Je Eerste Menstruatie: Hoe Je Je Voorbereidt
Wanneer krijg ik mijn eerste menstruatie? Wat zijn de signalen? Hoe weet ik het? Ben ik op de juiste leeftijd? Deze vragen zijn belangrijk, en de antwoorden helpen je voorbereiden op de menstruatie. In dit artikel leer je waarom meisjes ongesteld worden, hoe je je kunt voorbereiden op je eerste menstruatie, en hoe je hierover met je ouders kunt praten.
Ons lichaam verandert wanneer we overgaan van kind naar puber, soms op verrassende en onverwachte manieren. Deze overgang wordt de puberteit genoemd, een uitdagende periode voor iedereen op zijn of haar eigen manier. Ons lichaam verandert, ons denken verandert, en onze relaties veranderen. Terwijl we op weg zijn naar de volwassen versie van onszelf, kunnen onze veranderende lichamen en emoties verwarrend en lastig te accepteren zijn.
Voor meisjes is een belangrijk moment in deze overgang de eerste menstruatiecyclus, ofwel menarche. Dit kan aanvoelen als een spannende stap naar vrouw-zijn, maar het kan ook verwarrend en beangstigend zijn.
Hoewel dit iets is wat alle vrouwen meemaken, beïnvloeden jouw genetica, dieet en levensstijl, anticonceptie, zwangerschappen en andere reproductieve gebeurtenissen jouw unieke menstruatie-ervaring.
Wat is de menstruatiecyclus?
De menstruatiecyclus is een reeks hormonale veranderingen die vrouwen in de vruchtbare leeftijd elke maand (of daaromtrent) ervaren. Ze begint in de puberteit en eindigt met de menopauze, wanneer de laatste cyclus is geweest. Dit komt gemiddeld neer op 450 cycli, ofwel zo’n 35 jaar menstrueren.
Wanneer begint de menstruatiecyclus?
Precies wanneer je je eerste menstruatie krijgt wordt beïnvloed door je genetica en leefomgeving, vooral door voeding en gezondheid. Tegenwoordig gebeurt het meestal rond 12 of 13 jaar in Westerse landen, maar elke leeftijd tussen 9 en 14 jaar wordt als “normaal” beschouwd.
Driehonderd jaar geleden in Europa was het gebruikelijker dat meisjes hun eerste menstruatie kregen tussen 14 en 17 jaar. Door de tijd heen is dit steeds vroeger geworden. Een veelgehoorde theorie is dat betere voeding zorgt voor een snellere lichamelijke ontwikkeling.
Waar is het voor?
Het centrale doel van de menstruatiecyclus is om de baarmoeder voor te bereiden op het ontvangen van een bevruchte eicel en het leveren van voedingsstoffen die het klompje cellen nodig heeft tot de placenta het overneemt.
Het baarmoederslijmvlies, of endometrium, ontwikkelt zich spontaan elke maand. Word je niet zwanger, dan verlaat dat slijmvlies je lichaam samen met vers en gestold bloed als menstruatie. Het is “alsof je elke maand je logeerkamer grondig schoonmaakt voor een gast die misschien niet komt”.
Bij de meeste andere zoogdieren begint het endometrium pas dikker te worden als ze zwanger worden, waardoor ze geen menstruatie hebben. Maar bij mensen, bijna alle primaten zoals apen, gorilla’s, chimpansees, en sommige vleermuizen en muizen, wordt het endometrium elke cyclus dikker. Wordt het niet gebruikt door een embryo, dan wordt het afgestoten.
Volgens de “kritische baarmoeder”-theorie maakt dit systeem het gemakkelijker voor het lichaam van de moeder om een eicel met een genetische afwijking af te stoten—een die niet goed tot ontwikkeling zou komen. Bij primaten gebeurt dit bij wel 70% van de 300 – 400.000 eicellen die je bij de puberteit hebt.
Hoe ziet het eruit?
Een volledige cyclus kan overal tussen 25 en 38 dagen duren, maar de bloeding zelf duurt meestal slechts 3 tot 7 dagen. Het kan even duren voordat je lichaam aan deze verandering gewend is en een vast patroon ontwikkelt. De eerste maanden, en soms zelfs jaren, zal je menstruatie waarschijnlijk onregelmatig zijn in lengte en hoeveelheid.
Meestal verdelen we de menstruatiecyclus in vier fasen, te beginnen bij de menstruatie zelf. Daarna volgt de folliculaire fase, wanneer een nieuw groepje eicellen zich voorbereidt op de volgende eisprong; gevolgd door ovulatie, wanneer meestal één eicel vrijkomt in de baarmoeder; en tot slot de luteale fase, waarin het lichaam zich voorbereidt om opnieuw te beginnen. Elke fase wordt gekenmerkt door hormonale schommelingen die invloed kunnen hebben op je stemming, energieniveau, slaap en meer.
Ook al lijkt het soms meer, je verliest slechts tussen de 15 en 90 ml (ongeveer 1 tot 6 eetlepels) bloed tijdens al je menstruatiedagen samen. De zwaarste dagen zijn meestal de eerste twee of drie, daarna wordt het meestal lichter en houd je misschien alleen wat spotting over op de laatste dag.
Wat zijn de tekens dat je eerste menstruatie eraan komt?
Niemand kan precies voorspellen wanneer je eerste menstruatie zal beginnen, maar de veranderingen in je lichaam zullen laten merken wanneer het dichtbij is.
Je krijgt je eerste menstruatie wanneer andere processen van de puberteit al zijn gestart: je lichaam is groot genoeg om veranderingen in hersenen en hormonen te activeren, je hypofyse begint meer oestrogeen te produceren, wat weer leidt tot het ontstaan van secundaire geslachtskenmerken—de uiterlijke kenmerken die bepalen hoe wij als vrouw of man gezien worden.
Genetica
Dochters krijgen vaak menarche rond dezelfde leeftijd als hun biologische moeder. Vraag je moeder of zij nog weet hoe oud ze was toen ze haar eerste menstruatie kreeg.
Borsten
Het eerste zichtbare teken van puberteit bij meisjes is groei van de borsten. Dit gebeurt 2 à 3 jaar voor de menarche. De tepels worden gevoeliger en kunnen soms pijnlijk aanvoelen, en je kunt kleine, opstaande bobbeltjes in het tepelhof krijgen. Dit zijn talgkliertjes die je tepels gezond en gehydrateerd houden.
Schaamhaar
Opeens zie je haartjes verschijnen in je oksels en rond je schaamstreek. In het begin zijn ze zacht en dun, maar na verloop van tijd worden ze dikker. Dit betekent meestal dat je menarche binnen een jaar of twee te verwachten is.
Pukkeltjes
De hormonale storm van de puberteit kan ervoor zorgen dat je meer zweet en talg aanmaakt. Talg is een vettige, wasachtige substantie die je huid en haar beschermt, maar te veel talg kan je poriën verstoppen, puistjes veroorzaken en je huid en haar vetter maken. Je zweetklieren gaan ook harder werken, waardoor je misschien vaker wilt douchen en interesse krijgt in deodorant.
Heupen
Samen met grotere borsten, worden je heupen en dijen voller en je buik wordt zachter en rekt uit doordat je baarmoeder en eierstokken zich ontwikkelen voor hun reproductieve functie.
Afvloeiing
De vagina is een prachtig, zelfreinigend deel van je lichaam. Naarmate je menarche nadert, merk je misschien dat je ondergoed soms een beetje vochtig aanvoelt, maar niet door urine. Wat is er aan de hand?
Vaginale afscheiding is één van de belangrijkste signalen dat je menstruatie waarschijnlijk binnen het jaar komt. Vaginale afscheiding is een doorzichtige of witte vloeistof die je ineens in je ondergoed opmerkt. Dit is normaal, gezond en belangrijk.
Een gezonde vagina maakt vocht en slijm aan uit de baarmoederhals en kleine kliertjes in de vaginawand die reinigen, smeren en beschermen. Dit vocht is licht zuur en ondersteunt de vaginale microflora, oftewel 'goede' bacteriën en micro-organismen die je vagina en voortplantingsorganen beschermen tegen infecties. Het zure vocht kan soms je ondergoed verkleuren of gelige vlekken achterlaten. Al dit soort dingen zijn volledig normaal.
Voorbereid zijn wanneer het begint
Zodra je begint met menstrueren, zal je eraan moeten wennen om elke maand met het bloed om te gaan. Het is heel normaal om verrast te worden dat je menstruatie weer begonnen is (en net geen menstruatieproducten bij te hebben als het gebeurt).
Na een tijdje ga je de tekenen herkennen van de luteale fase, en weet je dat je menstruatie er weer aan komt. Iedereen is een beetje anders, maar ergens tussen twee weken en een paar dagen voor de volgende menstruatie ervaren veel meiden:
- dat ze vermoeider zijn dan normaal
- krampen in de onderbuik
- puistjes
- stemmingswisselingen
- lage rugpijn
- hoofdpijn
- spotting (druppelbloedingen)
- opgeblazen gevoel of constipatie
Als je deze symptomen ervaart, zijn dit een paar manieren om je voor te bereiden:
- Houd menstruatieproducten bij je. Of je nu naar school gaat of thuis bent, goed om altijd een noodgeval-setje bij te hebben.
- Praat met iemand die je vertrouwt, zodat je je meer op je gemak voelt met je lichaam en weet dat je altijd om hulp mag vragen en je kunt voorbereiden.
- Zoek manieren om pijn te beheersen die bij jou passen. Menstruatie kan krampen veroorzaken. Praat met een vertrouwde volwassene of je huisarts over pijnstillers die je op voorraad kunt houden voor noodgevallen. Je kunt de pijn ook verminderen met een kruik of warme kompressen.
- Houd je symptomen bij. Een menstruatie-tracker is niet alleen handig als je al ongesteld bent geweest. Je kunt WomanLog gebruiken om je symptomen bij te houden en patronen te herkennen. Zo weet je beter wanneer de grote dag eraan komt.
Menstruatie hygiëne
Menstruaties kunnen rommelig zijn, maar je raakt er snel aan gewend hoe je je voorbereidt. Goede hygiëne is extra belangrijk wanneer je bloedt. Je voortplantingsorganen zijn gevoeliger voor infecties, en bloed biedt een goede omgeving voor bacteriegroei.
Om infecties en sterke geuren te voorkomen, kies je de menstruatieproducten waar jij je prettig bij voelt en wissel je ze regelmatig. Hoe vaak verschilt per product.
Er zijn veel opties:
Wegwerpmaandverband
Wegwerpverband is er in verschillende maten en diktes. Haal ze uit het zakje, trek de beschermlaag eraf, en plak het plakkende deel in je onderbroek. De meeste verbanden hebben vleugels die je om de zijkanten van je onderbroek vouwt. Zo blijft het verband op zijn plaats en heb je minder last van doorlekken, vooral 's nachts. Verschoon wegwerpverband elke 4 tot 6 uur of wanneer nodig.
Wasbaar maandverband
Dit werkt ongeveer hetzelfde, maar in plaats van ze weg te gooien kun je ze met de hand of in de wasmachine wassen en opnieuw dragen.
Tampons
Tampons zijn katoenen staafjes die je in je vagina inbrengt om het bloed op te nemen. Net als maandverband zijn ze er in verschillende maten en absorptievermogen. Pak een tampon uit en breng hem met je wijsvinger in. Sommige tampons hebben een plastic inbrenghuls.
Je moet de tampon diep genoeg inbrengen zodat je hem niet voelt zitten. Voelt het ongemakkelijk, dan zit hij misschien niet diep genoeg of is het niet de juiste maat.
In tegenstelling tot maandverband draag je tampons inwendig, dus zie of voel je geen uitstulping in je onderbroek. Ze zijn erg handig als je wilt zwemmen.
Vervang je tampon elke 4 à 6 uur, of eerder als hij vol voelt. Om te verwijderen trek je voorzichtig aan het katoenen touwtje. Ontspan je bekkenbodemspieren of pers lichtjes als dat helpt.
Gebruik tampons alleen overdag, want te lang dragen (bijvoorbeeld een hele nacht) kan bacteriën laten ophopen en het risico op het Toxisch Shock Syndroom verhogen—een zeldzame maar mogelijk ernstige aandoening.
Menstruatiecup
Een menstruatiecup werkt een beetje als een tampon, maar vangt het bloed op in plaats van het te absorberen. Kook je cup voor en laat afkoelen. Vouw hem dubbel en breng hem in met je wijsvinger. Je hoort de cup niet te voelen. Als dat wel zo is, zit hij niet diep genoeg of heb je misschien een andere maat nodig. Voor jonge meisjes wordt vaak de kleinste maat aanbevolen, maar het hangt af van je anatomie.
Leeg je cup elke 12 uur, maar soms merk je in de eerste dagen dat hij eerder vol raakt—dat is normaal. Bij verwijderen ga je in een comfortabele houding zitten, hurken of zet één been op het toilet, pak het steeltje vast en trek voorzichtig. Knijp eventueel het onderste deel samen zodat er lucht bij komt en het vacuüm loslaat. Maak je geen zorgen, de eerste keer is uitdagend, het is een kwestie van oefenen.
Menstruatie-ondergoed
Menstruatie-ondergoed ziet eruit als gewoon ondergoed, maar heeft een speciale absorberende laag die vocht opneemt en lekjes voorkomt, tot 8-12 uur. Ze kunnen meestal in de wasmachine en gaan tot een jaar mee. Handig en duurzaam dus! Nadelen zijn dat ze vrij duur zijn, en je meerdere broeken per cyclus nodig hebt. Bovendien kwam het bekende merk Thinx in 2023 in opspraak door het gebruik van PFAS—per- en polyfluoralkylstoffen.
Deze chemicaliën maken het ondergoed waterafstotend zodat het bloed opneemt maar je huid droog blijft. Ze kunnen echter de hormoonhuishouding verstoren en bijdragen aan gezondheidsproblemen. Zoek dus naar organisch menstruatie-ondergoed zonder PFAS!
Inlegkruisjes
Inlegkruisjes zijn bedoeld om vaginale afscheiding op te vangen, niet menstruatiebloed. Je kunt ze wel dragen als extra bescherming bij spotting voor of na de menstruatie.
Onthoud:
- Was je handen voor en na het verwisselen van je menstruatieproducten.
- Gooi wegwerpproducten bij het afval of in de aparte bak als die aanwezig is.
- Douche of baad regelmatig om je fris te voelen en bacteriegroei te voorkomen.
Wat als ik doorlek?
Doorlekken is volkomen normaal en overkomt bijna alle vrouwen, zelfs na jaren menstruatie. Maak je er niet te druk om en schaam je niet. Zo kun je een doorlek-ongeluk in het openbaar aanpakken als een pro:
- Blijf rustig, er is niets om je voor te schamen. Zoek het dichtstbijzijnde toilet om je te verschonen of schoon te maken.
- Wees voorbereid. Als je menstruatie eraan komt, neem dan wat extra producten mee.
- Mocht je niets bij je hebben, vraag gerust een andere vrouw of zij een tampon of maandverband voor je heeft. Ze heeft het zelf waarschijnlijk ook meegemaakt en helpt je graag.
- Dubbel op. Gebruik bijvoorbeeld een cup of tampon mét maandverband of menstruatie-ondergoed, zeker als je langere tijd niet bij een toilet kunt.
- Kies op je zwaarste dagen voor donkere kleding. Op zwarte jeans of shortjes zie je lekken bijna niet.
- Spoel bloedvlekken zo snel mogelijk uit met koud water en zeep om vlekken te voorkomen.
- Lukt het niet meteen schoon te maken, knoop gerust een vest of jas om je middel.
Hoe vertel ik het mijn ouders?
Praten met iemand die hetzelfde meemaakte is heel helpend. Veel mensen delen graag hun ervaring en tips tegen krampen en PMS, of helpen je aan producten.
Praat met iemand bij wie je je veilig voelt. Als het niet je moeder of vader is, misschien je zus, beste vriendin of een leerkracht. De helft van de wereldbevolking maakt het mee.
Je kunt het gesprek opstarten door te vragen naar hun ervaring, of gewoon zeggen wat je nodig hebt, zoals: “Hoi, ik heb net voor het eerst mijn menstruatie. Wil je me helpen met producten?”
Tot slot
Je voorbereiden op je eerste menstruatie kan eng lijken. Zelfs na jaren menstrueren kun je nog verrast worden. Maar het is helemaal natuurlijk. Wat telt, is dat je je voorbereid voelt en toestaat dat je comfortabel wordt met hoe je lichaam verandert.
Download WomanLog nu:
