Σύνδρομο Τοξικού Σοκ
Το σύνδρομο τοξικού σοκ είναι μια οξεία, εν δυνάμει θανατηφόρα λοίμωξη που προκαλείται από βακτήρια σταφυλόκοκκου ή στρεπτόκοκκου. Και οι δύο τύποι βακτηρίων μπορούν να ζουν αβλαβώς στο δέρμα και στη μύτη ή το στόμα σου—τα προβλήματα προκύπτουν όταν υπάρχει υπερανάπτυξη των βακτηρίων στο εσωτερικό του σώματος. Η κατάσταση συνήθως σχετίζεται με τη χρήση ταμπόν υψηλής απορροφητικότητας κατά τη διάρκεια της περιόδου.
Το σύνδρομο τοξικού σοκ είναι μια σπάνια αλλά επικίνδυνη κατάσταση που μπορεί να οδηγήσει σε ανεπάρκεια οργάνων και αιφνίδιο θάνατο αν δεν αντιμετωπιστεί. Αν και οι λοιμώξεις μπορεί να εμφανιστούν χωρίς εμφανή λόγο, η τήρηση σωστής υγιεινής είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος να προστατεύσεις τον εαυτό σου.
Επικράτηση του συνδρόμου τοξικού σοκ
Αν και σπάνιο, το σύνδρομο τοξικού σοκ (ΣΤΣ) είναι μια εν δυνάμει θανατηφόρα κατάσταση που προκαλείται από υπερανάπτυξη του σταφυλόκοκκου aureus (σταφυλόκοκκος) ή, σε ορισμένες περιπτώσεις, του στρεπτόκοκκου της ομάδας Α (στρεπτόκοκκος). Το σύνδρομο τοξικού σοκ μπορεί να επηρεάσει οποιονδήποτε, αλλά λόγω της χρήσης εσωτερικών προϊόντων εμμήνου ρύσεως, όπως ταμπόν και κυπελλάκια περιόδου, ή μεθόδων αντισύλληψης όπως σπόγγοι και διαφράγματα, οι γυναίκες διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο.
Ο στρεπτόκοκκος της ομάδας Α μπορεί να προκαλέσει κοινές λοιμώξεις όπως η φαρυγγίτιδα. Σε άλλες περιπτώσεις, ο στρεπτόκοκκος Α μπορεί να προκαλέσει οστρακιά, ρευματικό πυρετό και άλλες σοβαρές και δυνητικά θανατηφόρες ασθένειες.
Για πολλά χρόνια, σχεδόν όλα τα περιστατικά ΣΤΣ σχετίζονταν με ταμπόν υψηλής απορροφητικότητας. Ωστόσο, ακόμη κι έπειτα από την απόσυρσή τους από την αγορά, η κατάσταση εξακολουθεί να επηρεάζει 3 έως 6 άτομα ανά 100.000 στις ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένου 1 στις 100.000 γυναίκες που έχουν περίοδο.
Για να συμβεί το ΣΤΣ, τα βακτήρια χρειάζονται ευνοϊκές συνθήκες για να αναπτυχθούν και να πολλαπλασιαστούν. Τα βακτήρια σταφυλόκοκκου και στρεπτόκοκκου ευδοκιμούν σε ζεστό και υγρό περιβάλλον. Εάν υπάρχει κόψιμο ή σκίσιμο στο δέρμα, τα βακτήρια εισέρχονται στο αίμα και απελευθερώνουν τοξίνες. Τα ταμπόν υψηλής απορροφητικότητας είναι το τέλειο μέρος για την ανάπτυξη βακτηρίων, ειδικά αν είναι κατασκευασμένα από αφρό πολυεστέρα και παραμένουν εντός του σώματος για μεγάλο χρονικό διάστημα. Αν και σπάνιο, σπόγγοι, κυπελλάκια περιόδου και διαφράγματα μπορεί επίσης να διευκολύνουν τη μόλυνση, αν παραμείνουν στο σώμα για πάνω από 12 ώρες. Ωστόσο, ο χρόνος δεν είναι ο μόνος παράγοντας—άλλοι παράγοντες, όπως υποκείμενες ασθένειες, μπορούν να αυξήσουν τον κίνδυνο. Πρόσφατα, μια γυναίκα στην Καλιφόρνια μεταφέρθηκε εσπευσμένα στο νοσοκομείο με ΣΤΣ, παρόλο που άλλαζε ταμπόν κάθε δύο ώρες.
Συμπτώματα του συνδρόμου τοξικού σοκ
Συνήθως, τα συμπτώματα του συνδρόμου τοξικού σοκ εμφανίζονται ξαφνικά και απαιτούν άμεση ιατρική φροντίδα. Αν έχεις περίοδο ή έχεις κάνει πρόσφατα εγχείρηση ή έχεις πάθει τραυματισμό με ρήξη δέρματος, ζήτησε αμέσως ιατρική βοήθεια αν εμφανίσεις κάποιο από τα ακόλουθα συμπτώματα:
- Αιφνίδια πτώση της αρτηριακής πίεσης
- Ξαφνικός πυρετός (πάνω από 39ºC)
- Μυϊκοί πόνοι
- Ναυτία, έμετος ή διάρροια
- Πονοκέφαλος
- Σπασμοί
- Σύγχυση
- Εξάνθημα στο σώμα, στη γλώσσα ή στο στόμα
Οι θάνατοι από σύνδρομο τοξικού σοκ προκαλούνται από ανεπάρκεια οργάνων ως αποτέλεσμα των τοξινών στο αίμα. Οι τοξίνες που απελευθερώνει ο σταφυλόκοκκος aureus ή ο στρεπτόκοκκος Α στερούν από τα ζωτικά όργανα το οξυγόνο, με αποτέλεσμα το σώμα να παρουσιάζει σοκ. Συχνά, οι γυναίκες αμελούν τα πρώτα συμπτώματα επειδή τα συγχέουν με συνηθισμένα συμπτώματα περιόδου, όπως η ναυτία ή οι μυϊκοί πόνοι. Αν χρησιμοποιείς ταμπόν υψηλής απορροφητικότητας και παρατηρήσεις ασυνήθιστα συμπτώματα, ίσως διατρέχεις κίνδυνο για ΣΤΣ.
Ποιες είναι πιο επιρρεπείς στο σύνδρομο τοξικού σοκ;
Παρόλο που οποιοσδήποτε μπορεί να πάθει σύνδρομο τοξικού σοκ, το μεγαλύτερο ποσοστό εμφανίζεται σε νεαρές γυναίκες με έμμηνο ρύση. Σύμφωνα με κάποιες πηγές, το 30% των γυναικών που είχαν ΣΤΣ είναι πιθανό να το ξαναπάθουν. Οι αλλαγές στο κολπικό pH συνδέονται επίσης με αυξημένο κίνδυνο για ΣΤΣ. Το φυσιολογικό pH του κόλπου είναι μέτρια όξινο, μεταξύ 3,8 και 4,5. Τα βακτήρια σταφυλόκοκκου και στρεπτόκοκκου ευδοκιμούν σε πιο ουδέτερο περιβάλλον pH—γύρω στο 6 με 8. Άλλοι παράγοντες κινδύνου είναι:
- Κατεστραμμένο δέρμα, ειδικά αν δεν αντιμετωπιστεί
- Πρόσφατη χειρουργική επέμβαση
- Πρόσφατος τοκετός
- Ιογενείς λοιμώξεις, όπως ο έρπης ή η γρίπη
Οι περισσότερες ασθενείς αναρρώνουν σε δύο έως τρεις εβδομάδες. Σε σοβαρές περιπτώσεις, οι ασθενείς νοσηλεύονται στη ΜΕΘ (Μονάδα Εντατικής Θεραπείας) και λαμβάνουν άμεσα αντιβιοτικά, ενδοφλέβια υγρά, και φάρμακα για την αρτηριακή πίεση. Εάν χρειαστεί, γίνεται αφαίρεση μολυσμένων ιστών.
Αν και μερικές μπορεί να αναπτύξουν ΣΤΣ από μια μικρή πληγή, μόνο μια μικρή μειοψηφία του πληθυσμού θα επηρεαστεί από το ΣΤΣ. Οι περισσότερες παράγουν επαρκή αντισώματα για να αντιμετωπίσουν τον σταφυλόκοκκο aureus ή τον στρεπτόκοκκο. Όμως αυτό δεν αποτελεί δικαιολογία για να παραμελείς τη βασική υγιεινή. Ακόμα κι αν το σώμα σου έχει δείξει ανθεκτικότητα στο παρελθόν, η άμυνα του οργανισμού αλλάζει συνεχώς· κάτω από ορισμένες συνθήκες, το ανοσοποιητικό σύστημα είναι πιο ευάλωτο στις λοιμώξεις.
Η ιστορία του συνδρόμου τοξικού σοκ
Το σύνδρομο τοξικού σοκ καταγράφηκε ως απειλή για τις γυναίκες με έμμηνο ρύση έπειτα από ένα πολύ δημοσιοποιημένο ξέσπασμα το 1979–80. Στις ΗΠΑ, γυναίκες χωρίς άλλα προβλήματα υγείας νοσηλεύτηκαν λόγω συνδρόμου τοξικού σοκ, με αποτέλεσμα αυξημένη ανησυχία στον πληθυσμό.
Τελικά, οι γιατροί κατέληξαν ότι συγκεκριμένα προϊόντα γυναικείας υγιεινής ήταν ο κύριος παράγοντας για το ΣΤΣ.
Η επιδημία ακολούθησε την άνθηση της αγοράς ταμπόν τη δεκαετία του 1970, όταν πολλές γυναίκες μπόρεσαν να επιλέξουν ταμπόν υψηλής απορροφητικότητας για την έντονη ροή τους. Το 1975, η Proctor & Gamble άρχισε τη δοκιμαστική διάθεση του νέου ταμπόν Rely, το οποίο περιείχε ένα υπεραπορροφητικό συνθετικό υλικό που απορροφούσε περισσότερο αίμα πριν υπάρξει διαρροή. Δυστυχώς, λόγω περιορισμένων ερευνών και δοκιμών πριν το 1976, πολλά ταμπόν στην αγορά δεν ήταν πλήρως αποστειρωμένα, με αποτέλεσμα σε κάποιες περιπτώσεις να γίνουν εστία ανάπτυξης βακτηρίων σταφυλόκοκκου και στρεπτόκοκκου.
Μεταξύ 1976 και 1996, αναφέρθηκαν 5.296 περιστατικά συνδρόμου τοξικού σοκ—το 93% αφορούσε γυναίκες με περίοδο. Τελικά, οι εταιρείες υγιεινής εμμήνου ρύσεως σταμάτησαν να χρησιμοποιούν υλικά υψηλής απορροφητικότητας που ήταν επιβλαβή και στράφηκαν σε πιο φυσικά υλικά, όπως το βαμβάκι. Λόγω αυτών των αλλαγών, αυστηρότερων ιατρικών ελέγχων και εκπαίδευσης για την υγιεινή κατά την περίοδο, τα περιστατικά ΣΤΣ μειώθηκαν στο 1 ανά 100.000 γυναίκες με έμμηνο ρύση.
Από την επιδημία και μετά, οι εταιρείες κατασκευής ταμπόν πιέστηκαν να συμφωνήσουν σε τυπικούς ορισμούς ταμπόν, όπως light, regular και heavy, ώστε να μη διαφημίζεται υπεραπορροφητικό προϊόν. Πλέον, τα ταμπόν και άλλα προϊόντα υγιεινής για την περίοδο υποβάλλονται σε πολλαπλούς ελέγχους για να διασφαλιστεί ότι δεν περιέχουν επιβλαβείς τοξίνες.
Γιατί παραμένει πρόβλημα το σύνδρομο τοξικού σοκ;
Αν και πλέον εξαιρετικά σπάνιο, το σύνδρομο τοξικού σοκ εξακολουθεί να συσχετίζεται με προϊόντα υγιεινής κατά την έμμηνο ρύση. Επειδή όλα τα προϊόντα οφείλουν να τηρούν ιατρικές προδιαγραφές, θεωρείται ότι το σύνδρομο τοξικού σοκ σχετίζεται με τις αλλαγές του pH στον κόλπο κατά την περίοδο. Γενικά, κάθε ξένο σώμα που τοποθετείται στον κόλπο ενέχει τον κίνδυνο διαταραχής της φυσιολογικής μικροχλωρίδας. Καθώς τα ταμπόν απορροφούν το αίμα, μπορούν να αποτελέσουν εστία βακτηρίων. Αν σπρώξεις ένα στεγνό ταμπόν εντός του κολπικού σωλήνα, μπορεί να προκαλέσει σκίσιμο στο δέρμα, επιτρέποντας στα βακτήρια να φτάσουν ευκολότερα στο αίμα.
Πρόληψη του συνδρόμου τοξικού σοκ
Αν και δεν μπορείς να είσαι απολύτως βέβαιη ότι προστατεύεσαι από βακτηριακές λοιμώξεις, μπορείς να μειώσεις τις πιθανότητες για σύνδρομο τοξικού σοκ ακολουθώντας μερικά απλά βήματα:
- Άλλαζε ταμπόν τακτικά—οι περισσότεροι κατασκευαστές συνιστούν αλλαγή κάθε 8 ώρες, αλλά αν έχεις έντονη ροή, ίσως χρειάζεται αλλαγή κάθε 4 με 6 ώρες.
- Απέφυγε τα ταμπόν υψηλής απορροφητικότητας.
- Μην κοιμάσαι φορώντας ταμπόν.
- Πλένε τα χέρια σου πριν και μετά την αλλαγή ταμπόν ή άλλων προϊόντων υγιεινής.
- Άγγιζε το ταμπόν το ελάχιστο δυνατό πριν την τοποθέτηση.
- Εξασφάλισε σωστή προσωπική υγιεινή κατά τη διάρκεια της περιόδου.
- Αν είχες ΣΤΣ, προτίμησε άλλο προϊόν υγιεινής που δεν εισέρχεται στον κολπικό σωλήνα αντί για ταμπόν.
- Αν έχεις κοψίματα, εγκαύματα, χειρουργικές τομές ή μελανιές, κράτησέ τα καθαρά για να αποτρέψεις μόλυνση.
- Αν παρατηρήσεις τα παραπάνω συμπτώματα, αναζήτησε ιατρική βοήθεια άμεσα. Όσο πιο σύντομα αντιμετωπιστεί η κατάσταση, τόσο περισσότερες οι πιθανότητες για πλήρη ανάρρωση.
Σε μη θανατηφόρες αλλά σοβαρές περιπτώσεις, το σύνδρομο τοξικού σοκ μπορεί να αφήσει ψυχολογικά και σωματικά κατάλοιπα ακόμα κι έπειτα από την ανάρρωση. Φρόντιζε τον εαυτό σου εφαρμόζοντας σωστή υγιεινή, ειδικά κατά την περίοδο. Μην αμελείς ασυνήθιστα συμπτώματα όπως πυρετός ή πόνοι κατά την έμμηνο ρύση. Η παρατήρηση του τι συμβαίνει στο σώμα σου μπορεί να σώσει τη ζωή σου.
Μπορείς να παρακολουθείς την περίοδό σου με το WomanLog. Κατέβασε το WomanLog τώρα:
