλάβη στη σωματική και ψυχική υγεία. Δεν είναι εύκολο να σταματήσει κάνεις τη χρήση, ειδικότερα όταν πρόκειται για εξαιρετικά εθιστικά ναρκωτικά όπως τα οπιοειδή. Μία εξαρτημένη συχνά νιώθει φόβο, αβεβαιότητα και ντροπή που πρέπει να ξεπεραστούν για να έρθει στην επιφάνεια το πρόβλημα και να αρχίσει η διαδικασία λύσης της υποκείμενης αιτίας.
Η εξάρτηση είναι νόσος και δεν πρέπει να προκαλεί ντροπή ή στιγματισμό. Το πρώτο βήμα για την απεξάρτηση είναι να παραδεχτεί κάποια ότι υπάρχει πρόβλημα. Βρείτε κάποιον έμπιστο να μιλήσετε. Αν και οι περισσότερες ουσίες είναι παράνομες, υπάρχουν οργανισμοί που στηρίζουν όσες θέλουν να απεξαρτηθούν. Η ομαδική θεραπεία μπορεί να βοηθήσει στην επαφή με άτομα που έχουν πάρει την απόφαση να διακόψουν.
Το επόμενο βήμα είναι η αποτοξίνωση και η διαχείριση της στέρησης. Αυτή είναι η πιο δύσκολη φάση και μπορεί να διαρκέσει μέρες, εβδομάδες ή μήνες. Η υποτροπή είναι συχνή κατά τη διάρκεια της στέρησης. Η πιο ασφαλής μέθοδος για αποφυγή υποτροπής είναι η υποστήριξη από ειδικό. Ακόμα και μετά από χρόνια νηφαλιότητας, η επιθυμία παραμένει.
Μετά την πιο δύσκολη περίοδο, οι πρώην χρήστριες θα πρέπει να συνεχίσουν να αποφεύγουν άλλες επιβλαβείς ουσίες όπως αλκοόλ και καπνό, καθώς αυξάνουν τον κίνδυνο υποτροπής. Το να παραμείνει κάποια νηφάλια δεν είναι εύκολο, αλλά η παρακολούθηση ειδικού ή ομάδας υποστήριξης μπορεί να βοηθήσει σημαντικά.
Μπορείς να παρακολουθείς τον κύκλο σου με το WomanLog. Κατέβασε το WomanLog τώρα:
Κατέβασε το από το Google Play
