Οίδημα: Πρήξιμο στο Σώμα Μου
Το οίδημα, ή πρήξιμο των ιστών, είναι μια φυσιολογική αντίδραση σε φλεγμονή και τραυματισμό. Το πρήξιμο προστατεύει την τραυματισμένη περιοχή και ενισχύει την αποκατάσταση των ιστών. Αν η αιτία του οιδήματος είναι προφανής, όπως για παράδειγμα ένα σπασμένο αστράγαλο ή ένα τσίμπημα εντόμου, και δεν υπάρχουν άλλα συμπτώματα, συνήθως υποχωρεί από μόνο του μέσα σε λίγες μέρες.
Τα αστράγαλά σου είναι πρησμένα ή το πρόσωπό σου φαίνεται πρησμένο; Το οίδημα μπορεί επίσης να προκληθεί από πολλές άλλες καταστάσεις, όπως έγκαυμα από τον ήλιο, υπερβολική κατανάλωση αλατιού, πολύωρη ορθοστασία και την εγκυμοσύνη. Είναι επίσης γνωστή παρενέργεια ορισμένων φαρμάκων, όπως τα κορτικοστεροειδή. Εμμένον ή χρόνιο οίδημα μπορεί να δείχνει κάποια σοβαρότερη υποκείμενη αιτία.
Το οίδημα, γνωστό και ως κατακράτηση υγρών ή υδροψία, είναι πρήξιμο που προκαλείται από συσσώρευση υπερβολικού υγρού στους ιστούς. Από πού όμως προέρχεται αυτό το υγρό;
Το υγρό κυκλοφορεί σε όλο το σώμα ως πλάσμα που περιβάλλει τα ερυθρά αιμοσφαίρια και τα αιμοπετάλια στα αιμοφόρα αγγεία, περνώντας μέσα από μικροσκοπικούς πόρους στα τριχοειδή ως διάμεσο υγρό που μεταφέρει διαλυμένα αέρια, θρεπτικά συστατικά και ηλεκτρολύτες στους μικρούς χώρους μεταξύ των κυττάρων, και επιστρέφει στο αίμα μέσω των λεμφικών αγγείων ως λεμφικό υγρό.
Πλάσμα, διάμεσο και λεμφικό υγρό είναι όλα εξωκυττάρια υγρά—νερό που περιέχει διαλυμένα σάκχαρα, άλατα, λιπαρά οξέα, αμινοξέα, συνένζυμα, ορμόνες, νευροδιαβιβαστές, λευκά αιμοσφαίρια και απόβλητα κυττάρων. Η σύσταση αυτών των υγρών διαφέρει ελαφρώς ανάλογα με τη θέση τους στο κυκλοφορικό σύστημα.
Καθώς η καρδιά αντλεί, αυξάνει την πίεση στο κυκλοφορικό σύστημα. Όταν οι ιστοί κάπου στο σώμα υποστούν βλάβη ή φλεγμονή, υγρό μπορεί να διαρρεύσει στους γύρω ιστούς προκαλώντας πρήξιμο. Η υπερβολική διαρροή υγρού μπορεί επίσης να προκύψει όταν οι μεμβράνες του κυκλοφορικού συστήματος επηρεάζονται, για παράδειγμα, από ορισμένες ορμόνες ή φάρμακα και γίνονται πιο διαπερατές.
Κύρια συμπτώματα του οιδήματος
Μερικά από τα κύρια συμπτώματα είναι:
- ορατές αλλαγές στη μορφή ή την εμφάνιση—η προσβεβλημένη περιοχή φαίνεται πρησμένη ή μεγαλύτερη από το συνηθισμένο
- δέρμα που φαίνεται τεντωμένο και γυαλιστερό
- φαγούρα ή ζέστη στην προσβεβλημένη περιοχή
- αίσθηση βάρους ή δυσφορίας
- δυσκαμψία ή μειωμένη κινητικότητα
- μειωμένη κυκλοφορία
Το οίδημα που οφείλεται σε οξεία φλεγμονή ή τραύμα μπορεί να συνοδεύεται από ζάλη, ναυτία, σύγχυση, δυσκαμψία και άλλα συμπτώματα.
Αιτίες του οιδήματος
Το οίδημα μπορεί να προκληθεί από μια ευρεία ποικιλία καταστάσεων. Κάποιες είναι ήπιες και προσωρινές, ενώ άλλες μπορεί να είναι χρόνιες ή να υποδηλώνουν σοβαρή νόσο. Οι πιο κοινές αιτίες περιλαμβάνουν:
- Σωματικό τραύμα, χτύπημα
- Παρατεταμένη καθιστική ή όρθια στάση
- Αλλεργική αντίδραση σε τρόφιμα, τσιμπήματα εντόμων, κ.ά.
- Έγκαυμα από τον ήλιο ή δραστηριότητες σε ζεστό καιρό
- Κακή διατροφή, ιδιαίτερα υπερβολικό αλάτι ή έλλειψη βιταμινών του συμπλέγματος Β
- Ορμονικές αλλαγές—αντισυλληπτικά, ορμονική θεραπεία, έμμηνος κύκλος (συνήθως στην προεμμηνορροϊκή φάση)
- Εγκυμοσύνη
- Εμμηνόπαυση
- Γήρανση
- Υποβαθμισμένη ανοσία
Σε κάποιες περιπτώσεις, ένας συγκεκριμένος τύπος οιδήματος μπορεί να υποδηλώνει πιο σοβαρή πάθηση, όπως νεφρική νόσο, νόσο των πνευμόνων, κίρρωση ήπατος, κιρσούς, νόσο του θυρεοειδούς, συγγενή καρδιακή ανεπάρκεια ή διαβήτη.
Τύποι οιδήματος
Η πιο συχνή μορφή οιδήματος εμφανίζεται κάτω από το δέρμα—συνήθως στα πόδια και τα πέλματα, τα χέρια και τα μπράτσα, ή το πρόσωπο—όταν το δίκτυο των μικροσκοπικών τριχοειδών εκεί βρίσκεται υπό πίεση ή έχει υποστεί βλάβη.
Περιφερικό οίδημα
Το περιφερικό οίδημα, δηλαδή πρήξιμο σε πόδια ή χέρια, είναι πολύ συνηθισμένο μετά από παρατεταμένη ορθοστασία ή ακινησία, χρήση σφιχτών ρούχων, έγκαυμα από τον ήλιο ή υπερβολική κατανάλωση αλατιού. Το περιφερικό οίδημα είναι επίσης συχνό στην εγκυμοσύνη και μπορεί να οφείλεται σε ορμονικές αλλαγές κατά τον έμμηνο κύκλο.
Πεδικό οίδημα
Οίδημα στα πόδια ονομάζεται συγκεκριμένα πεδικό οίδημα και είναι εξαιρετικά συχνό σε εγκύους και σε άτομα άνω των 65 ετών.
Πνευμονικό οίδημα
Το πνευμονικό οίδημα είναι όταν υγρό συγκεντρώνεται στους πνεύμονες. Μπορεί να είναι επικίνδυνο γιατί επηρεάζει την αναπνοή. Συμπτώματα είναι δύσπνοια, μεγαλύτερη δυσκολία στην αναπνοή το βράδυ ή όταν ξαπλώνετε, συριγμός, βήχας και μερικές φορές ταχεία αύξηση βάρους. Επικοινωνήστε άμεσα με το ΕΚΑΒ αν το πνευμονικό οίδημα εμφανιστεί ξαφνικά ή αν συνοδεύεται από εφίδρωση, λαχάνιασμα, βήχα με αίμα, αίσθημα παλμών, ανησυχία και αίσθημα πνιγμού.
Ωχρώδες οίδημα
Το ωχρώδες οίδημα είναι πρήξιμο στο μάτι, συγκεκριμένα στη ωχρά κηλίδα—μια ευαίσθητη περιοχή στο κέντρο του αμφιβληστροειδούς στο πίσω μέρος του ματιού που ευθύνεται για την επεξεργασία της κεντρικής όρασης και των λεπτομερειών. Αν συσσωρευτεί υγρό εδώ, η όραση θολώνει και η αντίληψη των χρωμάτων αλλάζει. Το ωχρώδες οίδημα είναι μερικές φορές επιπλοκή του διαβήτη.
Εγκεφαλικό οίδημα
Το εγκεφαλικό οίδημα είναι όταν συσσωρεύεται υγρό στον εγκέφαλο. Αυτό συνήθως οδηγεί σε διαταραχή της νευρικής λειτουργίας, αύξηση της ενδοκράνιας πίεσης και πιθανή συμπίεση του εγκεφάλου. Συμπτώματα είναι πονοκέφαλος, ναυτία, έμετος, σπασμοί, υπνηλία, διαταραχή της όρασης ή της νόησης. Το εγκεφαλικό οίδημα είναι σύνηθες μετά από τραυματισμό στο κεφάλι αλλά μπορεί επίσης να προκληθεί από αλλεργική αντίδραση, μεγάλο υψόμετρο, όγκους και άλλες αιτίες. Ζητήστε πάντα ιατρική βοήθεια σε περίπτωση τραύματος στο κεφάλι ή την καρδιά.
Σχεδόν κάθε σημείο του σώματος μπορεί να εμφανίσει οίδημα, ακόμη και τα εσωτερικά όργανα, όμως αυτό είναι πιο σπάνιο και ενδέχεται να μην αναγνωριστεί χωρίς εξειδικευμένο έλεγχο και εξοπλισμό.
Βαθμίδες οιδήματος
Ένα απλό τεστ πίεσης δίνει ένδειξη για το πόσο υγρό έχει συσσωρευτεί στους ιστούς. Πιέστε απαλά το πρησμένο σημείο με το δάχτυλο για 5–15 δευτερόλεπτα, αφήστε, και παρατηρήστε. Αν παραμένει εντύπωμα (λάκκο) όταν τραβήξετε το δάχτυλό σας, υπάρχει περίσσεια υγρού στους ιστούς. Το πόσο βαθύς είναι ο λάκκος και πόση ώρα χρειάζεται να επανέλθει το δέρμα δείχνει το βαθμό του οιδήματος.
ΒΑΘΜΙΔΑ ΛΑΚΚΟΣ ΒΑΘΟΣ ΧΡΟΝΟΣ ΕΠΑΝΟΔΟΥ
1 2mm άμεση
2 4mm λιγότερο από 15 δευτ.
3 6mm 15 έως 60 δευτ.
4 8mm 2 έως 3 λεπτά
Πώς αντιμετωπίζεται το οίδημα;
Για να μειωθεί το πρήξιμο ή η κατακράτηση υγρών σε κάποιο σημείο του σώματος, πρέπει πρώτα να εντοπίσετε την υποκείμενη αιτία, ώστε να ακολουθήσετε τα κατάλληλα βήματα ανακούφισης.
Εφόσον δεν υπάρχει κάποια σοβαρή επιπλοκή, υπάρχουν διάφορα βήματα που μπορείς να ακολουθήσεις για να βοηθήσεις τη διαδικασία ίασης. Αν το αίτιο είναι υπερβολική κόπωση σε ζέστη ή κατανάλωση αλμυρών τροφών, το πρήξιμο συνήθως υποχωρεί μόνο του μέσα σε λίγες ώρες ή μετά από έναν καλό ύπνο.
Εάν το πρήξιμο αποτελεί συχνό πρόβλημα στη ζωή σου, αλλαγές στον τρόπο ζωής ή φάρμακα ίσως χρειάζονται.
Αλλαγές στον τρόπο ζωής
Βεβαιώσου ότι τρέφεσαι ισορροπημένα και πλούσια σε θρεπτικά συστατικά, με φρέσκα φρούτα και λαχανικά. Μείωσε το αλάτι (νάτριο) και το αλκοόλ και σκέψου να διακόψεις το κάπνισμα αν καπνίζεις. Το νερό ακολουθεί το αλάτι στο σώμα—αν έχεις παραπάνω αλάτι στα νεφρά, ο οργανισμός θα κατακρατήσει νερό για να αραιώσει τη συγκέντρωση και να το αποβάλει από το σώμα.
Η σωματική δραστηριότητα αποτελεί βασικό παράγοντα για υγιές σώμα και ομαλή κυκλοφορία. Ήπια άσκηση βοηθά στη μείωση υπάρχοντος οιδήματος. Όταν υποχωρήσει το πρήξιμο, αύξησε την ένταση για πρόληψη μελλοντικών προβλημάτων.
Ανύψωσε τα πόδια σου (ή την πρησμένη περιοχή) όταν κάθεσαι ή ξαπλώνεις για καλύτερη κυκλοφορία υγρών. Αυτό μπορείς να το κάνεις ακουμπώντας τα πόδια σε μαξιλάρι ή σκαμπό στη δουλειά, ή ξαπλώνοντας με τα πόδια ψηλά στο μαξιλάρι ή στον τοίχο.
Το μασάζ και ο βελονισμός συνήθως βοηθούν τη κυκλοφορία αίματος και λέμφου, αλλά αν υπάρχει πρήξιμο, σταμάτα αν το μασάζ γίνει επώδυνο.
Ελαστικές κάλτσες ή μανίκια συμπίεσης βοηθούν να εξισορροπηθεί η πίεση στο σώμα. Οι κάλτσες ενδείκνυνται για μακροχρόνια χρήση, όταν χρειάζεσαι ανακούφιση από το πρήξιμο και ενίσχυση της κυκλοφορίας. Τα μανίκια συμπίεσης μειώνουν το πρήξιμο στις γάμπες και συχνά χρησιμοποιούνται από αθλήτριες και ορειβάτισσες για την προστασία από έντονη σωματική δραστηριότητα ή μεταβολές στην ατμοσφαιρική πίεση. Υπάρχουν επίσης ειδικά υποδήματα για οιδηματώδη πόδια και αστραγάλους.
Φάρμακα
Διουρητικά προσφέρουν ανακούφιση βοηθώντας τον οργανισμό να αποβάλει περισσότερο νάτριο με τα ούρα, απομακρύνοντας έναν λόγο κατακράτησης υγρών—απέκκριση του επιπλέον αλατιού και νερού. Χρησιμοποιούνται μόνο για βραχυχρόνιες περιπτώσεις. Τα διουρητικά συνιστώνται συνήθως για οίδημα λόγω καρδιακής ανεπάρκειας ή ηπατικής νόσου.
Το πρήξιμο από θρόμβους αίματος αντιμετωπίζεται με αντιπηκτικά.
Αντιισταμινικά συχνά χρησιμοποιούνται για την ανακούφιση από πρήξιμο και φαγούρα λόγω αλλεργίας.
Σύνοψη
Το οίδημα είναι φυσιολογική αντίδραση σε ποικίλες νόσους και τραυματισμούς. Επειδή τα πιθανά αίτια είναι πολλά, η αποτελεσματική θεραπεία βασίζεται στη σωστή διάγνωση. Η τακτική ήπια άσκηση, η ισορροπημένη διατροφή και η ανάπαυση με τα πόδια ψηλά είναι αποτελεσματικές μέθοδοι για την αντιμετώπιση του κοινού, καθημερινού πρηξίματος στα πόδια και το πρόσωπο.
Κατέβασε τώρα το WomanLog:
