Ινομυώματα Μήτρας
Τα ινομυώματα μήτρας (γνωστά επίσης ως ινομυώματα, λειομυώματα ή μυώματα) είναι οι συχνότεροι καλοήθεις όγκοι στις γυναίκες. Πάνω από το 50% των γυναικών διαγιγνώσκονται με ινομυώματα αλλά λιγότερες από τις μισές εμφανίζουν συμπτώματα.
Τα περισσότερα ινομυώματα είναι ακίνδυνα. Ένα ινομύωμα χρειάζεται θεραπεία εάν προκαλεί έντονη αιμορραγία περιόδου, ασκεί πίεση στα εσωτερικά όργανα ή δημιουργεί προβλήματα γονιμότητας. Συζητήστε με τη γιατρό ή τη γυναικολόγο σας για τις πολλές διαθέσιμες θεραπείες.
Τα ινομυώματα της μήτρας είναι μη κακοήθεις αναπτύξεις: δεν σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου της μήτρας και σχεδόν ποτέ δεν εξελίσσονται σε κακοήθεις όγκους.
Συχνά τα ινομυώματα εμφανίζονται πολλαπλά, αν και μπορεί να υπάρξει μόνο ένα. Συνήθως είναι μικρά, αλλά μερικές φορές αυξάνονται αρκετά και καταλαμβάνουν μεγάλο μέρος του τοιχώματος της μήτρας.
Συμπτώματα
Τα ινομυώματα μπορεί να είναι συμπτωματικά («ενεργά») ή ασυμπτωματικά («ανενεργά»). Ένα ασυμπτωματικό ινομύωμα μπορεί να ανιχνευθεί κατά τη διάρκεια τακτικής γυναικολογικής ή υπερηχογραφικής εξέτασης, όμως τα μικρά ινομυώματα συχνά δεν εντοπίζονται. Ένα συμπτωματικό ινομύωμα θα προκαλέσει μερικά ή όλα από τα παρακάτω συμπτώματα:
- Επώδυνη έμμηνος ρύση
- Έντονη αιμορραγία ή παρατεταμένη εμμηνόρροια
- Πίεση ή πόνος στη λεκάνη
- Συχνουρία
- Δυσκολία στην ούρηση
Άλλα πιθανά συμπτώματα είναι η δυσκοιλιότητα, το οσφυαλγία, ο πόνος στα πόδια, η αναιμία, η αύξηση βάρους, ο πόνος κατά τη διάρκεια της σεξουαλικής επαφής και η στειρότητα.
Τα συμπτώματα που σχετίζονται με τα ινομυώματα της μήτρας εξαρτώνται από τη θέση, το μέγεθος και τον αριθμό τους. Μερικές φορές, ένα ινομύωμα αναπτύσσεται πέρα από την αιμάτωση του και αρχίζει να νεκρώνεται, προκαλώντας οξύ πόνο. Πολλές καταστάσεις έχουν παρόμοια συμπτώματα και η αυτοδιάγνωση είναι δύσκολη. Εάν έχετε ανησυχίες για την υγεία σας, μην διστάσετε να απευθυνθείτε σε ειδικό.
Κατηγοριοποίηση
Τα ινομυώματα κατατάσσονται σύμφωνα με το μέγεθός τους:
- Μικρά (>1 εκ. – 5 εκ.) – μέγεθος μπιζελιού έως λυκίας
- Μεσαία (5 εκ. – 10 εκ.) – μέγεθος ροδάκινου έως μεγάλου λεμονιού
- Μεγάλα (10 εκ.+) – μέγεθος μάνγκο ή μεγαλύτερο
Μερικές φορές τα ινομυώματα μπορεί να αναπτυχθούν τόσο ώστε να διατείνουν τη μήτρα και να επηρεάσουν την περιοχή της λεκάνης ή της κοιλιάς. Σε ακραίες περιπτώσεις, πολλά ινομυώματα μπορεί να τεντώσουν τη μήτρα ακόμη και μέχρι το ύψος των πλευρών, προκαλώντας έντονη πίεση.
Τα μοτίβα αύξησης των ινομυωμάτων διαφέρουν. Κάποια παρουσιάζουν περιόδους γρήγορης αύξησης, άλλα συρρικνώνονται από μόνα τους ή δεν αλλάζουν πολύ σε μέγεθος. Τα ινομυώματα που υπάρχουν κατά την εγκυμοσύνη συχνά συρρικνώνονται ή εξαφανίζονται καθώς η μήτρα επανέρχεται στο φυσιολογικό της μέγεθος και τα επίπεδα οιστρογόνων μειώνονται.
Επιπλέον, τα ινομυώματα ταξινομούνται ανάλογα με τη θέση τους.
Ενδοτοιχωματικά ινομυώματα είναι όζοι που αναπτύσσονται μέσα στο μυϊκό στρώμα της μήτρας.
Υπάρχουν διάφοροι τύποι ενδοτοιχωματικών ινομυωμάτων:
- το προσθιο ενδοτοιχωματικό ινομύωμα, που βρίσκεται στο μπροστινό μέρος της μήτρας
- το οπίσθιο ενδοτοιχωματικό ινομύωμα, που βρίσκεται στην πίσω πλευρά της μήτρας
- το θολοειδές ενδοτοιχωματικό ινομύωμα, που βρίσκεται στο ανώτερο τμήμα της μήτρας
Υποβλεννογόνια (ή ενδοκοιλοτικά) ινομυώματα προβάλλουν στην κοιλότητα της μήτρας. Επειδή τα υποβλεννογόνια ινομυώματα αναπτύσσονται ακριβώς κάτω από τον εσωτερικό βλεννογόνο της μήτρας, συχνά προκαλούν εντονότερη αιμορραγία. Ακόμη και μικρά ινομυώματα σε αυτή τη θέση μπορεί να προκαλέσουν συμπτώματα λόγω της ευαισθησίας της ουροδόχου κύστης στην πίεση.
Τα υποβλεννογόνια ινομυώματα είναι επίσης τα πιο πιθανά να δημιουργήσουν προβλήματα γονιμότητας ή και κύησης. Οι γυναίκες με υποβλεννογόνια ινομυώματα συνήθως εμφανίζουν βαριά και παρατεταμένη έμμηνο ρύση.
Υπορρογόνια ινομυώματα αναπτύσσονται στην εξωτερική επιφάνεια της μήτρας. Προκαλούν συνήθως μεγέθυνση της μήτρας. Επειδή δεν βρίσκονται εντός της μήτρας, έχουν και μεγαλύτερο διαθέσιμο χώρο να αναπτυχθούν. Αυτά τα ινομυώματα μπορούν να γίνουν πολύ μεγάλα πριν εμφανιστούν συμπτώματα.
Μισχωτά ινομυώματα αναπτύσσουν στέλεχος (μίσχο) με το οποίο συνδέονται με τα τοιχώματα της μήτρας. Ανάλογα με το μέγεθος και τη θέση τους, αυτά τα ινομυώματα μπορούν να κάνουν τη μήτρα να φαίνεται διογκωμένη προς τη μία πλευρά.
Συσχετίσεις & πιθανοί παράγοντες
Όπως σε πολλά θέματα γυναικείας υγείας, τα ακριβή αίτια των ινομυωμάτων της μήτρας δεν είναι γνωστά. Οι ερευνήτριες έχουν εντοπίσει όμως τα παρακάτω:
Γενετικοί παράγοντες
Πολλά ινομυώματα εμφανίζουν γενετικές μεταλλάξεις που διαφέρουν από τα φυσιολογικά κύτταρα της μήτρας. Αν υπάρχει ιστορικό στην οικογένειά σας, έχετε αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσετε ινομυώματα.
Ορμόνες
Τα οιστρογόνα και η προγεστερόνη (οι ορμόνες που διεγείρουν την ανάπτυξη του βλεννογόνου της μήτρας σε κάθε κύκλο, προετοιμάζοντάς τη για εγκυμοσύνη), φαίνεται να ενισχύουν την αύξηση των ινομυωμάτων. Τα ινομυώματα περιέχουν περισσότερους υποδοχείς οιστρογόνων και προγεστερόνης από ό,τι τα φυσιολογικά κύτταρα της μήτρας. Γι’ αυτό μπορούν να αναπτυχθούν και να μεγαλώσουν ταχέως κατά την εγκυμοσύνη, ενώ συνήθως συρρικνώνονται μετά τον τοκετό ή στην εμμηνόπαυση λόγω της πτώσης των ορμονών.
Εξωκυττάρια ουσία (ECM)
Η ECM βοηθά τα κύτταρα να «κολλούν» μεταξύ τους, όπως το κονίαμα ανάμεσα στα τούβλα. Στα ινομυώματα τα επίπεδα ECM είναι αυξημένα, κάνοντάς τα πιο συμπαγή και ινώδη. Η ECM επίσης αποθηκεύει αυξητικούς παράγοντες και προκαλεί αλλαγές στα ίδια τα κύτταρα.
Φυλή
Παρόλο που κάθε γυναίκα αναπαραγωγικής ηλικίας μπορεί να παρουσιάσει ινομυώματα, οι μαύρες γυναίκες προσβάλλονται συχνότερα, με μεγαλύτερα και περισσότερα ινομυώματα, με αποτέλεσμα εντονότερα συμπτώματα και σε μικρότερη ηλικία σε σχέση με άλλες ομάδες.
Άλλοι παράγοντες
Όπως πρώιμη έναρξη έμμηνου ρύσης, παχυσαρκία, έλλειψη βιταμίνης D, διατροφή πλούσια σε κόκκινο κρέας και αλκοόλ και φτωχή σε πράσινα λαχανικά, φρούτα και γαλακτοκομικά φαίνεται να αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης ινομυωμάτων.
Υπάρχουν ελάχιστα επιστημονικά δεδομένα σχετικά με την πρόληψη των ινομυωμάτων, ωστόσο η έρευνα συνεχίζεται. Μπορεί να μην είναι εφικτό να τα προλάβουμε, αλλά ευτυχώς μόνο ένα μικρό ποσοστό χρειάζεται θεραπεία.
Ινομυώματα & γονιμότητα
Ενώ τα ινομυώματα μήτρας είναι πολύ συχνά σε γυναίκες σε αναπαραγωγική ηλικία, μόνο ένα μικρό ποσοστό αντιμετωπίζει προβλήματα γονιμότητας λόγω ινομυωμάτων.
Δεν είναι ξεκάθαρο πώς τα ινομυώματα επηρεάζουν τη γονιμότητα. Ενδέχεται να εμποδίζουν το σπέρμα να φτάσει στο ωάριο ή να επηρεάζουν την αιμάτωση του ενδομητρίου, καθυστερώντας την εμφύτευση. Μετά την αφαίρεση ανεπιθύμητων ινομυωμάτων, πολλές γυναίκες συλλαμβάνουν επιτυχώς που προηγουμένως δεν μπορούσαν.
Σε σπάνιες περιπτώσεις, τα ινομυώματα μπορεί να οδηγήσουν σε επιπλοκές όπως αποκόλληση πλακούντα, καθυστέρηση εμβρυϊκής ανάπτυξης ή πρόωρο τοκετό.
Διάγνωση
Η γυναικολόγος ή η ιατρός σας μπορεί να πραγματοποιήσει μια γυναικολογική εξέταση για αρχική διάγνωση. Η εξέταση μπορεί να αποκαλύψει ανωμαλίες ή οζίδια ύποπτα για ινομυώματα, ωστόσο απαιτούνται περαιτέρω εξετάσεις για να επιβεβαιωθεί η διάγνωση και να καθοριστεί θεραπευτικό πλάνο εφόσον χρειαστεί.
Το επόμενο βήμα είναι συνήθως ένα υπερηχογράφημα (διακοιλιακό ή διακολπικό), για τον αποκλεισμό άλλων αιτιών διόγκωσης. Ο υπέρηχος επιτρέπει τον ακριβή εντοπισμό και μέτρηση των ινομυωμάτων.
Σε ορισμένες περιπτώσεις, απαιτούνται αιματολογικές εξετάσεις για τον αποκλεισμό άλλων αιτιών, όπως διαταραχές πήξης ή προβλήματα θυρεοειδούς.
Μαγνητική τομογραφία (MRI) προτείνεται συνήθως σε γυναίκες με μεγάλη μήτρα ή κοντά στην εμμηνόπαυση. Η MRI προσφέρει λεπτομερείς πληροφορίες για τη θέση, το μέγεθος, το σχήμα και τον τύπο του όγκου, διευκολύνοντας την επιλογή θεραπείας.
Υστεροσονάγγειογράφημα (υπερηχογράφημα έγχυσης φυσιολογικού ορού), όπου ενίεται αποστειρωμένο φυσιολογικό ορό στη μήτρα για καλύτερη απεικόνιση.
Υστεροσαλπιγγογραφία χρησιμοποιεί σκιαγραφικό υγρό ακτίνων Χ για ανάδειξη της ενδομητρικής κοιλότητας και των σαλπίγγων.
Υστεροσκόπηση χρησιμοποιεί υστεροσκόπιο (λεπτό σωλήνα με φωτισμό), που εισάγεται μέσω τραχήλου στη μήτρα, με έγχυση φυσιολογικού ορού για διαστολή της κοιλότητας και λεπτομερή έλεγχο των τοιχωμάτων και των σαλπιγγικών στομίων.
Θεραπεία
Δεν χρειάζονται όλες οι γυναίκες με ινομυώματα μήτρας θεραπεία. Εάν τα ινομυώματα δεν δίνουν συμπτώματα και δεν προκαλούν προβλήματα, συχνά συρρικνώνονται ή εξαφανίζονται μόνα τους χωρίς παρέμβαση.
Αν έχετε ασυμπτωματικά ινομυώματα συνίσταται τακτικός έλεγχος—μια φορά το χρόνο αρκεί—για να διαπιστώσετε ότι δεν διογκώνονται.
Υπάρχουν πολλές μέθοδοι αντιμετώπισης ινομυωμάτων, ανάλογα με το μέγεθος, τη θέση, την ηλικία και την κατάσταση υγείας της ασθενούς.
Φαρμακευτική αγωγή στοχεύει στις ορμόνες που ρυθμίζουν τον κύκλο, θεραπεύοντας συμπτώματα όπως έντονη αιμορραγία και πίεση στη λεκάνη. Δεν εξαλείφουν τα ινομυώματα αλλά μπορεί να τα συρρικνώσουν. Μερικές φαρμακευτικές επιλογές είναι:
- Αγωνιστές εκλυτικής ορμόνης γοναδοτροπίνης (GnRH) δρουν αναστέλλοντας την παραγωγή οιστρογόνων και προγεστερόνης, προκαλώντας προσωρινή «κατάσταση εμμηνόπαυσης» (συνοδευόμενη συχνά από έντονες εξάψεις). Διακόπτουν την περίοδο, συρρικνώνουν τα ινομυώματα και βελτιώνουν την αναιμία. Πρέπει να λαμβάνονται για 3–6 μήνες, διότι η παρατεταμένη χρήση επηρεάζει την οστική πυκνότητα. Με τη λήξη τους, τα συμπτώματα συνήθως επανέρχονται. Η/Ο γιατρός σας μπορεί να τα χορηγήσει πριν από χειρουργείο ή για τη μετάβαση στην εμμηνόπαυση.
- Ενδομήτρια σπειράματα με προγεσταγόνο (IUD) είναι ορμονικά αντισυλληπτικά που μειώνουν την αιμορραγία, αλλά δεν μικραίνουν ή εξαφανίζουν τα ινομυώματα.
- Τρανεξαμικό οξύ είναι μη ορμονικό φάρμακο που μπορεί να βοηθήσει σε έντονες περιόδους.
- Αντισυλληπτικά από το στόμα βοηθούν στον έλεγχο της αιμορραγίας, αλλά δεν μικραίνουν τα ινομυώματα.
- Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φάρμακα (NSAIDs) δεν περιορίζουν την αιμορραγία, αλλά ανακουφίζουν τον πόνο λόγω ινομυωμάτων.
- Αναλγητικά και αντιφλεγμονώδη φάρμακα χωρίς συνταγή βοηθούν στον έλεγχο ορισμένων συμπτωμάτων.
- Σε περίπτωση αναιμίας λόγω έντονης αιμορραγίας, η/ο γιατρός μπορεί να προτείνει σιδηρούχα και άλλα συμπληρώματα.
Εκτός από τη φαρμακευτική θεραπεία, υπάρχουν και επιτυχημένες παρεμβάσεις: μη επεμβατικές, ελάχιστα επεμβατικές και κλασικές χειρουργικές τεχνικές.
Μη επεμβατικές τεχνικές δεν απαιτούν τομή και εφαρμόζονται εξωνοσοκομειακά.
Ο μαγνητικός τομογράφος, εξοπλισμένος με ηχοβολέα υψηλής ενέργειας, εντοπίζει με ακρίβεια τα ινομυώματα. Στη συνέχεια εφαρμόζονται ηχητικά κύματα τα οποία θερμαίνουν και καταστρέφουν περιοχές του ινομυώματος.
Ελάχιστα επεμβατικές παρεμβάσεις:
Στην εμβολή αρτηριών μήτρας, χορηγούνται εμβολικά υλικά σε συγκεκριμένες αρτηρίες, διακόπτοντας την αιμάτωση των ινομυωμάτων ώστε να συρρικνωθούν και να νεκρωθούν.
Η μέθοδος αυτή μπορεί να μειώσει αποτελεσματικά τα ινομυώματα και να ανακουφίσει τα συμπτώματα, αλλά ενέχει μικρό κίνδυνο επηρεασμού άλλων οργάνων. Συνήθως συστήνεται όταν δεν υπάρχουν σχέδια εγκυμοσύνης.
Ραδιοσυχνότητες (RF ablation) χρησιμοποιούν ενέργεια RF για διάλυση των ινομυωμάτων και συρρίκνωση των αγγείων που τα τρέφουν. Το ινομύωμα συνεχίζει να συρρικνώνεται για 3–12 μήνες, μειώνοντας προοδευτικά τα συμπτώματα. Η μέθοδος μπορεί να γίνει λαπαροσκοπικά ή διατραχηλικά.
Υπάρχει επίσης η κρυομυόλυση, που καταστρέφει τα ινομυώματα μέσω κατάψυξης.
Κλασικές χειρουργικές τεχνικές:
Μυομεκτομή. Εάν επιθυμείτε μελλοντική εγκυμοσύνη, η/ο γιατρός πιθανόν να προτείνει μυομεκτομή, όπου αφαιρούνται μόνο τα ινομυώματα και διατηρείται υγιής ο ιστός της μήτρας.
Ανάλογα με την ποσότητα, το μέγεθος και τη θέση των ινομυωμάτων, υπάρχουν τρεις επιλογές:
- Κοιλιακή μυομεκτομή. Επιλέγεται όταν υπάρχουν μεγάλα ή πολλά δύσκολα προσβάσιμα ινομυώματα. Γίνεται τομή χαμηλά στην κοιλιά και στη συνέχεια αφαιρούνται τα ινομυώματα και συρράπτεται η μήτρα. Απαιτείται ολιγοήμερη νοσηλεία και ανάρρωση 4–6 εβδομάδων. Σε μελλοντική κύηση, ενδέχεται να προταθεί καισαρική.
- Υστεροσκοπική μυομεκτομή. Εφαρμόζεται αν τα ινομυώματα βρίσκονται μέσα στη μήτρα. Με τη βοήθεια υστεροσκοπίου, αφαιρούνται με ρεσεκτοσκόπιο (σύρμα με ηλεκτρικό ρεύμα υψηλής συχνότητας). Είναι σύντομη και συνήθως απαιτεί μερικές ώρες ανάρρωσης.
- Λαπαροσκοπική μυομεκτομή. Ο/Η χειρουργός δημιουργεί μικρές τομές στην κοιλιά για την αφαίρεση των ινομυωμάτων.
Μετά τη μυομεκτομή, τα συμπτώματα συνήθως εξαφανίζονται, αλλά αν τα ινομυώματα ήταν πολλά ή δεν αφαιρέθηκαν όλα, υπάρχει πιθανότητα επανεμφάνισης.
Η υστερεκτομή είναι μια ριζική μη αναστρέψιμη επέμβαση κατά την οποία αφαιρείται ολόκληρη η μήτρα μαζί με όσα ινομυώματα περιέχει. Προκαλεί οριστική αδυναμία τεκνοποίησης και θεωρείται έσχατη λύση.
Απομένει να γίνουν πολλά για να κατανοήσουμε επαρκώς τα αίτια των ινομυωμάτων μήτρας και την πρόληψή τους. Ως τότε, εμπιστευόμαστε τις γιατρίνες και τις επιστημόνισσες που εργάζονται με τα υπάρχοντα δεδομένα για το καλό μας.
Μπορείτε να παρακολουθείτε την περίοδό σας με το WomanLog. Κατεβάστε το WomanLog τώρα:
