Όλα Όσα Πρέπει να Ξέρεις για τον Βρουξισμό ή το Τρίξιμο των Δοντιών
Η στοματική υγεία είναι ένας κρίσιμoς - αλλά συχνά παραμελημένος - παράγοντας για τη γενική ευεξία μας. Πολλές από εμάς πηγαίνουμε στον οδοντίατρο μόνο όταν πονάμε, όμως ο βρουξισμός φθείρει σταδιακά τα δόντια και μπορεί να μην εντοπιστεί εύκολα. Σε αυτό το άρθρο θα μάθεις πώς να προστατευτείς από τις βλαβερές συνέπειες του τριξίματος των δοντιών.
Πότε ήταν η τελευταία φορά που ένιωσες ένταση; Ίσως είχες μια επερχόμενη παρουσίαση, ή έπρεπε να περάσεις ένα σημαντικό τεστ, ή αντιμετώπιζες οικογενειακά προβλήματα. Θυμάσαι πώς ένιωσε το σώμα σου; Συνήθη συμπτώματα του στρες είναι η ψυχική ανησυχία, η αυξημένη καρδιακή συχνότητα, η γρήγορη αναπνοή και η μυϊκή ένταση — ιδιαίτερα στη γνάθο. Όσες υποφέρουν από βρουξισμό εκτονώνουν την ένταση τρίβοντας τα δόντια τους, συχνά χωρίς να το αντιλαμβάνονται.
Τι είναι ο βρουξισμός;
Συμβαίνει να σφίγγεις τις γνάθους σου όταν αγχώνεσαι ή εκνευρίζεσαι; Ένα από τα κύρια σημεία συσσώρευσης της έντασης είναι η γνάθος. Όλες κάποιες φορές σφίγγουμε τα δόντια, αλλά όταν γίνεται συστηματικά, ονομάζεται βρουξισμός.
Υπάρχουν δύο τύποι βρουξισμού:
Ημερήσιος βρουξισμός
Ο ημερήσιος βρουξισμός είναι πιο εύκολο να αντιμετωπιστεί, επειδή μπορείς να εκπαιδεύσεις τον εαυτό σου να παρατηρεί πότε σφίγγει τις γνάθους και να τις χαλαρώνεις συνειδητά.
Νυχτερινός βρουξισμός
Ο νυχτερινός βρουξισμός είναι πιο δύσκολο να ελεγχθεί, καθώς δεν μπορείς να διαχειριστείς την πίεση που ασκείς στη σύγκλειση ενώ κοιμάσαι.
Τι προκαλεί τον βρουξισμό;
Συνήθως, ο ημερήσιος βρουξισμός αποτελεί φυσιολογική αντίδραση σε οξύ στρες, θυμό ή άγχος. Για να το καταπολεμήσεις, χρειάζεται να γίνεις συνειδητή στα σημάδια στρες του σώματός σου και να εφαρμόσεις στρατηγικές ηρεμίας.
Ο βρουξισμός στον ύπνο, όμως, είναι ακούσιος. Έρευνες δείχνουν ότι οφείλεται σε διαταραχές του κεντρικού νευρικού συστήματος όταν βρισκόμαστε σε ασυνείδητη κατάσταση. Συνήθως εμφανίζεται κατά τη γρήγορη φάση των ματιών (REM) του ύπνου. Παρά την μυϊκή ατονία στη διάρκεια του REM, που μας κρατάει ακίνητες για να μην αναπαράγουμε τα όνειρά μας, οι μικρότεροι μύες — όπως αυτοί που ελέγχουν τα μάτια και τη γνάθο — παραμένουν ευαίσθητοι στις αυξομειώσεις εγκεφαλικής δραστηριότητας και συναισθημάτων.
Άλλοι παράγοντες που αυξάνουν τον κίνδυνο βρουξισμού είναι:
- αισθήματα άγχους, στρες, απογοήτευσης, ανησυχίας ή πόνου
- τάση για ανταγωνιστικότητα
- έλλειψη ύπνου
- ανισορροπία των νευροδιαβιβαστών του εγκεφάλου
- λήψη εκλεκτικών αναστολέων επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs)
- κατανάλωση αλκοόλ, καπνού ή ναρκωτικών ουσιών
- υπερβολική κατανάλωση καφεΐνης
Η ανοχή στην καφεΐνη έχει και γονιδιακή βάση. Ενώ η κατανάλωση έξι ή παραπάνω φλιτζανιών καφέ την ημέρα αυξάνει τα προβλήματα ύπνου για όλες, ακόμη και ένα ή δύο φλιτζάνια μπορεί να εντείνουν το άγχος σε πιο ευαίσθητα άτομα.
Ποιες είναι οι συνέπειες του βρουξισμού;
Ο χρόνιος βρουξισμός είναι σοβαρή κατάσταση που μπορεί να οδηγήσει σε τερηδόνα, επίμονο πόνο στη γνάθο και ημικρανίες. Δυστυχώς, είναι δύσκολο να εντοπιστεί έγκαιρα — πολλές αντιλαμβάνονται ότι τρίζουν τα δόντια στον ύπνο μόνο όταν έχουν ήδη χάσει σημαντικό μέρος της αδαμαντίνης ή εμφανίσουν πόνους γνάθου ή πονοκεφάλους. Αν έχεις συγκάτοικο ή σύντροφο, ίσως το προσέξει πριν από σένα. Επισκέψου την οδοντίατρό σου άμεσα αν παρατηρήσεις κάποιο από τα παρακάτω:
- ένταση στον μασητήρα μυ, ή στους συνδετικούς ιστούς της γνάθου
- πόνο στην κροταφογναθική ένωση (TMJ)
- εκτόπιση ή «κλείδωμα» σιαγόνας
- μικρές αυλακώσεις ή αποχρωματισμούς στην επιφάνεια των δοντιών που δείχνουν φθορά
- σπασμένα δόντια
- κουνημένα δόντια
- ευαισθησία στα δόντια
- πόνους στα δόντια
- αλλαγή στα χαρακτηριστικά του προσώπου
Διαχείριση ή θεραπεία του βρουξισμού
Τα καλά νέα είναι ότι υπάρχουν πολλοί τρόποι να προστατέψεις τα δόντια και τους μύες της γνάθου σου από τις συνέπειες του βρουξισμού — και ίσως να τον σταματήσεις εντελώς.
Χρησιμοποίησε νάρθηκα νυκτός
Ειδικά διαμορφωμένοι από την οδοντίατρο, έτοιμα σετ του εμπορίου, DIY αναπτυσσόμενοι σε βραστό νερό ή μιας χρήσης, οι νάρθηκες είναι η πιο δημοφιλής λύση για την προστασία από το τρίξιμο. Προφυλάσσουν την αδαμαντίνη και τα εμφυτεύματα δοντιών από φθορά, χωρίς να αποτελούν από μόνες τους θεραπεία. Χρησιμοποίησε τον νάρθηκα στα άνω ή κάτω δόντια, τη νύχτα ή τη μέρα. Για να αποφύγεις νέα προβλήματα, προτίμησε υλικά αδρανή, φρόντισε να εφαρμόζει σωστά και καθάριζέ τον σχολαστικά μετά από κάθε χρήση.
Κάνε ενέσεις Botox
Η βοτουλινική τοξίνη δεν χρησιμοποιείται μόνο κατά των ρυτίδων αλλά και για σειρά ιατρικών προβλημάτων όπως ο βρουξισμός. Το Botox εγχέεται στους μυς της γνάθου για να εμποδίσει το σφίξιμο κατά τον ύπνο. Ένα μόνο θεραπευτικό σχήμα μπορεί να είναι αποτελεσματικό για έως και τρεις μήνες.
Πάρε μυοχαλαρωτικά
Υπάρχει μια ευρεία γκάμα φαρμακευτικών λύσεων για τον βρουξισμό βραχυπρόθεσμα — από αναλγητικά χωρίς ιατρική συνταγή όπως παρακεταμόλη ή ιβουπροφαίνη, μέχρι ηρεμιστικά, κορτικοστεροειδή ή αντικαταθλιπτικά με συνταγή. Συμβουλεύσου τη γιατρό σου για την κατάλληλη επιλογή.
Κάνε μειωτική αποκατάσταση οδοντικής κορυφής
Αυτή η οδοντιατρική διαδικασία για επαναδιαμόρφωση και ισοπέδωση των δοντιών μπορεί να βοηθήσει όσες παρουσιάζουν βρουξισμό λόγω κακής σύγκλεισης, συνωστισμού ή στραβών δοντιών.
Δοκίμασε βιοανάδραση (biofeedback)
Αυτή η μη επεμβατική μέθοδος παρέχει πληροφορίες για το σώμα μέσω ηλεκτροδίων που μετρούν φυσιολογικές παραμέτρους όπως καρδιακούς παλμούς, θερμοκρασία σώματος, εγκεφαλική δραστηριότητα, ηλεκτρική αγωγιμότητα δέρματος και οξυγόνωση αίματος. Υπάρχουν διάφορα συστήματα βιοανάδρασης για οικιακή χρήση που μπορούν να σε βοηθήσουν να κατανοήσεις και να διαχειριστείς το στρες. Ωστόσο, αν θέλεις να μετρήσεις συγκεκριμένα τη δραστηριότητα της γνάθου, ίσως χρειάζεσαι κλινική εφαρμογή.
Μάθε τεχνικές διαχείρισης στρες
Επειδή τα περισσότερα περιστατικά βρουξισμού αποδίδονται στο στρες, η εκμάθηση τεχνικών αντιμετώπισης είναι πολύ ωφέλιμη. Είτε αναζητήσεις τα αίτια, απευθυνθείς σε ψυχοθεραπεία, κάνεις διαλογισμό, είτε επιλέξεις άλλες μεθόδους για να μειώσεις την ένταση στη ζωή σου, η διαχείριση του στρες αποτελεί μακροπρόθεσμη λύση για την προφύλαξη του στόματός σου.
Μασάζ στη γνάθο και ασκήσεις προσώπου
Πολλές που υποφέρουν από βρουξισμό στον ύπνο, τρίζουν τα δόντια και την ημέρα — με αποτέλεσμα οι μύες της γνάθου να είναι διαρκώς σφιγμένοι. Το μασάζ στη γνάθο χαλαρώνει τις μυϊκές ίνες και αποτρέπει το σφίξιμο. Χρησιμοποίησε δείκτη και μέσο για να κάνεις κυκλικό μασάζ στο πρόσωπο και τον λαιμό, ξεκινώντας από την TMJ (κροταφογναθική) και καταλήγοντας στους ώμους. Μπορείς να το κάνεις οποιαδήποτε στιγμή, ιδιαίτερα πριν από τον ύπνο.
Το «γιόγκα προσώπου» ή ασκήσεις στόματος βοηθούν επίσης. Δοκίμασε να ανοίγεις το στόμα σου διάπλατα και να τοποθετείς τη γλώσσα μπροστά στα δόντια για μερικά δευτερόλεπτα. Το χασμουρητό με ανοιχτό στόμα ανακουφίζει επίσης την ένταση.
Υποστήριξε τον κιρκαδικό ρυθμό σου
Η άσκηση περιορίζει το άγχος και σε βοηθά να κοιμηθείς καλύτερα. Η σωματική δραστηριότητα μέσα στην ημέρα βελτιώνει την ποιότητα του ύπνου, ρυθμίζοντας τον κιρκαδικό ρυθμό του σώματος.
Προσπάθησε να κοιμάσαι την ίδια ώρα κάθε βράδυ και αφιέρωσε λίγα λεπτά για να ηρεμήσεις πριν τον ύπνο. Βραδινό yoga, διατάσεις, διαλογισμός, ασκήσεις αναπνοής και θετικές διαβεβαιώσεις βοηθούν στην καλύτερη χαλάρωση και ύπνο.
Βελτίωσε τη διατροφή σου
Άλλη μια συχνή αιτία βρουξισμού είναι η ανεπάρκεια μαγνησίου. Υπολογίζεται πως το 15–20% των ατόμων στις ανεπτυγμένες χώρες έχει υπομαγνησιαιμία. Αν έχεις επίσης κόπωση, μειωμένη όρεξη, ναυτία, κράμπες ή υψηλή πίεση, πρόσθεσε τρόφιμα πλούσια σε μαγνήσιο στη διατροφή σου όπως πράσινα φυλλώδη λαχανικά, αβοκάντο, μαύρη σοκολάτα, ξηρούς καρπούς, σπόρους, φασόλια και προϊόντα ολικής άλεσης ή συμβουλεύσου τη διατροφολόγο σου για συμπλήρωμα.
Άλλαξε τις (κακές) συνήθειες
Δύο από τους βασικότερους παράγοντες βρουξισμού είναι το αλκοόλ και ο καπνός. Είναι καλύτερο να σταματήσεις εντελώς το κάπνισμα λόγω των πολλαπλών κινδύνων υγείας. Ενώ παλαιότερες έρευνες ανέφεραν ότι η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ ίσως έχει κάποιες ωφέλειες, νεότερα δεδομένα δείχνουν ότι είναι προτιμότερο να απέχεις, ειδικά σε αγχωτικές περιόδους. Αν και σου δίνει πρόσκαιρη ευχαρίστηση, το αλκοόλ σε εμποδίζει να διαχειριστείς την πραγματική ρίζα του προβλήματος.
Βρουξισμός και εμμηνορροϊκός κύκλος
Αν νόμιζες ότι η λίστα με τα συμπτώματα της περιόδου ή του προεμμηνορροϊκού συνδρόμου είναι μεγάλη — πρόσθεσε και τα προβλήματα με το στόμα. Αν και το τρίξιμο των δοντιών δεν συνδέεται άμεσα με τις ορμονικές διακυμάνσεις, η στοματική υγεία μπορεί να επιδεινωθεί πριν την περίοδο. Κάποιες αναφέρουν ότι τα ούλα τους γίνονται πιο ευαίσθητα, φλεγμαίνουν ή αρχίζουν να αιμορραγούν στο τέλος του κύκλου. Αυτό λέγεται εμμηνορρυσιακή ουλίτιδα. Καθώς πέφτουν τα επίπεδα ορμονών πριν την έναρξη της περιόδου, οι ευαίσθητοι ιστοί του στόματος γίνονται πιο ευάλωτοι στην ουλίτιδα, επώδυνα έλκη ή άφθες.
Όσον αφορά τον βρουξισμό; Αν και δεν υπάρχει άμεση σύνδεση, όσες υποφέρουν από προεμμηνορροϊκή δυσφορική διαταραχή (PMDD) βιώνουν έντονα συμπτώματα PMS όπως δυνατές κράμπες, διακυμάνσεις διάθεσης, άγχος, καταθλιπτικές σκέψεις, κ.ά. Αν αντιμετωπίζεις PMDD, ίσως τρίζεις και τα δόντια σου τις ημέρες πριν την περίοδο λόγω αυξημένου στρες.
Τελικές σκέψεις
Ο βρουξισμός είναι συχνό φαινόμενο που δεν πρέπει να αγνοείς. Παρότι σχετικά ακίνδυνος βραχυπρόθεσμα, οι μακροπρόθεσμες συνέπειές του είναι σημαντικές. Τις περισσότερες φορές το στρες αποτελεί τη βασική ή τουλάχιστον έναν επιβαρυντικό παράγοντα. Ακόμη κι αν λύσεις το θέμα ιατρικά, αξίζει να αφιερώσεις χρόνο για να εντοπίσεις τα βαθύτερα αίτια — γιατί το στρες επηρεάζει και άλλους τομείς της ζωής σου. Βρες δικές σου μεθόδους για να διαχειρίζεσαι το άγχος, να μειώνεις την ανησυχία και να προλαμβάνεις τον βρουξισμό μακροπρόθεσμα.
Κατέβασε τώρα το WomanLog:
