Μόνιμη Αντισύλληψη για Γυναίκες
Η μοναδική σίγουρη μέθοδος αντισύλληψης είναι η αποχή, λένε. Αν και είναι αλήθεια ότι αν δεν κάνεις ποτέ σεξ δεν μπορείς να μείνεις έγκυος, υπάρχουν αρκετές χειρουργικές μέθοδοι αντισύλληψης ή στείρωσης που είναι επίσης σχεδόν 100% αποτελεσματικές. Ποιες είναι αυτές και γιατί το θέμα αυτό στιγματίζεται τόσο έντονα;
Σπάνια συζητάμε για την εκούσια στείρωση επειδή αποτελεί σοβαρό βήμα και, σε πολλές κουλτούρες, η μητρότητα θεωρείται βιολογική επιταγή για τη γυναίκα, οπότε η επιλογή να παρεκκλίνει κανείς από αυτή την προσδοκία μπορεί να προκαλέσει στιγματισμό. Οι συνέπειες της εκούσιας στείρωσης και η δυσκολία των σχετικών επεμβάσεων για άνδρες και γυναίκες είναι συχνά πολύ διαφορετικές.
Η διαδικασία στείρωσης στους άνδρες είναι η βαζεκτομή—η διατομή και σφράγιση του σπερματικού πόρου. Αυτή η διαδικασία είναι γρήγορη, ελάχιστα επεμβατική και συχνά—αλλά όχι πάντα—αντιστρέψιμη. Η διαδικασία απολίνωσης σαλπίγγων στις γυναίκες είναι πιο επικίνδυνη και πολύπλοκη, και αν και σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να αναστραφεί, αυτό απαιτεί μεγάλη χειρουργική επέμβαση και σπάνια έχει πλήρη επιτυχία, οπότε η απόφαση για απολίνωση σαλπίγγων θα πρέπει να θεωρείται οριστική.
Κάθε φορά που κάποια κάνει σεξ με άτομο του αντίθετου βιολογικού φύλου υπάρχει πάντα το ενδεχόμενο εγκυμοσύνης. Ανάλογα με τον ορισμό, ακόμη και η «αποχή» ίσως να μην είναι 100% αποτελεσματική στην πρόληψη της εγκυμοσύνης εάν, για παράδειγμα, αποφεύγεται μόνο η διείσδυση αλλά υπάρχουν άλλες σεξουαλικές πράξεις.
Αν και σπάνια, υπάρχουν περιπτώσεις που εγκυμοσύνη προέκυψε ακόμα και από ίχνη σπέρματος—π.χ. στο μηρό—που, υπό τις κατάλληλες συνθήκες, φτάνουν να γονιμοποιήσουν ένα ωάριο. Μικρές ποσότητες σπέρματος υπάρχουν και στο προ-σπερματικό υγρό. Σύμφωνα με το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ, η μέθοδος «τραβήγματος» αποτυγχάνει να αποτρέψει την εγκυμοσύνη στο 22% των περιπτώσεων: δηλαδή, στατιστικά, πάνω από 1 στις 5 φορές!
Ενώ η ανεπιθύμητη εγκυμοσύνη είναι συχνή τόσο σε γυναίκες με σύντροφο όσο και σε ελεύθερες, είναι σχεδόν διπλάσια συχνή σε ελεύθερες γυναίκες που βρίσκονται στην αρχή ή στο τέλος της αναπαραγωγικής ηλικίας.
Η αντιμετώπιση μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης μέσω άμβλωσης συνδέεται με ιατρικούς και ψυχολογικούς κινδύνους, ενώ σε ορισμένες χώρες αυτή η επιλογή έχει και αρνητικές πολιτικές/νομικές συνέπειες. Τον Ιούνιο του 2022 το Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ ανέτρεψε μια απόφαση 50 ετών που έδινε δικαίωμα στην άμβλωση. Η πρόσβαση στην άμβλωση έχει πλέον απαγορευτεί ή περιοριστεί αυστηρά σε 26 πολιτείες με συνεχιζόμενες προσπάθειες για πλήρη απαγόρευση σε εθνικό επίπεδο.
Συνηθισμένη έναντι Μόνιμης αντισύλληψης
Οι περισσότερες θέλουν μέθοδο αντισύλληψης για να απολαύσουν το σεξ χωρίς το φόβο ή την υποχρέωση απόκτησης παιδιού για το οποίο δεν είναι έτοιμες να φροντίσουν. Μπορείτε να διαβάσετε για διάφορες μεθόδους αντισύλληψης, τόσο ορμονικές όσο και μη ορμονικές, και για τα ποσοστά επιτυχίας τους στα προηγούμενα άρθρα μας. Αυτές οι μέθοδοι εφαρμόζονται κατά περίπτωση ή μήνα με το μήνα, αλλά και ως επείγουσα αντισύλληψη («το χάπι της επόμενης μέρας»). Μετά τη διακοπή τους είναι ξανά δυνατή η πιθανότητα εγκυμοσύνης.
Αντίθετα, η στείρωση είναι μόνιμη και το θέμα της παραμένει στιγματισμένο—αν και λιγότερο από άλλες δεκαετίες. Μια γυναίκα που επιλέγει από μόνη της αυτή τη μέθοδο είναι πιθανό να κριθεί αρνητικά, να εκτιμηθεί ως λιγότερο «ζεστή» ή να προκαλέσει αρνητικές συμπεριφορές όπως αποφυγή, φθόνο ή αποστροφή.
Αν σκέφτεστε τη στείρωση, να είστε προετοιμασμένη για αντιδράσεις από φίλους, συγγενείς και ακόμη και για προκαταλήψεις από επαγγελματίες υγείας που θα συμβουλευτείτε.
Λόγοι για εκούσια στείρωση
Καθώς η στείρωση στις γυναίκες είναι σχεδόν πάντα μόνιμη, η μεγαλύτερη ανησυχία των γιατρών είναι αυτή η επιλογή να μη ληφθεί για λάθος λόγους, που πιθανώς θα οδηγήσουν σε βαθιά μεταγενέστερη λύπη. Σύμφωνα με μελέτη του 2012, τα ποσοστά μεταγενέστερης λύπης είναι υψηλότερα σε γυναίκες νεαρής ηλικίας, με λίγα ή καθόλου παιδιά, που πιέστηκαν από σύντροφο ή θεώρησαν ότι η στείρωση θα λύσει οικονομικά ή προσωπικά προβλήματα.
Οι γιατροί είναι πιο πιθανό να απορρίψουν αίτημα εθελοντικής στείρωσης αν είστε κάτω των 30 ή και 35 ετών ή αν δεν έχετε γεννήσει ποτέ. Είναι πιθανό να απαντήσετε σε πολλές ερωτήσεις και να υπογράψετε έντυπο συναίνεσης πριν το χειρουργείο. Οι στάσεις αλλάζουν, αλλά σε κάποιες περιοχές επικρατούν ακόμη οπισθοδρομικές και μισογυνικές αντιλήψεις σχετικά με τα δικαιώματα της γυναίκας για το σώμα της.
Η μόνιμη αντισύλληψη, ή εκούσια στείρωση, αποτελεί βαθιά προσωπική επιλογή και συνιστάται μόνο αν είστε απολύτως βέβαιη ότι δε θα θελήσετε στο μέλλον να αποκτήσετε παιδιά. Η απόφαση πρέπει να είναι αποκλειστικά δική σας και να μην επηρεάζεται από σύντροφο, οικογένεια, φίλους ή άλλους. Οι άνθρωποι και οι καταστάσεις αλλάζουν, αλλά σώμα έχουμε μόνο ένα.
Σε μερικές περιπτώσεις, μια γυναικολογική πάθηση όπως ο καρκίνος του τραχήλου ή άλλων τμημάτων του αναπαραγωγικού συστήματος απαιτεί χειρουργείο που οδηγεί σε στείρωση. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η υπεύθυνη ιατρός θα σας ενημερώσει για τις επιλογές και θα ζητήσει τη συναίνεσή σας πριν από το χειρουργείο.
Η στείρωση μπορεί επίσης να είναι επιλογή μετά από καισαρική τομή. Και πάλι, μόνο με τη δική σας ενημερωμένη συγκατάθεση. Συχνά προτείνεται μετά από ιδιαίτερα δύσκολο τοκετό όπου τα ίδια προβλήματα είναι πολύ πιθανόν να επανέλθουν σε μελλοντική εγκυμοσύνη ή γίνεται κατόπιν αίτησης της ίδιας της μητέρας.
Δυστυχώς, στο παρελθόν η στείρωση έχει επιβληθεί αναγκαστικά σε άτομα ορισμένων εθνοτήτων ή κοινωνικών ομάδων που θεωρούνταν λιγότερο επιθυμητά, π.χ. λόγω αναπηρίας. Άλλοτε δια νόμου, άλλοτε μέσω πίεσης ή ψευδών πληροφοριών, ωθώντας τα άτομα να «επιλέξουν» μόνες τους.
Η αναγκαστική στείρωση έχει προκαλέσει σοβαρές και μακροχρόνιες βλάβες σε ολόκληρες κοινότητες, που ακόμη υποφέρουν από τις συνέπειες. Κάποιες αναφορές δείχνουν ότι ακόμη και σήμερα εφαρμόζεται, σε ορισμένα μέρη. Η στοχευμένη στείρωση θεωρείται μορφή γενοκτονίας και δεν πρέπει να αντιμετωπίζεται ελαφρά.
Απολίνωση σαλπίγγων
Η πιο συχνά διαθέσιμη μέθοδος μόνιμης αντισύλληψης για τη γυναίκα είναι η απολίνωση σαλπίγγων, ή «δέσιμο των σαλπίγγων». Αυτή η μέθοδος είναι πάνω από 99% αποτελεσματική στην πρόληψη της εγκυμοσύνης.
Τι είναι η απολίνωση σαλπίγγων; Η γονιμοποίηση συνήθως συμβαίνει κατά ή σύντομα μετά τη σεξουαλική επαφή στις σάλπιγγες, όταν το ωάριο που έχει απελευθερωθεί από μια ωοθήκη μετακινείται προς τη μήτρα και συναντά σπερματοζωάρια. Η απολίνωση σαλπίγγων είναι χειρουργική επέμβαση υπό γενική ή τοπική αναισθησία, όπου ο χειρουργός κλείνει ή διακόπτει τις σάλπιγγες.
Σε κάποιες περιπτώσεις αφαιρείται μικρό τμήμα της κάθε σάλπιγγας ή μπορεί να αφαιρεθούν εντελώς. Η επέμβαση γίνεται συνήθως λαπαροσκοπικά—μέσω μικρής τομής κοντά στον ομφαλό ή στη κάτω κοιλιά.
Πού πηγαίνει το ωάριο μετά την απολίνωση; Οι ωοθήκες εξακολουθούν να παράγουν ωάρια σύμφωνα με τον κύκλο σας και η περίοδος συνεχίζεται κανονικά. Όμως, το ωάριο δεν μπορεί να φτάσει στη μήτρα, οπότε κάθε μήνα απορροφάται από τον οργανισμό αντί να βγει με την εμμηνόρροια.
Πόσο αποτελεσματική είναι η απολίνωση; Η απολίνωση σαλπίγγων είναι πάνω από 99% αποτελεσματική στην πρόληψη εγκυμοσύνης. Έρευνες δείχνουν ότι μόνο 2–10 γυναίκες στις 1000 που υποβάλλονται στη διαδικασία μένουν έγκυες μετά.
Ποιοι είναι οι κίνδυνοι; Όπως κάθε χειρουργείο, υπάρχει ο κίνδυνος μόλυνσης, τραυματισμού γειτονικών οργάνων (όπως της ουροδόχου κύστης), ανεπιθύμητης αντίδρασης στην αναισθησία ή μετεγχειρητικό στρες, μεταξύ άλλων πιθανών προβλημάτων.
Σε σπάνιες περιπτώσεις, μπορεί σπερματοζωάριο να βρει ωάριο, με αποτέλεσμα αυξημένο κίνδυνο έκτοπης κύησης—όταν το γονιμοποιημένο ωάριο δεν φτάνει στη μήτρα, αλλά εμφυτεύεται αλλού, συνήθως σε σάλπιγγα.
Η απολίνωση σαλπίγγων δεν συνιστάται σε άτομα με:
- διαβήτη;
- πνευμονική νόσο;
- παχυσαρκία;
- φλεγμονώδη νόσο της πυέλου.
Φυσικά, υπάρχει και ο ψυχολογικός κίνδυνος για κάθε μόνιμη μέθοδο: το ενδεχόμενο μελλοντικής λύπης αν αλλάξετε γνώμη και θελήσετε να γίνετε μητέρα. Η αναπαραγωγή ως εμπειρία αποτελεί βαθιά και πολύπλευρη πλευρά της ανθρώπινης ύπαρξης, και συχνά αδύνατον να προβλέψει κανείς πώς θα νιώσει αν βρεθεί σε τέτοια θέση.
Εκτός από την απολίνωση, υπάρχει μία ακόμη επιλογή για τη γυναίκα που αποκλείει εντελώς την πιθανότητα εγκυμοσύνης, αλλά δεν προτείνεται γενικά ως μέθοδος αντισύλληψης με προσωπική επιλογή.
Υστερεκτομή
Υστερεκτομή είναι άλλη μία χειρουργική επέμβαση που έχει ως αποτέλεσμα τη στείρωση. Εδώ αφαιρείται η μήτρα—είτε μόνη της, είτε μαζί με άλλα όργανα, όπως ο τράχηλος, οι σάλπιγγες και οι ωοθήκες. Απουσία μήτρας η εγκυμοσύνη είναι αδύνατη. Σε πολύ σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να συμβεί έκτοπη κύηση, όμως δε μπορεί να ολοκληρωθεί κύηση.
Η υστερεκτομή δεν θεωρείται συνήθως μέθοδος αντισύλληψης. Αυτή η επέμβαση γίνεται περιπτώσεις όπως:
- καρκίνος ωοθηκών, μήτρας ή τραχήλου;
- άλλες μορφές καρκίνου γύρω από τα αναπαραγωγικά όργανα;
- ινομυώματα (καλοήθη ογκίδια της μήτρας);
- υπερβολικά βαριές περίοδοι;
- έντονο άλγος τραχήλου;
- ενδομητρίωση;
- ισχυρές λοιμώξεις των γεννητικών οργάνων;
- άλλες καταστάσεις που απαγορεύουν μία υγιή εγκυμοσύνη.
Υστερεκτομή μετά τον τοκετό
Μεταγεννητική υστερεκτομή μπορεί να εφαρμοστεί όταν κινδυνεύει η υγεία ή η ζωή της μητέρας λόγω επιπλοκών στη γέννα. Σε αυτή την περίπτωση η μήτρα αφαιρείται κατά την καισαρική ή εντός 24 ωρών από τη γέννηση. Μπορεί επίσης να είναι προσχεδιασμένο μέρος μιας καισαρικής για την αποφυγή μελλοντικών κυήσεων.
Το ταξίδι της αναπαραγωγικής υγείας συνεχίζεται
Θυμηθείτε, ασφαλές σεξ δεν σημαίνει μόνο αντισύλληψη! Αν προβείτε σε μόνιμη αντισύλληψη, συνεχίστε να προστατεύετε τον εαυτό σας από ΣΜΝ με προφυλακτικό ή άλλο φράγμα.
Επίσης, αν διατηρείτε τραχηλικό ή άλλο αναπαραγωγικό όργανο, συνεχίστε τα τακτικά τεστ Παπανικολάου και τις επισκέψεις στη γυναικολόγο σας για να κάνετε προληπτικό έλεγχο της υγείας σας.
Κατεβάστε το WomanLog τώρα:
