Dlaczego jestem taka emocjonalna podczas okresu?
Faza przedmiesiączkowa i menstruacja często niosą ze sobą niepożądane skutki emocjonalne. Rozmawianie o emocjach w kontekście cyklu miesiączkowego nie jest proste – nadal jesteśmy zawstydzane i ignorowane za wyrażanie uczuć, co sprawia, że łatwiej bagatelizować lub pomijać realne doświadczenia kobiet. Zmiany emocjonalne w trakcie cyklu są zupełnie normalne – do pewnego momentu – dlatego przyjrzyjmy się, co naprawdę dzieje się w PMS i innych fazach cyklu.
Od dojrzewania aż po menopauzę, wahania hormonalne wywołują cykliczne zmiany nastroju u kobiet na całym świecie. Każda z nas jest jednak inna, a emocje towarzyszą nam przez całe życie w obliczu codziennych wyzwań. Bycie emocjonalną nie oznacza słabości, ale nie powinnaś też biernie akceptować obniżonego nastroju, jeśli przeszkadza Ci on w codziennym życiu.
Dlaczego jestem tak emocjonalna podczas okresu?
Czy to hormony? Zrozumienie cyklu miesiączkowego
Hormony mają ogromny wpływ na zmiany psychiczne i fizyczne, które odczuwasz podczas cyklu – szczególnie w dniach poprzedzających okres i na samym początku menstruacji. Dwa hormony najodpowiedzialniejsze za emocje, zmiany nastroju oraz objawy PMS to estrogen i progesteron.
Estrogen zwiększa się w pierwszej połowie cyklu, osiąga szczyt tuż przed owulacją, a potem gwałtownie spada – wtedy zazwyczaj czujesz się najlepiej. Progesteron rośnie i spada na zasadzie łagodnej krzywej w drugiej połowie cyklu. Te dwa hormony i ich wahania sterują cyklem rozrodczym kobiety, powodując również zmienność reakcji emocjonalnych.
Wyższy poziom estrogenu, szczególnie w fazie pęcherzykowej, często wiąże się ze wzrostem energii i bardziej pozytywnym nastrojem. Gdy estrogen jest na szczycie (około owulacji), możesz być bardziej towarzyska, odporniejsza psychicznie i łatwiej radzić sobie z trudnymi sytuacjami.
Progesteron to podstawowy „hormon ciążowy”, który przygotowuje błonę śluzową macicy na przyjęcie komórki jajowej i sprzyja zagnieżdżeniu. Ma właściwości uspokajające, dlatego możesz czuć się bardziej zrelaksowana w fazie lutealnej (drugiej połowie cyklu) – tuż przed PMS i miesiączką.
Gdy nie dojdzie do ciąży, błona śluzowa macicy zostaje wydalona, a poziom progesteronu spada. Jeśli zapłodniona komórka jajowa się zagnieździ, poziom progesteronu rośnie dalej, wspierając ciążę.
Wahania poziomu progesteronu, szczególnie gwałtowne spadki, mogą przyczyniać się do rozdrażnienia. Większość kobiet widzi różnicę między fazami cyklu – czy to przez objawy PMS, czy po prostu ogólne samopoczucie. Szczególnie trudne jest to dla tych z nas, które mają silne objawy PMS związane np. z pogłębieniem wcześniej istniejących dolegliwości, zespołem PMDD lub innymi schorzeniami.
Pory roku
Zmiany hormonalne między fazami cyklu można porównać do pór roku w naturze: miesiączka to Zima – wszystko dzieje się wolniej, potrzebujesz więcej odpoczynku; owulacja to Lato – czujesz się najbardziej optymistycznie i masz największą odporność psychiczną.
Ważne, by rozpoznać, jak konkretna faza cyklu wpływa właśnie na Twój organizm – wtedy łatwiej przygotować się na określone dni w cyklu.
Czy to dyskomfort fizyczny?
Oprócz zmian hormonalnych, na obciążenie emocjonalne podczas miesiączki wpływają też fizyczne objawy: skurcze, wzdęcia, tkliwość piersi, zachcianki czy bóle głowy.
Kto z nas jest w najlepszej formie, zmagając się z bólem brzucha, zmęczeniem czy przeciekaniem? Możesz mieć wspaniały dzień nawet podczas okresu, ale nie miej wyrzutów sumienia, gdy czasem czujesz się gorzej. To nie czyni Cię mniej wartościową – przeciwnie, te objawy są dobrą motywacją, by być dla siebie bardziej wyrozumiałą.
Czy to aspekty społeczne?
Nasze emocje są też bezpośrednio kształtowane przez relacje z innymi. Czy masz wokół siebie zaufane osoby? Czy czujesz się bezpieczna? Radzenie sobie z interakcjami społecznymi podczas silnych objawów PMS lub menstruacji bywa stresujące i może prowadzić do poczucia osamotnienia. Dlaczego założyłam te spodnie? Czy mogę pływać podczas okresu? Od kogo mogę pożyczyć tampon?
Kobiety, które nie mają bezpiecznego i przystępnego dostępu do środków higieny intymnej, doświadczają tzw. ubóstwa menstruacyjnego. To sprawia, że menstruacja jest bardzo trudna, a nawet upokarzająca. Jeśli przez okres musisz opuszczać szkołę czy pracę – łatwo wtedy o stres, niepokój i złe samopoczucie. Gdy dodatkowo doświadczasz depresji z innych powodów, objawy PMS mogą jeszcze bardziej pogarszać twój dobrostan.
Czy to neuroprzekaźniki?
Seksualne hormony kobiece wpływają także na nasze „hormony szczęścia” – neurotransmitery takie jak serotonina (reguluje nastrój, sen i apetyt), dopamina (odpowiada za uczucie przyjemności i satysfakcji), endorfiny (łagodzą ból i poprawiają nastrój) oraz GABA (wycisza układ nerwowy i reguluje nastrój). Twój poziom serotoniny może też być zaburzony przez wahania hormonów płciowych oraz inne objawy PMS.
Czy płakanie podczas okresu jest normalne?
W pewnym stopniu – tak, to całkowicie normalne. Płacz to naturalna i powszechna reakcja na różne bodźce i doświadczenia. Jest ważnym elementem samoregulacji: łzy emocjonalne zawierają wysoki poziom hormonów stresu, więc płacząc, pomagamy sobie uporać się z napięciem. Podobnie jak przeklinanie, płacz może również ułatwić radzenie sobie z bólem.
Nie ma nic złego w tym, że jesteś emocjonalna w dowolnym momencie cyklu – to normalny objaw prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jeśli jednak doświadczasz ciężkiej depresji lub niekontrolowanych wahań nastroju, może to oznaczać poważniejsze problemy zdrowotne.
Spróbuj nie roztrząsać nieprzyjemnych tematów, by nie pogarszać samopoczucia; pamiętaj jednak, że Twoje emocje są ważne – nawet jeśli bywa, że wyolbrzymiamy pewne rzeczy. Tak, lęk i mózg mogą sprawiać, że wszystko wydaje się gorsze niż jest, ale masz prawo przeżywać wydarzenia na swój sposób.
Poczucie smutku lub rozdrażnienia bywa sygnałem, że coś wymaga uwagi i czasem są ku temu słuszne powody.
Płacz i wahania nastroju
Wiemy, że poziom estrogenu bardzo różni się u poszczególnych kobiet w ciągu cyklu, ale występują też istotne różnice pomiędzy kobietami będącymi w tych samych fazach. Choć poziom hormonów można dokładnie zbadać, nie da się tym samym przewidzieć wrażliwości emocjonalnej – mimo że hormony pozostają istotnym czynnikiem.
Wiele kobiet z PMS lub PMDD (przedmiesiączkowe zaburzenie dysforyczne) ma „prawidłowe” poziomy estrogenu – problem często tkwi w tym, jak hormon oddziałuje z innymi procesami w organizmie. Niektóre kobiety mają silne emocje i wahania nastroju przy wyższym poziomie estrogenu, a wiele czuje większą stabilizację emocjonalną po menopauzie, kiedy poziom estrogenów jest już niski.
Niektóre z nas odczuwają depresję, drażliwość, złość lub lęk, gdy progesteron wzrasta, innym bardziej szkodzi jego gwałtowny spadek, tzw. „odstawienie progesteronu”. Depresja poporodowa, okołomenopauzalna i pomenopauzalna to schorzenia dotyczące wyłącznie kobiet, co wskazuje na ogromną rolę hormonów płciowych.
Skonsultuj się z lekarzem, jeśli Twoje objawy nastroju są szczególnie silne.
Inne czynniki
Inne objawy fizyczne i emocjonalne
Zmiany hormonalne to nie jedyne, co wpływa na ciało i mózg podczas miesiączki. Skurcze i wzdęcia realnie wpływają na organizm, więc mogą pogarszać nastrój. Ból w ciele nigdy nie jest czymś miłym, więc nie musisz godzić się na bóle głowy, wzdęcia czy inne objawy tylko dlatego, że masz okres.
Stres, styl życia i dieta
Życie nie staje w miejscu podczas okresu – a codzienne stresy nie znikają. Obniżone hormony w dniach, gdy już czujesz się gorzej, mogą nasilać objawy, utrudniając radzenie sobie z problemami.
Niektóre leki hormonalne, np. antykoncepcja, mogą tłumaczyć wahania nastroju lub ich brak (co też nie zawsze bywa idealne). Skonsultuj się z lekarzem, by omówić dawki lub ewentualne zmiany w antykoncepcji, które poprawiłyby Twój komfort.
Przedmiesiączkowe zaburzenie dysforyczne
Przedmiesiączkowe zaburzenie dysforyczne (PMDD) to ciężka odmiana zespołu napięcia przedmiesiączkowego, która dotyczy niewielkiego procenta kobiet. PMDD objawia się silnymi zaburzeniami nastroju i dojmującymi dolegliwościami fizycznymi w fazie lutealnej, zazwyczaj w ciągu tygodnia-dwóch przed miesiączką. Objawy PMDD są znacznie poważniejsze niż w PMS, znacząco utrudniają codzienne funkcjonowanie i nie powinny być bagatelizowane.
PMDD dotyka około 3–8% kobiet na całym świecie, czyli mniej więcej 1 na 20 kobiet. To nie jest duży odsetek, ale nadal dość częste schorzenie. Objawy pojawiają się zazwyczaj w połowie dwudziestki, a czasem nasilają się w okolicach menopauzy.
Jak radzić sobie z wahaniami emocjonalnymi?
Zmiany emocjonalne związane z menstruacją nie zawsze oznaczają problem zdrowotny. Wiele kobiet miewa wahania nastroju lub nadwrażliwość, które nie zaburzają jakości życia. Niemniej jednak nasze emocje oddają stan zdrowia ogólnego, więc wszystko, co robimy dla ciała i zdrowia – poprawia nasz nastrój.
Zacznij od zaspokajania własnych potrzeb i dostosowywania się do aktualnej fazy cyklu na ile to możliwe. Czy śpisz wystarczająco długo? Czy ćwiczysz, rozciągasz ciało, pijesz dużo wody i chodzisz na spacery? Czy odżywiasz się zdrowo i różnorodnie?
Samoopieka jest szczególnie ważna w tym czasie miesiąca. Unikaj słonych przekąsek (ograniczają wzdęcia), wybieraj łagodny ruch i dobre nawyki snu – dbaj o siebie najlepiej, jak potrafisz. Naprawdę na to zasługujesz!
Pomocne strategie samopielęgnacji to m.in.:
- Pij dużo wody
- Stosuj ciepły termofor na brzuch i plecy
- Jedz pożywne, pełnowartościowe posiłki
- Dbaj o odpowiednią ilość snu
- Ćwicz delikatnie, nie forsuj organizmu
- Ogranicz kawę i alkohol
- Rozpoznawaj swoje wahania nastroju i miej pod ręką „ratunkowy zestaw”: ulubiona muzyka, serial, wygodne buty na spacer, cokolwiek poprawia Ci samopoczucie.
Jeśli podstawowe czynności samopielęgnacyjne nie przynoszą ulgi lub Twoje objawy uniemożliwiają podstawową samoopiekę – być może dzieje się coś więcej.
Podsumowanie
Kiedyś kobiety zmagające się z silnymi zaburzeniami emocjonalnymi diagnozowano jako „histerię” i nierzadko zamykano, bo nikt nie rozumiał źródła ich cierpienia. Niestety, bywa, że również dziś lekarze bagatelizują skargi kobiet, choć można byłoby skutecznie im pomóc. Objawy PMS mogą być bardzo zróżnicowane, ale długotrwałe cierpienie nie jest ani normalne, ani akceptowalne.
Jeśli doświadczasz zmian emocjonalnych lub zachowania, które pogarszają jakość życia podczas cyklu – poszukaj wsparcia, które pozwoli Ci się poczuć lepiej. Żadna z nas nie zasługuje na cierpienie. Okazjonalne obniżenie nastroju jest jednak zupełnie normalne – istnieje wiele sposobów, by sobie pomóc.
Pobierz WomanLog już teraz:
