Πόνος
Ο πόνος είναι μια καθολική ανθρώπινη εμπειρία, αλλά παραμένει και ιδιαίτερα ατομική. Μπορεί να είναι δύσκολο να αξιολογηθεί η ακριβής αιτία του πόνου, αλλά πάντα αποτελεί σήμα ότι κάτι δυνητικά επικίνδυνο συμβαίνει στο σώμα σου.
Ο πόνος συχνά θεωρείται φυσιολογικό μέρος του αθλητισμού, της γήρανσης και του τοκετού. Αν και είναι αλήθεια ότι ο πόνος αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της ανθρώπινης ύπαρξης και πως κάποιος πόνος είναι αναπόφευκτος, ο πόνος δεν προορίζεται να διαρκεί για μεγάλα χρονικά διαστήματα.
Ο πόνος αποτελεί, πρωτίστως, σήμα ότι κάτι έντονο, κατακλυσμικό και κατά πάσα πιθανότητα βλαβερό συμβαίνει στο σώμα σου. Σε βασικό επίπεδο, η εμπειρία του πόνου σου λέει να σταματήσεις ό,τι κάνεις: να αφήσεις το βαρύ αντικείμενο, να απομακρύνεις το χέρι σου από τη φωτιά, να φροντίσεις το τραύμα.
Οι υποδοχείς του πόνου ή νοσιυποδοχείς είναι αισθητικοί νευρώνες που βρίσκονται σε όλο το ανθρώπινο σώμα: στο δέρμα, σε κάποια εσωτερικά όργανα και ακόμα και στα οστά—στον μυελό και στον ίδιο τον οστικό ιστό. Χαρακτηριστικά, δεν υπάρχουν νοσιυποδοχείς στον ανθρώπινο εγκέφαλο—οι πονοκέφαλοι προκύπτουν μέσω άλλων δομών, όπως τα αιμοφόρα αγγεία, τα νεύρα και οι μύες του αυχένα και του προσώπου σου.
Η αίσθηση του πόνου προκύπτει όταν οι υποδοχείς πόνου αντιδρούν σε διάφορα βλαπτικά (ή δυνητικά βλαπτικά) ερεθίσματα στέλνοντας ηλεκτρικά σήματα στον νωτιαίο μυελό και τον εγκέφαλο ώστε να μπορέσεις να αντιδράσεις κατάλληλα.
Τα ερεθίσματα που ενεργοποιούν τους υποδοχείς πόνου μπορεί να είναι εξωτερικά ή εσωτερικά. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όταν συναντάς ένα εξωτερικό ερέθισμα, το σώμα σου θα αντιδράσει αμέσως με αυτόματες και ακούσιες αντανακλαστικές κινήσεις για να απομακρυνθεί από τον πόνο. Όταν αντιμετωπίζουμε ισχυρά και βλαπτικά ερεθίσματα, αλλάζουμε αυτόματα αυτό που κάνουμε.
Όταν βιώνουμε μια έντονη, άμεση αίσθηση πόνου, είναι σχεδόν αδύνατο να μην αλλάξουμε τη συμπεριφορά μας και να μην αναζητήσουμε βοήθεια. Ο πόνος είναι ο νούμερο ένα λόγος που οι άνθρωποι αναζητούν ιατρική βοήθεια.
Τύποι πόνου
Υπάρχουν πολλοί τρόποι να κατηγοριοποιηθεί ο πόνος: ανά εντόπιση (πονοκέφαλοι, πόνοι στις αρθρώσεις ή τους μύες κ.λπ. — όπου υπάρχει σώμα, είναι πιθανό να πονέσει) ή, για παράδειγμα, ανάλογα με την αιτία του πόνου.
Νοσιυποδοχικός vs νευροπαθητικός πόνος
Νοσιυποδοχικός πόνος είναι ο πόνος που προκαλείται από άμεσο ερεθισμό των υποδοχέων του πόνου. Συνήθως υπάρχει ορατή πραγματική ή αντιληπτή βλάβη στον ιστό γύρω από τους υποδοχείς. Νευροπαθητικός πόνος εμφανίζεται όταν βλάπτονται τα ίδια τα νευρικά μονοπάτια. Η βλάβη στο νευρικό σύστημα μπορεί να προέρχεται από διάφορες ασθένειες, όπως ο καρκίνος, ο διαβήτης ή η πολλαπλή σκλήρυνση, ή λόγω κάποιας γενετικής κατάστασης.
Φανταστικός πόνος είναι επίσης τύπος νευροπαθητικού πόνου. Εμφανίζεται στα άτομα με ακρωτηριασμό, όταν η ασθενής αναφέρει αίσθηση πόνου σε ένα άκρο που πλέον δεν υπάρχει.
Οξύς vs χρόνιος πόνος
Οξύς πόνος είναι προσωρινός και αναπτύσσεται ως άμεση αντίδραση σε ένα έντονο ερέθισμα, όπως τραυματισμό, φυσικό τραύμα, οξεία ασθένεια ή λοιμώξεις. Ο πόνος του τοκετού επίσης συγκαταλέγεται στους οξείς πόνους. Ο οξύς πόνος αποτελεί μέρος της αμυντικής λειτουργίας του σώματος. Τέτοιος πόνος εξαφανίζεται όταν αντιμετωπιστεί η υποκείμενη κατάσταση, συνήθως μέσα σε ένα μήνα.
Χρόνιος πόνος είναι ο πόνος που διαρκεί για αρκετούς μήνες ή και περισσότερο. Μπορεί να προκληθεί από νοσήματα όπως ινομυαλγία, ενδομητρίωση, αρθρίτιδα, ημικρανία ή καρκίνο. Οποιαδήποτε ανεπεξέργαστη ασθένεια ή τραυματισμός μπορεί επίσης να προκαλέσει χρόνιο πόνο. Ο χρόνιος πόνος είναι δύσκολο να αντιμετωπιστεί και να ξεπεραστεί πλήρως, καθώς συχνά η άμεση αιτία έχει ήδη εξαφανιστεί, αφήνοντας μόνο τη λανθασμένη "πληροφορία" στα νευρικά μονοπάτια σου.
Ο χρόνιος πόνος μπορεί να μην είναι τόσο έντονος όσο ο οξύς, αλλά μπορεί να έχει πολύ αρνητικές επιδράσεις τόσο σωματικά όσο και ψυχολογικά λόγω της επίμονης φύσης του.
Παράγοντες κινδύνου για χρόνιο πόνο περιλαμβάνουν:
- γενετική προδιάθεση—για παράδειγμα, αν οι ημικρανίες υπάρχουν στην οικογένειά σου, έχεις μεγαλύτερο κίνδυνο να παρουσιάσεις
- χαμηλό ή υψηλό σωματικό βάρος
- μεγαλύτερη ηλικία
- διαβήτη
- επάγγελμα ή χόμπι υψηλού κινδύνου—για παράδειγμα, αν επιβαρύνεις συχνά τις αρθρώσεις σου σηκώνοντας βαριά αντικείμενα ή κάνοντας ακραία αθλήματα
- προηγούμενους τραυματισμούς
- κάπνισμα
- καθιστική ζωή
- στρες
Ο πόνος είναι διαφορετικός για κάθε άτομο
Το κατώφλι του πόνου—η στιγμή που η αίσθηση του πόνου γίνεται δυσβάσταχτη—διαφέρει πολύ από άτομο σε άτομο.
Παράγοντες που επηρεάζουν το κατώφλι του πόνου είναι το φύλο, οι γενετικοί παράγοντες, η προηγούμενη έκθεση στα ερεθίσματα, η φυσική κατάσταση, η υγεία του δέρματος και ακόμα και φαινομενικά ασήμαντες λεπτομέρειες όπως η διάθεση σου μια συγκεκριμένη μέρα.
Φυσικά, είναι δύσκολο να αγνοήσεις τον πόνο όταν τον βιώνεις εσύ. Για άλλους όμως, δεν είναι πάντα τόσο εμφανής, ειδικά αν είναι χρόνιος και το άτομο έχει μάθει να τον διαχειρίζεται ή αν δεν μπορεί να εκφραστεί καθαρά. Αυτή η έλλειψη ευαισθησίας στην εμπειρία των άλλων έχει οδηγήσει στο παρελθόν σε πολλές άδικες πρακτικές.
Πολλά μέλη της ιατρικής κοινότητας πίστευαν πως τα μωρά δεν νιώθουν πόνο μέχρι τη δεκαετία του 1980! Αυτό, προφανώς, δεν αληθεύει. Η αντίληψη ήταν πως επειδή το βρέφος κλαίει σε όλα τα ερεθίσματα, είτε είναι επώδυνα είτε όχι, το νευρικό του σύστημα δεν είχε ακόμη αναπτυχθεί πλήρως και επομένως δε μπορεί να αναγνωρίσει αληθινό πόνο.
Πλέον, το γεγονός ότι τα βρέφη νιώθουν πόνο έχει επιβεβαιωθεί με μαγνητική τομογραφία. Η έρευνα προτείνει ότι τα βρέφη είναι ακόμα πιο ευαίσθητα στον πόνο από τους ενήλικες. Ποια μητέρα χρειάζεται τον επιστήμονα για να της το πει;
Δυστυχώς, όταν ένα άτομο που πονάει δεν μπορεί να επικοινωνήσει την εμπειρία του με τρόπο που οι άλλοι να κατανοήσουν, συχνά αγνοείται και αφήνεται να υποφέρει. Αυτό συμβαίνει και σε άτομα με αναπηρίες ή χρόνια νοσήματα. Στην πραγματικότητα, μπορεί να συμβεί σε οποιαδήποτε γυναίκα ή άτομο.
Είναι πολύ δύσκολο να αξιολογήσεις τον πόνο και να επικοινωνήσεις τα χαρακτηριστικά του αποτελεσματικά. Πώς αισθάνεσαι τον πόνο; Είναι οξύς; Σαν τράβηγμα ή παλμική αίσθηση; Πού εντοπίζεται; Το λεξιλόγιο που χρησιμοποιούμε για να περιγράψουμε τον πόνο συχνά δεν επαρκεί.
Για να ξεπεραστούν αυτές οι δυσκολίες, οι ερευνητές έχουν αναπτύξει διάφορα ερωτηματολόγια και τρόπους αναφοράς της εμπειρίας μας. Για παράδειγμα, η γιατρός σου μπορεί να σε ρωτήσει να βαθμολογήσεις τον πόνο σου σε μια κλίμακα από το 1 έως το 10 όπου το 0 σημαίνει "καθόλου πόνος" και το 10 σημαίνει "ο χειρότερος δυνατός πόνος". Συνήθως, οι γιατροί δεν προσδοκούν να πεις κάτι κοντά στο 10 κατά την εξέταση, γιατί μια γυναίκα με τόσο έντονο πόνο δε θα μπορούσε καν να μιλήσει εκείνη τη στιγμή.
Μην φοβάσαι να αξιολογήσεις προσεκτικά τον πόνο σου και να δώσεις χαμηλό αριθμό. Ένα υγιές, καλά λειτουργικό σώμα δεν θα έπρεπε να νιώθει καθόλου πόνο. Και ακόμη και 1 ή 2 στα 10 μπορεί να είναι επιζήμιο, ειδικά όταν ο πόνος είναι χρόνιος.
Πόνος και στερεότυπα
Συχνά οι γυναίκες παραβλέπονται όταν αναφέρουν πόνο στο σώμα τους, είτε επειδή θεωρούνται υπερβολικά "ευαίσθητες" ώστε να αξιολογήσουν σωστά τη σοβαρότητα, είτε επειδή αναμένεται να αντέχουν οποιονδήποτε πόνο σχετίζεται με εμμηνορρυσία, εγκυμοσύνη ή απλά το ότι είναι γυναίκες.
Αντίστοιχα στερεότυπα συναντώνται και σε άλλες ομάδες. Για παράδειγμα, τα άτομα με παχυσαρκία συχνά δεν εξετάζονται επαρκώς, καθώς, εν αγνοία της προκατάληψης τους, οι γιατροί αποδίδουν κάθε ενόχληση στο σωματικό βάρος. Αν και η παχυσαρκία σχετίζεται με διάφορα νοσήματα και η πίεση στις αρθρώσεις μπορεί να προκαλεί πόνο, η επιμονή να μη διερευνηθούν άλλες αιτίες μπορεί να αποδειχθεί βλαπτική αν η γυναίκα πάσχει από άλλες σοβαρές παθήσεις που χρειάζονται θεραπεία.
Θετικός πόνος;
Πολιτισμικά, οι αντιλήψεις μας σχετικά με τον πόνο μπορεί να είναι αρκετά αμφιλεγόμενες. Πολλές φορές πιστεύουμε πως υπάρχει αξία στο να νιώθεις πόνο όταν το κάνεις με σκοπό έναν ανώτερο στόχο: ο πόνος από αισθητικές επεμβάσεις για παράδειγμα ή κατά την άσκηση.
Η νοοτροπία "no pain, no gain" μπορεί να βλάψει σημαντικά, τόσο στον αθλητισμό όσο και αλλού. Λίγη ενόχληση και μυϊκός πόνος μετά από φυσική άσκηση είναι φυσιολογικός. Ωστόσο, το να οδηγήσεις τον εαυτό σου στην εξάντληση είναι επικίνδυνο.
Στον αθλητισμό, όπως και σε άλλους τομείς, ο πόνος είναι σήμα πως κάτι δεν πάει καλά ή ότι πρόκειται να προκληθεί τραυματισμός. Η αγνόηση του πόνου μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρά προβλήματα υγείας ή εξουθένωση.
Ο πόνος ως μέρος του σεξ αποτελεί ξεχωριστό κεφάλαιο. Για κάποιες γυναίκες, ελεγχόμενος πόνος προσφέρει επιπλέον διέγερση στο κρεβάτι. Μπορείς να διαβάσεις περισσότερα για τις σεξουαλικές φαντασιώσεις. Το βασικό είναι ότι τα πειράματα στο κρεβάτι πρέπει να γίνονται πάντα συναινετικά. Και η ίδια η σεξουαλική πράξη δεν θα πρέπει να είναι επώδυνη.
Ανακούφιση του πόνου
Υπάρχουν διάφορα φάρμακα ανακούφισης του πόνου (αναλγητικά) είτε διαθέσιμα ελεύθερα στο φαρμακείο είτε με ιατρική συνταγή.
Η ασπιρίνη και η ιμπουπροφαίνη είναι δύο από τα πιο συνηθισμένα μη συνταγογραφούμενα παυσίπονα. Μειώνουν τον πόνο μπλοκάροντας τις χημικές ουσίες που απελευθερώνονται από τον τραυματισμένο ιστό. Η ιμπουπροφαίνη μειώνει και το πρήξιμο.
Μπορεί να φαίνεται ότι αυτά τα φάρμακα στοχεύουν συγκεκριμένα την επώδυνη περιοχή, αλλά στην πραγματικότητα ταξιδεύουν σε όλη την κυκλοφορία, επηρεάζοντας κάθε σημείο όπου τα κύτταρα απελευθερώνουν ορμόνες του πόνου.
Αυτά τα φάρμακα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για πόνο σε μύες και αρθρώσεις, επώδυνη περίοδο, πονοκεφάλους και άλλα συμπτώματα. Η ασπιρίνη και η ιμπουπροφαίνη είναι σχετικά ασφαλείς, ειδικά αν χρησιμοποιούνται σποραδικά. Ωστόσο, αντιμετωπίζουν μόνο τα συμπτώματα και δεν θεραπεύουν την πραγματική αιτία του πόνου.
Τα οπιούχα όπως η μορφίνη και η φαιντανύλη είναι ισχυρότερα παυσίπονα που χορηγούνται μόνο με συνταγή. Αυτά χρησιμοποιούνται για την ανακούφιση έντονου πόνου από σοβαρό τραυματισμό, χρόνια πάθηση ή κατά την ανάρρωση από χειρουργείο. Μερικές φορές χορηγούνται και σε ασθενείς με καρκίνο για ανακούφιση από τις θεραπείες.
Τα οπιούχα μοιάζουν με τις ενδορφίνες—νευροδιαβιβαστές που παράγονται φυσικά από το σώμα σου για να μειώσουν τον πόνο. Αν καταναλώνονται υπερβολικά, μπορεί να προκαλέσουν εθισμό. Τα οπιούχα έχουν επίσης σοβαρότερες παρενέργειες σε σύγκριση με τα πιο ήπια παυσίπονα.
Οι γυναίκες με χρόνιο πόνο συχνά χρειάζονται και αντικαταθλιπτικά, εφόσον ο πόνος δεν έχει σωματική αιτία που να μπορεί να αντιμετωπιστεί.
Φυσικές λύσεις
Πολλές φορές ο πόνος μπορεί να προληφθεί ή τουλάχιστον να ανακουφιστεί με φυσικές μεθόδους όπως:
- πάγος σε πρησμένους μύες
- κρύα κομπρέσα για την ανακούφιση του πονοκεφάλου
- ζεστή κομπρέσα για αρθρίτιδα
- γιόγκα και διατάσεις για υγεία και ευλυγισία μυών
- ασκήσεις αναπνοής για χαλάρωση σώματος και νου
- πιπερόριζα για μείωση μυϊκού πόνου, πρηξίματος και άλλων φλεγμονών
- κουρκουμάς για μείωση ελκών και ανακούφιση δυσπεψίας
- βοτανικά αφεψήματα για διάφορες ενοχλήσεις
- βελονισμός για διάφορα νοσήματα
- αιθέρια έλαια για διάφορες ενοχλήσεις
- ζεστό μπάνιο για χαλάρωση
Η μείωση του στρες—εξωτερικού και εσωτερικού—μπορεί να έχει σημαντικό αντίκτυπο στη διαχείριση του πόνου.
Να είσαι προσεχτική στην αυτοθεραπεία και πάντα να συμβουλεύεσαι επαγγελματία υγείας αν επιστρέψει ο πόνος.
Μπορείς να παρακολουθείς την περίοδό σου με το WomanLog. Κατέβασε τώρα το WomanLog:
Κατέβασε το από το Google Play
