Τρεις Τύποι Οιστρογόνων: Οιστρόνη, Οιστραδιόλη και Οιστριόλη
Οι περισσότερες γνωρίζουμε τα οιστρογόνα ως την κύρια γυναικεία ορμόνη του φύλου, αλλά αυτή η ουσία κάνει πολλά περισσότερα από το να ρυθμίζει τον εμμηνορροϊκό κύκλο και την αναπαραγωγική υγεία. Από τη διαμόρφωση των οστών και των οργάνων μέχρι τη ρύθμιση της πέψης και της γνωστικής λειτουργίας—τα οιστρογόνα εμπλέκονται σε κάθε πτυχή της ζωής μας.
Γνωρίζετε ότι υπάρχουν περισσότεροι από ένας τύποι οιστρογόνων; Έχετε αναρωτηθεί ποιον ρόλο παίζουν τα οιστρογόνα στο ανδρικό σώμα; Οι περισσότερες έχουμε ακούσει για αυτή την ορμόνη, αλλά αυτή τη φορά θα εμβαθύνουμε λίγο περισσότερο εξετάζοντας τα τρία διαφορετικά οιστρογόνα και τις λειτουργίες τους τόσο στις γυναίκες όσο και στους άνδρες.
Γιατί χρειαζόμαστε τα οιστρογόνα;
Ίσως σας εκπλήσσει να μάθετε ότι τα οιστρογόνα είναι σημαντικά για όλους τους ανθρώπους, όχι μόνο για τις γυναίκες, και είναι ενεργά στο σώμα πολύ πριν την εφηβεία. Από τη στιγμή της σύλληψης, τα οιστρογόνα διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στον τρόπο που αναπτύσσεται το σώμα μας. Σε άνδρες και γυναίκες, αυτή η ορμόνη στηρίζει την ανάπτυξη και διατήρηση θεμελιωδών φυσιολογικών συστημάτων, συμπεριλαμβανομένων:
Υγεία των οστών
Τα οιστρογόνα είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη και διατήρηση της αντοχής και της πυκνότητας των οστών. Είναι βασικός παράγοντας για το κλείσιμο των επιφύσεων στο τέλος της εφηβείας, τόσο στα αγόρια όσο και στα κορίτσια. Η αλληλεπίδραση των οιστρογόνων με την τεστοστερόνη και άλλες ορμόνες ρυθμίζει την ανακατασκευή των οστών—την ισορροπία μεταξύ σχηματισμού και απορρόφησης—ώστε να διατηρείται η υγεία του σκελετού σε άνδρες και γυναίκες. Τα χαμηλά επίπεδα οιστρογόνων μετά την εμμηνόπαυση αυξάνουν τον κίνδυνο οστεοπενίας και οστεοπόρωσης στις γυναίκες.
Καρδιαγγειακή υγεία
Τα οιστρογόνα στηρίζουν και προστατεύουν τη σωστή λειτουργία των αιμοφόρων αγγείων, ρυθμίζουν τα επίπεδα χοληστερόλης και μειώνουν τον κίνδυνο καρδιαγγειακών παθήσεων σε άνδρες και προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Έρευνες έχουν δείξει ότι η συμπλήρωση οιστραδιόλης σε εμμηνοπαυσιακές γυναίκες μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο καρδιακών παθήσεων, χωρίς να είναι σαφές για πόσο διάστημα είναι ασφαλής αυτή η πρακτική.
Εγκεφαλική λειτουργία
Τα οιστρογόνα επηρεάζουν τη διάθεση, τη μνήμη και τη γνωστική λειτουργία. Έρευνες δείχνουν ότι τα οιστρογόνα προστατεύουν τον εγκέφαλο από τη γνωστική έκπτωση και τις νευροεκφυλιστικές παθήσεις τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες καθώς μεγαλώνουμε.
Μεταβολική ρύθμιση
Τα οιστρογόνα επηρεάζουν την ευαισθησία στην ινσουλίνη, τον μεταβολισμό των λιπιδίων και της γλυκόζης. Βοηθούν επίσης στη ρύθμιση της ενεργειακής δαπάνης, του σωματικού βάρους και της κατανομής του λίπους (που διαφέρει σε άνδρες και γυναίκες).
Υγεία του δέρματος
Τα οιστρογόνα διεγείρουν το κολλαγόνο και άλλα συστατικά του δέρματος για να διατηρούν την ενυδάτωση, την ελαστικότητα και το πάχος του. Η διατήρηση φυσιολογικών επιπέδων οιστρογόνων στηρίζει την υγεία του δέρματος και μπορεί να καθυστερήσει τα σημάδια της γήρανσης.
Ο ιδιαίτερος ρόλος των οιστρογόνων στο γυναικείο σώμα
Αναπαραγωγική υγεία
Οι ωοθήκες, η μήτρα και οι σάλπιγγες αναπτύσσονται στη μήτρα και διατηρούνται λόγω της παρουσίας των οιστρογόνων. Αυτή η ορμόνη στηρίζει τη σεξουαλική υγεία διατηρώντας τη λίπανση και την ελαστικότητα του κόλπου.
Δευτερογενή χαρακτηριστικά φύλου
Με την έναρξη της εφηβείας, οι ωοθήκες αρχίζουν να παράγουν οιστρογόνα και τα επίπεδα αυξάνονται σημαντικά στα έφηβα κορίτσια, προκαλώντας ανάπτυξη των μαστών, διεύρυνση της λεκάνης, ηβική τριχοφυΐα και ανακατανομή του σωματικού λίπους.
Ρύθμιση του εμμηνορροϊκού κύκλου
Τα οιστρογόνα ρυθμίζουν τον εμμηνορροϊκό κύκλο διεγείροντας την ανάπτυξη του ενδομητρίου κατά τη θυλακιώδη φάση. Επειδή τα οιστρογόνα συμμετέχουν σε τόσες πολλές λειτουργίες, πολλές γυναίκες αισθάνονται σωματικά συμπτώματα και συναισθήματα καθώς τα επίπεδά τους κυμαίνονται στις διάφορες φάσεις του κύκλου. Για παράδειγμα, όταν τα οιστρογόνα είναι στο μέγιστο (περίπου στα μέσα του κύκλου), μπορεί να νιώθετε στα καλύτερά σας—κοινωνική, δραστήρια και ενεργητική. Καθώς τα επίπεδα μειώνονται στο δεύτερο μισό του κύκλου, μπορεί να νιώθετε πιο εσωστρεφής, κουρασμένη και ήρεμη.
Ο ιδιαίτερος ρόλος των οιστρογόνων στο ανδρικό σώμα
Λίμπιντο και σεξουαλική λειτουργία
Τα οιστρογόνα επηρεάζουν τη σεξουαλική επιθυμία και τη στύση στους άνδρες. Ενώ η τεστοστερόνη είναι η βασική ανδρική ορμόνη, μικρές ποσότητες οιστρογόνων είναι ουσιώδεις για σωστή σεξουαλική λειτουργία. Στις γυναίκες ισχύει το αντίθετο—τα οιστρογόνα δημιουργούν τα γυναικεία χαρακτηριστικά, αλλά λίγη τεστοστερόνη είναι απαραίτητη για υγιή λίμπιντο.
Σπερματογένεση
Τα οιστρογόνα είναι από τις ορμόνες που εμπλέκονται στην παραγωγή σπέρματος. Υπάρχουν πολλοί υποδοχείς οιστρογόνων στο ανδρικό αναπαραγωγικό σύστημα. Αυτό που παλιά θεωρούνταν «γυναικεία ορμόνη» είναι τώρα γνωστό πως είναι ουσιώδες για την ανδρική γονιμότητα, διατηρώντας την ακεραιότητα των όρχεων και στηρίζοντας την ωρίμανση και ανάπτυξη των σπερματοζωαρίων.
Ποιοι είναι οι τρεις τύποι οιστρογόνων;
Αφού καλύψαμε μερικές από τις λειτουργίες των οιστρογόνων, ας δούμε τις παραλλαγές αυτής της ορμόνης. Υπάρχουν τρεις βασικοί τύποι οιστρογόνων: η οιστραδιόλη—η πιο ισχυρή και άφθονη μορφή, η οιστριόλη—σημαντική κατά την εγκυμοσύνη, και η οιστρόνη—η επικρατούσα μετά την εμμηνόπαυση.
Οιστραδιόλη
Η οιστραδιόλη (E2) είναι η πιο ισχυρή και ενεργή μορφή οιστρογόνου στο ανθρώπινο σώμα. Στις γυναίκες, περίπου το 90% παράγεται στις ωοθήκες, ενώ μικρές ποσότητες παράγονται και από τα επινεφρίδια και τα λιποκύτταρα.
Στους άνδρες, μόνο περίπου το 20% των κυκλοφορούντων οιστρογόνων παράγεται στους όρχεις, ιδιαίτερα στα κύτταρα Leydig, ενώ το υπόλοιπο παράγεται τοπικά σε λιπώδη, εγκεφαλικά, δερματικά και οστικά κύτταρα, όπου η τεστοστερόνη μετατρέπεται σε οιστραδιόλη μέσω αρωματάσης.
Η οιστραδιόλη είναι η πιο άφθονη μορφή οιστρογόνων στις γυναίκες καθ’ όλη τη διάρκεια της ανάπτυξης και των αναπαραγωγικών ετών. Ρυθμίζει τον εμμηνορροϊκό κύκλο και στηρίζει τη γονιμότητα. Βοηθά επίσης στην ανάπτυξη και διατήρηση των χαρακτηριστικών του γυναικείου φύλου, όπως το στήθος και η στρογγυλοποίηση των γοφών. Παράλληλα, είναι το βασικό οιστρογόνο που επηρεάζει την υγεία των οστών, τη διάθεση, τα επίπεδα ενέργειας και το δέρμα.
Στους ενήλικες άνδρες παράγεται περίπου το 1/10 της οιστραδιόλης των γυναικών. Παρόλα αυτά, αυτές οι μικρές ποσότητες είναι κρίσιμες για τη γονιμότητα και την πυκνότητα των οστών.
Οιστριόλη
Η οιστριόλη (E3) είναι η πιο ήπια μορφή οιστρογόνου και είναι άφθονη κυρίως κατά την εγκυμοσύνη, όταν παράγεται στον πλακούντα για τη στήριξη της εγκυμοσύνης και της εμβρυϊκής ανάπτυξης. Τα αποτελέσματά της είναι παρόμοια με της οιστραδιόλης, αλλά είναι περίπου 8 φορές λιγότερο ισχυρή.
Η οιστριόλη βοηθά να διατηρηθεί η επένδυση της μήτρας, να υποστηριχθεί η ανάπτυξη του εμβρύου και να προετοιμαστούν οι μαστοί για γαλουχία.
Κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης, τα επίπεδα οιστριόλης αυξάνονται σταθερά και κορυφώνονται στο τρίτο τρίμηνο. Η μέτρηση της οιστριόλης χρησιμοποιείται μερικές φορές για την αξιολόγηση της υγείας του εμβρύου στο πλαίσιο προγεννητικού ελέγχου. Μετά τον τοκετό και την απομάκρυνση του πλακούντα, τα επίπεδα πέφτουν ραγδαία.
Σε μη εγκύους γυναίκες, μικρές ποσότητες οιστριόλης μεταβολίζονται στα κύτταρα του μαστού και το ήπαρ.
Οιστρόνη
Η οιστρόνη (E1) είναι η επικρατούσα μορφή οιστρογόνων στις εμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Καθώς οι ωοθήκες γερνούν και μειώνουν την παραγωγή οιστραδιόλης, αυξάνεται η παραγωγή οιστρόνης στο ήπαρ και τον λιπώδη ιστό για να καλύψει το κενό.
Πολλές γυναίκες μεγαλύτερης ηλικίας παραπονιούνται για συσσώρευση λίπους στην κοιλιά. Όσο κι αν επιθυμείτε να έχετε ακόμη στενή μέση, λίγη επιπλέον κοιλιακή λιπώδης μάζα βοηθάει στην παραγωγή οιστρόνης, γεγονός που γενικά θεωρείται θετικό.
Όπως πάντα, η διατροφή, η άσκηση, ο τρόπος ζωής και τα γονίδια επηρεάζουν και ρυθμίζουν το πώς λειτουργούν τα σώματα μας.
Τι συμβαίνει αν το σώμα σας παράγει υπερβολικά οιστρογόνα;
Ανεξάρτητα από τον τύπο οιστρογόνου, η υπερβολική ποσότητα μπορεί να έχει αρνητικές επιδράσεις στο σώμα σας. Ορισμένα συμπτώματα υψηλών οιστρογόνων ή κυριαρχίας οιστρογόνων είναι:
- ανώμαλη περίοδος και αιμορραγία στη μέση του κύκλου
- ευαισθησία, πρήξιμο και δυσφορία στο στήθος
- απότομες εναλλαγές διάθεσης, ευερεθιστότητα, άγχος ή ακόμη και κατάθλιψη
- έντονο προεμμηνορροϊκό σύνδρομο
- βαριές περίοδοι με πήγματα
- ινομυώματα μήτρας
- ινοκυστικοί όζοι στο στήθος
- αύξηση βάρους—κυρίως γύρω από γοφούς, μηρούς και κοιλιά
- χαμηλά επίπεδα ενέργειας
- μειωμένη σεξουαλική επιθυμία
- πονοκέφαλοι και ημικρανίες
- φούσκωμα, κατακράτηση υγρών σε χέρια, πόδια ή αστραγάλους
- δυσκολία στον ύπνο
Τι να κάνετε όταν έχετε υπερβολικά οιστρογόνα
Δεν μπορείτε να διαγνώσετε κυριαρχία των οιστρογόνων μόνο παρατηρώντας συμπτώματα. Ο μόνος σίγουρος τρόπος είναι η μέτρηση επιπέδων ορμονών. Αν τα αποτελέσματα δείξουν υψηλά επίπεδα οιστρογόνων, υπάρχουν βήματα για να τα διαχειριστείτε.
Διατηρήστε φόρμα
Επειδή τα οιστρογόνα μεταβολίζονται στον λιπώδη ιστό, η υπερβολική συσσώρευση λίπους οδηγεί σε υψηλότερα επίπεδα οιστρογόνων. Διατηρώντας υγιές βάρος μέσα από τακτική άσκηση και ισορροπημένη διατροφή, μπορείτε να ρυθμίσετε τα επίπεδα των ορμονών.
Διατροφή
Τρώτε πλούσια σε φρούτα, λαχανικά, δημητριακά ολικής άλεσης και άπαχες πρωτεΐνες. Περιορίστε τα επεξεργασμένα τρόφιμα, τα σάκχαρα και τα κορεσμένα λιπαρά, καθώς συνεισφέρουν σε ορμονικές ανισορροπίες. Τρώτε λιγότερο τρόφιμα που είναι φυσικά πλούσια σε φυτοοιστρογόνα, όπως η σόγια, οι λιναρόσποροι και η ρίζα γλυκόριζας. Έρευνες δείχνουν ότι οι γυναίκες με χορτοφαγική διατροφή έχουν 15–20% χαμηλότερα επίπεδα οιστρογόνων στο αίμα.
Διαχείριση άγχους
Το χρόνιο στρες διαταράσσει την ορμονική ισορροπία. Τεχνικές όπως διαλογισμός, γιόγκα, βαθιές αναπνοές και η ενσυνειδητότητα βοηθούν στη διαχείριση του βραχυχρόνιου άγχους, αλλά το χρόνιο στρες είναι πιο περίπλοκο. Ο τρόπος που θα το διαχειριστείτε εξαρτάται από τις αιτίες του. Αν η δουλειά σας στρεσάρει, δοκιμάστε να πάρετε διακοπές ή να θέσετε όρια. Αν το άγχος προέρχεται από το σπίτι, μοιράστε τις δουλειές με τον σύντροφο ή τα παιδιά σας ώστε να μειωθεί η πίεση.
Περιορίστε το αλκοόλ και την καφεΐνη
Η υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και καφεΐνης επηρεάζει τον ορμονικό μεταβολισμό και επιδεινώνει την κυριαρχία οιστρογόνων. Τόσο το αλκοόλ όσο και τα οιστρογόνα μεταβολίζονται στο ήπαρ. Η υπερφόρτωση του ήπατος μειώνει την αποτελεσματικότητά του και μπορεί να προκαλέσει ποικίλα προβλήματα στο μέλλον.
Αποφεύγετε ενδοκρινικούς διαταράκτες
Ενδοκρινικοί διαταράκτες είναι ουσίες που δρουν ως ορμόνες όταν εισέρχονται στο σώμα. Μειώστε την έκθεσή σας σε περιβαλλοντικές τοξίνες και ενδοκρινικούς διαταράκτες όπως BPA και φθαλικές ενώσεις που βρίσκονται στα πλαστικά, τα φυτοφάρμακα και ορισμένα καλλυντικά.
Τελευταία λύση: φαρμακευτική αγωγή
Σε ορισμένες περιπτώσεις, η ιατρός σας μπορεί να προτείνει φαρμακευτική αγωγή όπως αναστολείς αρωματάσης ή αντισυλληπτικά χάπια για τη ρύθμιση των οιστρογόνων. Ωστόσο, μικρές αλλαγές στον τρόπο ζωής μπορούν να έχουν σημαντικά θετικά αποτελέσματα, οπότε δοκιμάστε αυτές πρώτα.
Τι συμβαίνει όταν το σώμα σας δεν παράγει αρκετά οιστρογόνα;
Συμπτώματα που ενδέχεται να υποδηλώνουν χαμηλά οιστρογόνα είναι:
- ανώμαλες ή απούσες περίοδοι
- εξάψεις και νυχτερινές εφιδρώσεις
- κολπική ξηρότητα
- ξηροδερμία
- αδύναμα οστά και ευαλωτότητα σε κατάγματα
- μεταβολές στη διάθεση παρόμοιες με αυτές των υψηλών οιστρογόνων
- κακός ύπνος
- μειωμένη λίμπιντο και πόνος κατά τη σεξουαλική επαφή
- κόπωση
- θολούρα σκέψης
Μερικές από τις αιτίες χαμηλών οιστρογόνων περιλαμβάνουν:
Εμμηνόπαυση
Η συχνότερη αιτία χαμηλών οιστρογόνων στις γυναίκες είναι η εμμηνόπαυση, που συμβαίνει συνήθως από τα 45 έως 55 έτη. Καθώς τελειώνει η αναπαραγωγική περίοδος, οι ωοθήκες σταδιακά περιορίζουν την παραγωγή τους.
Αφαίρεση ωοθηκών
Η χειρουργική αφαίρεση των ωοθηκών ή ωοθηκεκτομή, προκαλεί απότομη πτώση στην παραγωγή οιστρογόνων.
Πρωτοπαθής ωοθηκική ανεπάρκεια
Γνωστή και ως πρόωρη ωοθηκική ανεπάρκεια (POI) συμβαίνει όταν οι ωοθήκες σταματούν να λειτουργούν πριν τα 40 έτη, οδηγώντας σε μειωμένη παραγωγή οιστρογόνων.
Ακραία απώλεια βάρους
Υπερβολική άσκηση, κακή διατροφή και διατροφικές διαταραχές όπως η νευρική ανορεξία οδηγούν σε χαμηλό σωματικό βάρος και λιγότερο σωματικό λίπος. Αυτό διαταράσσει την παραγωγή ορμονών και μπορεί να οδηγήσει σε χαμηλά επίπεδα οιστρογόνων.
Ορισμένα φάρμακα
Ορισμένα φάρμακα, όπως κάποια χημειοθεραπευτικά, ορμονοθεραπείες και φάρμακα για ενδομητρίωση ή ινομυώματα μήτρας, μπορούν να καταστείλουν την παραγωγή οιστρογόνων.
Διαταραχές υποθαλάμου και υπόφυσης
Παθήσεις που επηρεάζουν τον υποθάλαμο ή την υπόφυση, όπως η υποφυσιακή ανεπάρκεια ή η αμηνόρροια υποθαλαμικής αιτιολογίας, μπορούν να διαταράξουν την παραγωγή και ρύθμιση των οιστρογόνων.
Τι να κάνετε όταν δεν έχετε αρκετά οιστρογόνα
Όπως και με την κυριαρχία των οιστρογόνων, πρέπει πρώτα να μετρήσετε τα επίπεδά σας. Αν επιβεβαιωθούν χαμηλά επίπεδα, έχετε επιλογές.
Ορμονική θεραπεία υποκατάστασης
Η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης (HRT) χρησιμοποιεί είτε συνθετικά είτε βιοπανομοιότυπα σκευάσματα για να αυξήσει τα επίπεδα των ορμονών. Το κατά πόσο η μία μορφή είναι ασφαλέστερη ή ανώτερη από την άλλη ακόμη μελετάται. Διαφέρουν και οι μέθοδοι χορήγησης—υπάρχουν χάπια, επιθέματα, κρέμες, τζελ και κολπικοί δακτύλιοι. Κάθε μέθοδος έχει διαφορετική δράση, ιδίως μεταξύ τοπικών και από του στόματος μορφών. Συμβουλευτείτε την ιατρό ή την ενδοκρινολόγο σας για μια εξατομικευμένη σύσταση.
Αλλαγές στον τρόπο ζωής
Τακτική άσκηση, ισορροπημένη διατροφή, επαρκής ύπνος, διαχείριση άγχους και αποφυγή υπερβολικής κατανάλωσης αλκοόλ και καπνίσματος στηρίζουν την ορμονική ισορροπία και τη συνολική ευεξία.
Διατροφικά συμπληρώματα
Τα φυτοοιστρογόνα υπάρχουν φυσικά σε πολλά τρόφιμα, αλλά φυτικές ουσίες διατίθενται και ως συμπληρώματα για αύξηση των οιστρογόνων. Φυτικά σκευάσματα όπως το black cohosh ή το κόκκινο τριφύλλι συνιστώνται μερικές φορές. Αν και τα δεδομένα για την αποτελεσματικότητά τους είναι περιορισμένα, θεωρούνται γενικά ασφαλή. Συμβουλευτείτε την ιατρό σας πριν δοκιμάσετε κάποιο συμπλήρωμα για να βεβαιωθείτε ότι είναι κατάλληλο για εσάς.
Αντιμετώπιση υποκείμενων νοσημάτων
Υποκείμενα νοσήματα όπως θυρεοειδοπάθειες, δυσλειτουργία υπόφυσης και διατροφικές διαταραχές επηρεάζουν την παραγωγή οιστρογόνων. Η θεραπεία αυτών μπορεί να βοηθήσει στην επαναφορά της ορμονικής ισορροπίας.
Τελευταίες σκέψεις
Οι ορμόνες είναι ισχυρές και αξίζουν τον σεβασμό μας. Αυτές οι μαγικές ουσίες, που εκκρίνονται σε μικροσκοπικές ποσότητες από τους αδένες και τους ιστούς μας, έχουν τεράστια επίδραση σε όσα αισθανόμαστε και στον τρόπο που λειτουργεί το σώμα μας. Ελπίζουμε αυτό το άρθρο να σας βοήθησε να κατανοήσετε καλύτερα τα οιστρογόνα.
Κατεβάστε το WomanLog τώρα:
