Τι Είναι η Ακμή; Αιτίες, Τύποι και Θεραπείες
Η ακμή αποτελεί μια διαδεδομένη δερματική πάθηση, γνωστή κυρίως ως πρόβλημα της εφηβείας, ωστόσο επηρεάζει και τις ενήλικες. Είναι δελεαστικό να την καλύψετε (με μακιγιάζ ή αλλιώς), όμως αυτή η λύση είναι, στη καλύτερη περίπτωση, προσωρινή και συχνά επιδεινώνει την κατάσταση.
Διαφορετικοί τύποι ακμής απαιτούν διαφορετικές θεραπείες, γι’ αυτό κάθε επιλογή πρέπει να προσαρμόζεται στον τύπο του δέρματός σας. Τα αγόρια βιώνουν την ακμή διαφορετικά από τα κορίτσια, και οι έφηβες διαφορετικά από τις ενήλικες.
Πώς σχηματίζεται η ακμή
Οι σμηγματογόνοι αδένες βρίσκονται σε όλο το μεσαίο στρώμα του δέρματος. Μερικοί αδένες είναι συνδεδεμένοι με τους θύλακες των τριχών και άλλοι όχι. Παράγουν σμήγμα—μια κηρώδη, λιπαρή ουσία απαραίτητη για τη διατήρηση της υγείας του δέρματος και των μαλλιών. Η ακμή εμφανίζεται όταν οι πόροι του δέρματός σας φράζουν από υπερβολικό σμήγμα και νεκρά κύτταρα.
Το παγιδευμένο σμήγμα ευνοεί την ανάπτυξη των βακτηρίων που φυσιολογικά υπάρχουν στο δέρμα, ειδικά του Propionibacterium acnes, υπεύθυνου για τις φλεγμονώδεις βλάβες:
- Κλειστοί φαγέσωρες (λευκά στίγματα) περιέχουν παγιδευμένο σμήγμα που δεν έχει εκτεθεί στον αέρα.
- Ανοικτοί φαγέσωρες (μαύρα στίγματα) περιέχουν παγιδευμένο σμήγμα που έχει εκτεθεί στον αέρα (η 'κεφαλή' είναι οξειδωμένο σμήγμα).
Όταν οι φραγμένοι θύλακες διαστέλλονται υπερβολικά, σχηματίζονται κατακρατητικές βλάβες:
- Φλυκταινίδια (γνωστά και ως σπυράκια), περιέχουν πύον αντί για υπερβολικό σμήγμα. Μπορεί να είναι λευκά ή κόκκινα.
- Κυστικές βλάβες αποτελούν πιο σοβαρή μορφή φλυκταινιδίων, με μεγάλη συσσώρευση πύου βαθύτερα στο δέρμα σε υγρή, ημιστερεή ή στερεή μορφή.
- Βλατίδες περιέχουν παγιδευμένο σμήγμα, λευκά αιμοσφαίρια και βακτήρια, το περίσσευμα των οποίων έχει προκαλέσει μικρή ρήξη του θύλακα. Οι βλατίδες εμφανίζονται ως μικρά, ευαίσθητα εξογκώματα χωρίς ορατό υγρό. Μπορεί να είναι καφέ, μωβ, ροζ ή κόκκινα.
- Οζίδια, η πιο σοβαρή μορφή βλατίδων, έχουν βαθύτερες ρήξεις θύλακα. Τα οζίδια εμφανίζονται ως μεγάλα, σκληρά, επώδυνα εξογκώματα κάτω από το δέρμα.
Η ακμή επηρεάζει κυρίως το πρόσωπο, το στήθος, την πάνω πλάτη και τους ώμους.
Τι προκαλεί την ακμή;
Η τάση για ακμή είναι κατά 80% γενετική. Η εμπειρία των γονέων σας είναι μια καλή ένδειξη για το τι να περιμένετε. Άλλοι παράγοντες ποικίλουν περισσότερο από άτομο σε άτομο. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν παίζουν ρόλο στη δημιουργία της ακμής, αλλά ότι εξαρτώνται περισσότερο από τη μεμονωμένη αντίδραση του οργανισμού σας σε διάφορα ερεθίσματα.
Οι ορμόνες παίζουν σημαντικό ρόλο στη δημιουργία της ακμής, ιδιαίτερα στην εφηβεία. Οι έφηβες είναι πιο επιρρεπείς λόγω της αύξησης των ανδρογόνων κατά την ήβη, η οποία αυξάνει ανάλογα και την παραγωγή σμήγματος. Ο βασικός «ένοχος» εδώ είναι η τεστοστερόνη. Αν και θεωρείται «ανδρική» ορμόνη, όλες την παράγουμε σε κάποιον βαθμό.
Αυτές οι ορμονικές αλλαγές δεν επηρεάζουν όλες το ίδιο. Κάποιες έφηβες έχουν γενικώς καθαρό δέρμα με λίγα σποραδικά σπυράκια, ενώ άλλες ταλαιπωρούνται από έντονη και επίμονη ακμή.
Η ενήλικη ακμή στις γυναίκες μπορεί να σχετίζεται με τη χρήση ορμονικής αντισύλληψης, καθώς και με ορμονικές αλλαγές κατά την έμμηνο ρύση και την εγκυμοσύνη.
Υπάρχουν πολλοί άλλοι παράγοντες που ενδέχεται να συμβάλουν στην εμφάνιση της ακμής και διαφέρουν από άτομο σε άτομο. Το στρες μπορεί να επηρεάσει την ακμή—σε κάποιες περιπτώσεις πρόκειται για συγκεκριμένες αγχωτικές καταστάσεις. Η κατανάλωση τροφών με υψηλό γλυκαιμικό δείκτη—δηλαδή αυτών που αυξάνουν γρήγορα τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα—μπορεί επίσης να είναι επιζήμια για την υγεία του δέρματος. Δεν έχει ωστόσο αποδειχτεί ότι τα λιπαρά φαγητά συμβάλλουν στις εξάρσεις ακμής. Η ισορροπία των βακτηρίων που ζουν στο δέρμα σας, γνωστή και ως δερματική μικροβιακή χλωρίδα, επηρεάζει απευθείας την υγεία και λειτουργία του δέρματος.
Ορισμένες λοιμώξεις, όπως και φάρμακα, μπορούν να συμβάλουν στην εμφάνιση της ακμής ή να χειροτερεύσουν προϋπάρχουσα κατάσταση. Το ίδιο ισχύει για οτιδήποτε έρχεται συχνά σε επαφή με το πρόσωπό σας—είτε τα δικά σας δάχτυλα ή μαλλιά, είτε κασκόλ, λουριά ή μάσκες προσώπου. Προφανώς δεν γίνεται να αποφύγουμε τελείως τέτοιες επαφές (ειδικά όταν έχουμε καθήκον απέναντι στην κοινωνία μας κατά τη διάρκεια μιας πανδημίας), όμως είναι καλό να θυμάστε να ακουμπάτε το πρόσωπό σας όσο λιγότερο γίνεται.
Περιποίηση δέρματος και καλλυντικά
Η προσωπική υγιεινή είναι σημαντικός παράγοντας όταν αντιμετωπίζετε ακμή. Αν και η ακμή δεν προκύπτει από κακή υγιεινή, η φροντίδα του δέρματος μπορεί να έχει σημαντικό ρόλο.
Κάποια σημεία που πρέπει να προσέξετε:
- Μην πλένετε υπερβολικά το πρόσωπό σας, γιατί έτσι μειώνονται τα φυσικά έλαια και τα ευεργετικά βακτήρια που χρειάζεται το δέρμα σας.
- Το έντονο τρίψιμο προκαλεί ερεθισμό και μπορεί να επιδεινώσει την ακμή—πλύνετε απαλά το πρόσωπό σας με ήπιο καθαριστικό.
- Αν τα μαλλιά σας είναι αρκετά μακριά ώστε να ακουμπούν το πρόσωπό σας, λούζετέ τα συχνότερα σε περίοδο έξαρσης, καθώς τα επιπλέον έλαια μπορεί να εντείνουν το πρόβλημα.
- Αλλάζετε συχνά σεντόνια και μαξιλαροθήκες.
Η ακμή μπορεί να σχετίζεται και με τη χρήση ακατάλληλων προϊόντων περιποίησης για τον τύπο του δέρματός σας. Όταν οργανώνετε τη ρουτίνα σας, λάβετε υπόψη τη χρήση και τον τύπο κάθε προϊόντος. Μάθετε το δικό σας τύπο δέρματος για να εντοπίζετε πιο εύκολα τι σας ταιριάζει. Μπορεί να χρειαστεί δοκιμή και σφάλμα, καθώς κάθε επιδερμίδα αντιδρά διαφορετικά.
Αφού λάβετε διάγνωση, μια δερματολόγος ή αισθητικός μπορεί να συστήσει τα κατάλληλα φαρμακευτικά σκευάσματα ή θεραπείες.
Αν και το μακιγιάζ είναι μια καλή επιλογή για να καλύψετε τα σπυράκια και να νιώσετε αυτοπεποίθηση, επηρεάζει το δέρμα. Μερικά προϊόντα μακιγιάζ μπορεί να το ξεραίνουν ή να φράζουν τους πόρους, προκαλώντας μεγαλύτερα ξεσπάσματα. Μην πιστεύετε ό,τι λένε οι διαφημίσεις για τα καλλυντικά. Ορισμένα, όπως τα τονωτικά με αλκοόλη, συχνά ξηραίνουν το δέρμα αντί να το ενυδατώνουν.
Όταν επιλέγετε καλλυντικά ή προϊόντα περιποίησης, να προτιμάτε λίγα και ποιοτικά. Ερευνήστε τα προϊόντα που σκέφτεστε να χρησιμοποιήσετε και διαβάστε τη σύστασή τους. Αν χρειαστεί, αλλάξτε προϊόντα για να ταιριάζουν καλύτερα στον τύπο της επιδερμίδας σας. Εάν νοιάζεστε πραγματικά για την υγεία του δέρματός σας, αξίζει να συμβουλευτείτε δερματολόγο.
Μην τα σπάτε!
Το έχουμε όλες ζήσει—μπροστά στον καθρέφτη, με τον πειρασμό να σπάσετε ένα σπυράκι.
Δερματολόγοι και αισθητικοί συμβουλεύουν να αποφεύγουμε το σπάσιμο των σπυριών. Το πιεσμένο σημείο μπορεί να επιδεινώσει τη φλεγμονή και να ωθήσει τα υπολείμματα βαθύτερα, προκαλώντας νέο σπυράκι. Μπορεί ακόμη να προκαλέσετε ρήξη του θύλακα και να περάσει η φλεγμονή σε βαθύτερα στρώματα της επιδερμίδας, όπου θα επουλωθεί πιο αργά. Ακόμα και αν φαίνεται πως αφαιρέσατε όλο το πύον, συχνά δεν ισχύει αυτό.
Το σπάσιμο των σπυριών μπορεί να προκαλέσει ουλές. Κάθε φορά που τραυματίζετε το δέρμα σας, υπάρχει κίνδυνος απώλειας ιστού κατά την επούλωση. Όσο μεγαλύτερη η απώλεια ιστού, τόσο πιθανότερο να εμφανιστεί ουλή ακμής. Αυτές οι ουλές μπορεί να επουλωθούν με τον χρόνο, συχνά όμως απαιτούν χρόνια. Επιπλέον με τις ουλές, κάποιες γυναίκες εμφανίζουν σκουρόχρωμα σημάδια που λέγονται μεταφλεγμονώδη υπερμελάγχρωση.
Τι μπορώ να κάνω για την ακμή;
Κάποια μορφή ακμής απαιτεί περισσότερη φροντίδα, και κάθε τύπος δέρματος έχει διαφορετικές ανάγκες, αλλά υπάρχουν ορισμένες βασικές συμβουλές για υγιές δέρμα για όλες.
Να είστε ευγενικές με το δέρμα σας
Για να προλάβετε τη συσσώρευση σμήγματος, που συμβάλλει στην ακμή, πλένετε το πρόσωπό σας 1-2 φορές την ημέρα με ήπιο καθαριστικό και χλιαρό νερό.
Μην τρίβετε το πρόσωπο με πετσέτα (ή οτιδήποτε άλλο)—ούτε θα βοηθήσει να φύγουν τα σπυράκια, αντιθέτως, μπορεί να χειροτερέψει την ακμή με ερεθισμό του δέρματος.
Αφαιρείτε πάντα το μακιγιάζ σας
Όταν πλένετε το πρόσωπό σας, βεβαιωθείτε ότι αφαιρείτε σχολαστικά το μακιγιάζ ώστε να μην φράζει τους πόρους σας.
Γνωρίστε τα προϊόντα σας
Εάν χρησιμοποιείτε ενυδατικές, τονωτικές, concealer, έλαια μαλλιών, ακόμη και αρώματα, βεβαιωθείτε ότι τα συστατικά είναι υγιεινά και δεν συμβάλλουν στα προβλήματα που θέλετε να αποφύγετε. Να θυμάστε: «πιο ακριβό» δεν σημαίνει καλύτερο. Ερευνήστε ή ρωτήστε κάποια με εμπειρία.
Αντιμετωπίστε τις ατέλειες
Εκτός από τα συνήθη προϊόντα περιποίησης, υπάρχουν αρκετά εξειδικευμένα σκευάσματα χωρίς ιατρική συνταγή για σπυράκια και ακμή. Κανένα δεν έχει την ίδια δράση για όλες, οπότε μπορεί να δοκιμάσετε διάφορα μέχρι να βρείτε αυτό που λειτουργεί για εσάς. Να τα χρησιμοποιείτε σύμφωνα με τις οδηγίες και, εκτός εάν σας το προτείνει επαγγελματίας, μην εφαρμόζετε πολλά μαζί.
Τρέφεστε σωστά
Η ζάχαρη, τα γαλακτοκομικά και άλλα τρόφιμα μπορεί να συμβάλλουν σε φλεγμονές, επιδεινώνοντας τα σπυράκια και την ακμή. Δοκιμάστε να απομακρύνετε κάποιες ομάδες τροφών από τη διατροφή σας και δείτε πώς αντιδρά το δέρμα σας. Ωστόσο, βεβαιωθείτε ότι η διατροφή σας παραμένει ισορροπημένη—η έλλειψη απαραίτητων θρεπτικών συστατικών θα βλάψει την υγεία σας.
Σε περίπτωση χρόνιας ακμής
Κάποια περιστατικά ακμής είναι ιδιαίτερα επίμονα παρά τις προσπάθειές σας. Μια γιατρός ή δερματολόγος μπορεί να βοηθήσει να βρείτε τις πιο αποτελεσματικές θεραπείες και να προτείνει φαρμακευτικά σκευάσματα, αν χρειάζεται. Συχνά απαιτείται συνδυασμός προσεγγίσεων για την αποτελεσματική αντιμετώπιση ακμής και των ουλών.
Πιθανές θεραπείες περιλαμβάνουν:
Φωτοθεραπεία
Διάφορες μέθοδοι με χρήση φωτός έχουν αποδειχτεί επιτυχείς. Οι περισσότερες απαιτούν επαναλαμβανόμενες επισκέψεις στο ιατρείο.
Χημικό peeling
Το χημικό peeling μπορεί να εφαρμοστεί σε ήπιες μορφές ακμής. Πρόκειται για επαναλαμβανόμενες εφαρμογές ειδικού διαλύματος, που απομακρύνουν το εξωτερικό στρώμα της επιδερμίδας έτσι ώστε να σχηματιστεί νέο, υγιές δέρμα. Ο δικός σας τύπος δέρματος και ακμής καθορίζουν αν το peeling είναι κατάλληλο και τι περιποίηση χρειάζεται μετά.
Άνοιγμα και αφαίρεση
Συνήθως χρησιμοποιείται ως ύστατη λύση. Η εξαγωγή αποτελεί μικροεπέμβαση για αφαίρεση βλαβών. Τέτοιες διαδικασίες μπορεί να αφήσουν μικρές ουλές, γι’ αυτό συμβουλευτείτε την ιατρό σας για να κρίνετε αν είναι κατάλληλες για εσάς.
Ένεση κορτικοστεροειδούς ή κορτιζόνης
Αυτή η θεραπεία προορίζεται για επώδυνα, διογκωμένα οζίδια ή ανθεκτικές κύστες. Διάλυμα κορτικοστεροειδούς εγχέεται στην κύστη για μείωση της ερυθρότητας, του πρηξίματος και του πόνου. Είναι βραχυπρόθεσμη θεραπεία που μπορεί να επαναλαμβάνεται, αλλά έχει πιθανές παρενέργειες, όπως αραίωση του δέρματος και αποχρωματισμό στην περιοχή.
Μπορείτε να παρακολουθείτε τον κύκλο σας χρησιμοποιώντας το WomanLog. Κατεβάστε το WomanLog τώρα:
