Καρκίνος του Μαστού: Διάγνωση, Θεραπεία και Πρόληψη
Ο καρκίνος του μαστού είναι ένας κακοήθης όγκος που αναπτύσσεται στον ιστό του μαστού. Αυτή η μορφή καρκίνου εμφανίζεται κυρίως στις γυναίκες, αλλά προσβάλλει και τους άνδρες. Οι πιθανότητες επιβίωσης αυξάνονται σημαντικά όταν ο καρκίνος διαγνωστεί έγκαιρα.
Με την πρόοδο της ιατρικής, οι ασθενείς με καρκίνο του μαστού έχουν πλέον πολύ μεγαλύτερες πιθανότητες επιβίωσης. Παράγοντες όπως η μεγαλύτερη ενημέρωση, οι τακτικοί έλεγχοι και η καλύτερη συνολική κατανόηση του καρκίνου έχουν συμβάλει ουσιαστικά στην αντιμετώπιση της νόσου σήμερα.
Πώς αναπτύσσεται ο καρκίνος του μαστού;
Ο καρκίνος του μαστού ορίζεται ως η ανώμαλη ανάπτυξη κυττάρων στον ιστό του μαστού που εξελίσσεται σε όγκο. Αυτοί οι όγκοι συνήθως ξεκινούν να αναπτύσσονται στους γαλακτοφόρους πόρους και αν δεν αντιμετωπιστούν μπορούν να εξαπλωθούν και σε άλλα τμήματα του μαστού.
Ποια επηρεάζεται από τον καρκίνο του μαστού;
Ο καρκίνος του μαστού μπορεί να προσβάλει άτομο οποιουδήποτε φύλου, όμως είναι 100 φορές πιο πιθανό να εμφανιστεί σε γυναίκες παρά σε άνδρες. Οι γυναικείοι μαστοί αναπτύσσονται κατά τη διάρκεια τριών έως τεσσάρων ετών, ολοκληρώνοντας τη διαδικασία κοντά στα 14 τους χρόνια. Καθώς σχηματίζονται οι μαστοί, τα κύτταρα γίνονται ευαίσθητα στα οιστρογόνα κι άλλες ορμόνες, ακόμη και χημικούς διαταράκτες του περιβάλλοντος. Αυτό τις καθιστά ευάλωτες στην ανάπτυξη ανώμαλων κυττάρων. Οι άνδρες δεν αναπτύσσουν γαλακτοφόρους μαστούς, οπότε τα δικά τους κύτταρα παραμένουν ανενεργά και λιγότερο επιρρεπή σε αυτό το είδος καρκίνου.
Πώς επηρεάζει η τεκνοποίηση τον κίνδυνο μιας γυναίκας για καρκίνο του μαστού; Η απάντηση είναι σύνθετη και δεν έχει ακόμα αποσαφηνιστεί πλήρως. Η άμεση επίδραση είναι μια ελαφριά αύξηση του κινδύνου, η οποία διαρκεί περίπου 10 χρόνια. Στη συνέχεια, το αποτέλεσμα αντιστρέφεται—μετά από δέκα χρόνια ο κίνδυνος καρκίνου του μαστού είναι κάπως μειωμένος σε σχέση με μια γυναίκα που δεν έχει γεννήσει ποτέ.
Αν και το να είναι κάποια γυναίκα αυξάνει την πιθανότητα εκδήλωσης καρκίνου του μαστού, μόνο περίπου το 12% αναπτύσσουν τελικά τη νόσο. Οι παράγοντες κινδύνου χωρίζονται σε δύο κατηγορίες—τροποποιήσιμοι (όσοι μπορείς να αλλάξεις) και μη τροποποιήσιμοι (όσοι δεν μπορείς να αλλάξεις).
Τροποποιήσιμοι παράγοντες κινδύνου είναι η παχυσαρκία, η υψηλή κατανάλωση αλκοόλ, το κάπνισμα, συγκεκριμένα διατροφικά πρότυπα, η έλλειψη άσκησης και η χρήση ορμονικής αντισύλληψης, ιδιαίτερα ορισμένων μορφών συνθετικών οιστρογόνων. Ωστόσο, η συσχέτιση αυτών των παραγόντων με τον καρκίνο του μαστού δεν είναι πάντα μονοσήμαντη.
Μπορείς να βρεις περισσότερες πληροφορίες στα άρθρα μας για την ορμονική και τη μη ορμονική αντισύλληψη.
Μη τροποποιήσιμοι παράγοντες κινδύνου είναι:
- Ηλικία—γυναίκες άνω των 50 έχουν αυξημένες πιθανότητες ανάπτυξης καρκίνου του μαστού, αν και η τεκνοποίηση σε νεότερη ηλικία φαίνεται να προσφέρει μακροχρόνια μείωση ρίσκου.
- Κληρονομικότητα—το οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου. Ο κίνδυνος μεγαλώνει όσο πιο κοντινή η συγγένεια (μητέρα vs μακρινή συγγενής).
- Έκθεση σε ιοντίζουσα ακτινοβολία—η ακτινοβολία θεωρείται σημαντικός παράγοντας σε διάφορα είδη καρκίνου.
- Πυκνότητα μαστικού ιστού—γυναίκες με μικρότερη ποσότητα λίπους και πυκνό μαστικό ιστό διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο καρκίνου του μαστού από εκείνες με λιγότερο πυκνό ιστό.
- Ορμονικές διαταραχές—γυναίκες με κυριαρχία οιστρογόνων διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο, καθώς η νόσος συνδέεται άμεσα με υπερπαραγωγή οιστρογόνων.
Μάθε περισσότερα για τις γυναικείες ορμόνες στο άρθρο μας εδώ.
Τύποι καρκίνου του μαστού
Ο καρκίνος του μαστού ταξινομείται ανάλογα με τύπο, στάδιο και βαθμό. Το στάδιο υποδηλώνει πόσο έχει εξαπλωθεί ή αν εξαπλώνεται η νόσος. Ο βαθμός περιγράφει την κατάσταση των κυττάρων του όγκου—αν μοιάζουν με τα φυσιολογικά κύτταρα του μαστού ή είναι πιο ανώμαλα.
Οι τύποι καρκίνου μπορεί να είναι μη διηθητικοί ή διηθητικοί—δηλαδή να εξαπλώνονται ή όχι εκτός του αρχικού τους ιστού. Οι βασικοί τύποι καρκίνου του μαστού είναι:
- Διηθητικός πορογενής καρκίνος του μαστού: αναπτύσσεται στους γαλακτοφόρους πόρους και επεκτείνεται στους γύρω ιστούς.
- Διηθητικός λοβιακός καρκίνος του μαστού: ξεκινά στους λοβούς (αδένες παραγωγής γάλακτος) και επεκτείνεται στους γύρω ιστούς.
- Πορογενές καρκίνωμα in situ: μη διηθητικός καρκίνος που αναπτύσσεται στους γαλακτοφόρους πόρους.
- Λοβιακό καρκίνωμα in situ: μη διηθητικός καρκίνος που αναπτύσσεται στους λοβούς.
Αυτοεξέταση και συμπτώματα καρκίνου του μαστού
Η αυτοεξέταση στήθους είναι μία προληπτική πρακτική που μπορείς να κάνεις στο σπίτι. Η τακτική παρατήρηση των μαστών σου θα σε βοηθήσει να αναγνωρίσεις έγκαιρα τυχόν αλλαγές που πρέπει να εξεταστούν από γιατρό.
Όταν κάνεις αυτοεξέταση, η σωστή χρονική στιγμή είναι σημαντική, αφού ο μηνιαίος κύκλος επηρεάζει την ευαισθησία και το μέγεθος των μαστών. Προσαρμόζεις το χρόνο βάσει της εμπειρίας σου—συνήθως, μία εβδομάδα μετά την έναρξη της περιόδου οι μαστοί είναι λιγότερο ευαίσθητοι.
Ξεκίνησε την αυτοεξέταση παρατηρώντας τυχόν αλλαγές στην εμφάνιση των μαστών. Υπάρχουν διαφορές σε σχήμα ή μέγεθος; Πρόσεξε αν οι θηλές είναι ίδιες. Σημάδια καρκίνου του μαστού είναι η εισολκή ή αλλαγή χρώματος της θηλής. Οποιαδήποτε ασυνήθιστη έκκριση (διαυγής ή αιματηρή) πρέπει να ελέγχεται. Άλλα οπτικά συμπτώματα είναι το οίδημα, το εξάνθημα, η ερυθρότητα και οι αλλαγές στην πληρότητα των μαστών.
Συνέχισε αγγίζοντας απαλά το στήθος με τα ακροδάχτυλα, εξερευνώντας όλο τον ιστό και τις θηλές. Ψάξε για εξογκώματα ή όζους. Δες αν νιώθεις πόνο ή ενόχληση. Ύστερα, σήκωσε τα χέρια και εξέτασε τις πλευρές του στήθους και τις μασχάλες σου, όπου βρίσκονται οι λεμφαδένες. Επίσης, παρατήρησε για τυχόν πόνο, όζους ή εξογκώματα.
Τι μπορείς να βρεις
Αν εντοπίσεις τυχόν ανώμαλα συμπτώματα, μην πανικοβληθείς. Ο καρκίνος του μαστού δεν είναι η μόνη αιτία για τις αλλαγές, όμως καλό είναι να συμβουλευτείς γιατρό για διάγνωση.
Εξογκώματα στο στήθος: Αν και είναι ανησυχητικά, 9 στις 10 φορές δεν σχετίζονται με καρκίνο. Η εμφάνισή τους συνήθως σχετίζεται με ορμονικές διακυμάνσεις. Τα καλοήθη εξογκώματα είναι μικρά (ως 2 εκ.) και μετακινούνται εύκολα.
Ευαισθησία μαστών: Συνήθως προκαλείται από ορμονικές αλλαγές στον οργανισμό. Οι μαστοί μπορεί να είναι ευαίσθητοι ή ακόμη και επίπονοι πριν την περίοδο, όταν λαμβάνεις ορμονικά αντισυλληπτικά ή κατά την εγκυμοσύνη ή άλλα αναπαραγωγικά γεγονότα. Ο ορμονικός πόνος υποχωρεί, ενώ ο φλεγμονώδης διαρκεί και συνήθως εντοπίζεται σε ένα σημείο.
Σχήμα και δέρμα μαστών: Οι περισσότερες γυναίκες δεν έχουν απολύτως συμμετρικούς μαστούς, κάτι απόλυτα φυσιολογικό. Το σχήμα μπορεί να αλλάζει κατά τη διάρκεια του κύκλου—συνήθως παρατηρείται μεγαλύτερη πληρότητα προς το τέλος του κύκλου. Η εγκυμοσύνη και ο τοκετός επίσης επηρεάζουν την όψη των μαστών. Τα σημεία που αξίζει να προσέξεις είναι η ερυθρότητα, το οίδημα ή ο ερεθισμός στο δέρμα του μαστού ή γύρω του. Ταχεία αλλαγή μεγέθους—ειδικά αν αφορά μόνο τον ένα μαστό—χρειάζεται διερεύνηση.
Διάγνωση και θεραπεία
Αν τα συμπτώματα δείχνουν καρκίνο, ο γιατρός θα σε παραπέμψει στη μονάδα ογκολογίας για περαιτέρω εξετάσεις. Οι πρώτες είναι συνήθως μη επεμβατικές—υπέρηχος και κατόπιν μαστογραφία (ακτινογραφία μαστού). Αν στις εξετάσεις διαπιστωθούν αλλοιώσεις στον ιστό, θα ληφθεί βιοψία για να διαπιστωθεί αν υπάρχει καρκίνος.
Η θεραπεία εξαρτάται από τον τύπο, το στάδιο και τον βαθμό του καρκίνου—το μέγεθος των όγκων και το πόσο έχει εξαπλωθεί η νόσος. Οι βασικές μέθοδοι είναι:
- Μερική χειρουργική επέμβαση (ογκεκτομή)—για μη διηθητικούς καρκίνους. Αφαιρείται μόνο το πάσχον τμήμα.
- Μαστεκτομή (αφαίρεση του μαστού)—απαραίτητη εφόσον υπάρξει εξάπλωση του όγκου στον περίγυρο ιστό.
- Χειρουργείο λεμφαδένων—όταν υπάρξει μεταφορά στους λεμφαδένες, αφαιρούνται ορισμένοι.
- Ακτινοθεραπεία—χρησιμοποιούνται ακτινοβολίες για καταστροφή των καρκινικών κυττάρων. Συχνά ακολουθείται μετά από μαστεκτομή για να αποτραπεί η υποτροπή.
- Χημειοθεραπεία και ορμονική θεραπεία—με φάρμακα ή ορμόνες μειώνουν ή καταστρέφουν τα καρκινικά κύτταρα. Η χημειοθεραπεία μπορεί να προταθεί πριν και μετά το χειρουργείο για μείωση του όγκου, ώστε να αφαιρεθεί λιγότερος ιστός.
Ζώντας με τον καρκίνο του μαστού
Η διάγνωση καρκίνου του μαστού μπορεί να επηρεάσει σημαντικά την ψυχική υγεία. Η ανάρρωση αφορά τόσο τη σωματική όσο και την ψυχική σου ευεξία. Είναι σημαντικό να μην μείνεις μόνη με τα συναισθήματα και τις σκέψεις σου. Η ύπαρξη κάποιου/ας να μιλήσεις—φίλης, συγγενούς ή ακόμη και αγνώστου—μπορεί να βοηθήσει ουσιαστικά.
Η θεραπεία επηρεάζει πολλές πτυχές της ζωής: σχέσεις και οικογένεια, οικονομικά, ψυχική κατάσταση και αυτοεικόνα. Πολλές γυναίκες δυσκολεύονται να βρουν νέα θετική ταυτότητα μετά από μαστεκτομή και χημειοθεραπεία. Αυτές οι αγωγές έχουν ψυχικές και σωματικές προεκτάσεις που δεν είναι πάντα εύκολο να αποδεχθείς. Τα φάρμακα συχνά προκαλούν ναυτία και η συνολική δοκιμασία εξαντλεί τα αποθέματα ενέργειας. Η ανεύρεση στήριξης και στρατηγικών αντιμετώπισης είναι βασική για την ανάρρωση.
Η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει τις γυναίκες να διαχειριστούν την κατάστασή τους. Πολλές βρίσκουν ανακούφιση στη θεραπεία ομάδας, όπου συναντούν άλλες που έχουν βιώσει καρκίνο και μοιράζονται εμπειρίες. Έτσι αναδύεται ένα αίσθημα αποδοχής και η διαπίστωση ότι καμία δεν είναι μόνη στη μάχη της.
Μπορείς να παρακολουθείς τον κύκλο σου μέσω του WomanLog. Κατέβασε το WomanLog τώρα:
