Προεμμηνορροϊκή Δυσφορική Διαταραχή: Κατανοώντας την PMDD
Καθώς τα επίπεδα ορμονών αρχίζουν να πέφτουν μετά την ωορρηξία, οι περισσότερες γυναίκες βιώνουν κάποιες αλλαγές στη φυσική και ψυχική τους κατάσταση, όπως ευαισθησία στο στήθος, φούσκωμα ή κυκλοθυμία. Αυτά τα συμπτώματα συχνά συνδέονται με το Προεμμηνορροϊκό Σύνδρομο ή PMS. Για εκείνες που πάσχουν από Προεμμηνορροϊκή Δυσφορική Διαταραχή ή PMDD, τα συμπτώματα—ιδίως τα συναισθηματικά—είναι εμφανώς πιο έντονα.
Μια μεγάλη ποικιλία δυσάρεστων συμπτωμάτων μπορεί να εμφανιστεί στη προεμμηνορροϊκή φάση του κύκλου σας, δηλαδή 1–2 εβδομάδες πριν ξεκινήσει η περίοδός σας. Η μείωση των επιπέδων οιστρογόνων και προγεστερόνης προκαλεί αναπόφευκτα κάποιες αλλαγές στο σώμα σας· ανάλογα με τον δικό σας οργανισμό, τα συμπτώματα μπορεί να είναι ενοχλητικά, εξαντλητικά ή ακόμα και μη λειτουργικά. Ωστόσο, πλέον δεν θεωρούμε ότι η σοβαρή μορφή του PMS είναι αναπόφευκτο κομμάτι της εμμηνόρροιας.
Η δυσφορία που σχετίζεται με το PMS, μαζί με το «σκοτεινό μυστήριο» της περιόδου, αποτελούν από τους συχνότερους λόγους που η εμμηνόρροια παραμένει ακανθώδες θέμα και ακόμη ταμπού σε πολλά μέρη του κόσμου. Οι απεικονίσεις γυναικών που υποφέρουν από πόνο, έντονες εναλλαγές διάθεσης και περίεργες λιγούρες ενισχύουν στερεότυπα που κάνουν την εμμηνόρροια να φαίνεται μυστηριώδης και τρομακτική, και τις εμμηνορροούσες γυναίκες κάτι προς αποφυγή.
Αν και κάποια δυσφορία αποτελεί, δυστυχώς, φυσιολογική εμπειρία, η σύγχρονη ιατρική αναγνωρίζει ότι ο έντονος πόνος, οι διαταραχές διάθεσης και άλλα συμπτώματα που επηρεάζουν τη φυσιολογική λειτουργία δεν είναι συνηθισμένες παραλλαγές και δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται ως τέτοιες.
Περίπου το 3–8% των γυναικών παγκοσμίως, δηλαδή περίπου 1 στις 20, θεωρείται ότι πάσχουν από Προεμμηνορροϊκή Δυσφορική Διαταραχή. Τα συμπτώματα της PMDD εμφανίζονται συνήθως στις γυναίκες στη μέση της τρίτης δεκαετίας τους και μερικές φορές γίνονται εντονότερα πλησιάζοντας την εμμηνόπαυση.
Αυτό που κάνει τη διάγνωση και τη θεραπεία της PMDD απαιτητική είναι ο κυρίως συναισθηματικός της χαρακτήρας. Τα πιο συχνά συμπτώματα είναι:
- Έντονη καταθλιπτική διάθεση
- Ασταθή συναισθήματα
- Σοβαρό άγχος και ευερεθιστότητα
- Θυμός
- Δυσκολία συγκέντρωσης και άλλα γνωστικά προβλήματα
- Διαταραχές ύπνου
- Κόπωση ή έντονη έλλειψη ενέργειας
- Αλλαγές στην όρεξη, επεισόδια υπερφαγίας
- Έντονα σωματικά συμπτώματα
Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να φαίνονται αθώα. Άλλωστε, σχεδόν όλοι βιώνουμε κάποια από αυτά περιστασιακά, ακόμα και χωρίς έμμηνο κύκλο. Όμως μην ξεγελιέστε. Εάν κάποιο από αυτά εμφανίζεται χρόνια, μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρή αναπηρία.
Για να διαγνωστεί κάποια με PMDD, θα πρέπει τουλάχιστον πέντε από αυτά τα συμπτώματα να είναι παρόντα και να επαναλαμβάνονται στη προεμμηνορροϊκή φάση του κύκλου, να επηρεάζουν την ικανότητά σας να λειτουργείτε κοινωνικά και να εμφανίζονται ανεξάρτητα από εξωτερικές συνθήκες.
Τι προκαλεί την PMDD;
Δεν υπάρχει σαφής απάντηση. Ο έμμηνος κύκλος επηρεάζει ολόκληρο το σώμα καθώς κάποιες ορμόνες, όπως η οξυτοκίνη, μεταβάλλονται από πολύ χαμηλά σε πολύ υψηλά επίπεδα και ξαναπέφτουν. Οι ορμόνες που συνδέονται με τη διάθεση, όπως η σεροτονίνη, η ντοπαμίνη και οι ενδορφίνες, μπορεί να παρουσιάζουν επίσης σημαντικές διακυμάνσεις καθώς μια γυναίκα περνά από τις διαφορετικές φάσεις του κύκλου. Επειδή κάθε οργανισμός είναι μοναδικός λόγω γενετικής και περιβάλλοντος, το σώμα σας μπορεί να είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο στις αλλαγές συγκεκριμένων ορμονών ή στις αλληλεπιδράσεις τους.
Εάν εσείς ή κάποιο μέλος της οικογένειάς σας έχετε βιώσει αγχώδεις διαταραχές, κατάθλιψη (συμπεριλαμβανομένης της επιλόχειας κατάθλιψης) ή σχετικές ψυχικές δυσκολίες, έχετε αυξημένες πιθανότητες να αναπτύξετε PMDD.
Συνήθειες που εξαντλούν αντί να ενισχύουν το σώμα, όπως το κάπνισμα και η κατανάλωση αλκοόλ, μπορούν επίσης να συμβάλλουν στην PMDD. Κάποιες έρευνες αναφέρουν την χαμηλή κοινωνικοοικονομική κατάσταση ως παράγοντα κινδύνου, με τις γυναίκες που αντιμετωπίζουν κοινωνικές ή οικονομικές δυσκολίες να είναι πιο πιθανό να βιώσουν επιπλέον προκλήσεις όπως μακρά ωράρια εργασίας, κακή διατροφή, εξάρτηση, υπερβολικό στρες και άλλους παράγοντες που επιβαρύνουν το σώμα και επηρεάζουν τη λειτουργία του ενδοκρινικού συστήματος, το οποίο ρυθμίζει τον εμμηνορροϊκό κύκλο.
Ο κοινωνικός παράγοντας
Εφόσον πολλά από τα συμπτώματα σχετίζονται με την ψυχολογική υγεία και η βαρύτητά τους καθορίζεται από υποκειμενικούς δείκτες όπως το «αν μπορείτε να λειτουργείτε κοινωνικά», προκύπτουν ερωτήματα για το τι σημαίνει πραγματικά αυτό. Η κοινωνικοποίηση και η αντίληψη των άλλων για τις γυναίκες αναμφισβήτητα συμμετέχει στη διαμόρφωση συμπεριφορών.
Για να αισθάνεστε καλά με τον εαυτό σας, είναι σημαντικό να αναγνωρίζετε και να σέβεστε τα σήματα που στέλνει το σώμα σας. Οι κράμπες περιόδου, οι αυξομειώσεις στη θερμοκρασία σώματος, οι μεταπτώσεις διάθεσης και άλλα συμπτώματα του κύκλου μπορεί να είναι έντονα, και το σώμα σας θα εκτιμήσει αν του δώσετε λίγο χρόνο να ανακάμψει. Αν το περιβάλλον σας απορρίπτει τη φαινομενική «αδυναμία», μπορεί να δεχθείτε κριτική ακόμα και αν αναφέρετε απλά προεμμηνορροϊκά συμπτώματα. Καθεμία μας πρέπει να βρει ισορροπία ανάμεσα στο να λέει την αλήθεια της στο σπίτι ή στη δουλειά και να αποφεύγει να μοιράζεται περισσότερα από όσα θα γίνουν κατανοητά.
Όλο και περισσότερες γυναίκες παγκοσμίως «αγκαλιάζουν τον έμμηνο κύκλο» σε όλες τις φάσεις του για να ζουν σε μεγαλύτερη αρμονία με τις μεταβαλλόμενες ανάγκες και δυνατότητες του σώματος τους. Για όσες πάσχουν από PMDD, αυτό είναι σαφώς μεγαλύτερη πρόκληση.
Αν βιώνετε έντονα συμπτώματα PMS ή έχετε διαγνωστεί με PMDD, το να αγκαλιάσετε κάτι είναι πολύ δύσκολο. Τα συμπτώματα των διαταραχών του κύκλου, όπως έντονες κράμπες, μεταπτώσεις διάθεσης και δυσκολία συγκέντρωσης, είναι απόλυτα πραγματικά, μπορούν να επηρεάσουν όλες τις πτυχές της ζωής και να οδηγήσουν σε επικίνδυνες επιπλοκές αν αγνοηθούν.
Η PMDD δυσχεραίνει τις διαπροσωπικές σχέσεις και τις καθημερινές δραστηριότητες. Το να καταβάλετε προσπάθεια συνήθως δεν αρκεί ώστε να ξεπεράσετε μια διαταραχή που επηρεάζει το συναίσθημα και θολώνει τις σκέψεις σας.
Όταν βιώνετε σοβαρές διακυμάνσεις διάθεσης, αποφύγετε να δίνετε σημασία σε παρορμήσεις αλλά μην αγνοείτε ή καταπιέζετε τα συναισθήματά σας. Οι εμπειρίες σας είναι έγκυρες ακόμη κι αν αντιμετωπίζετε το επιπλέον βάρος της PMDD.
Για να διαχωρίσετε μια «φυσιολογική» συναισθηματική αντίδραση από συμπεριφορά που επηρεάζεται από την PMDD, είναι σημαντικό να κάνετε συνειδητές ενέργειες ώστε να πάρετε απόσταση. Μια θεραπεύτρια μπορεί να σας βοηθήσει να κατανοήσετε τον τρόπο που επικοινωνείτε και να οργανώνετε την ημέρα σας ώστε να συναναστρέφεστε θετικά με τους άλλους και με τον εαυτό σας.
Επιλογές θεραπείας για την PMDD
Η PMDD δεν μπορεί πάντα να θεραπευτεί, καθώς υπάρχουν ακόμη πολλά που δεν γνωρίζουμε, ωστόσο μπορεί να διαχειριστεί με επιτυχία. Κάποιες μη φαρμακευτικές μέθοδοι περιλαμβάνουν:
Τεχνικές χαλάρωσης και διαχείρισης άγχους όπως ο διαλογισμός, οι αναπνευστικές ασκήσεις, η ενσυνειδητότητα ή το ημερολόγιο σκέψεων. Ενώ μπορεί να φαίνονται ανώφελες όταν τα συμπτώματα είναι έντονα, πραγματικά μπορούν να βελτιώσουν σημαντικά τη ψυχική σας υγεία.
Πρακτικές φροντίδας εαυτού όπως το ζεστό μπάνιο, η χαλαρωτική μουσική, το μασάζ ή ο βελονισμός και το αυτομασάζ, μπορούν να συμβάλουν σημαντικά στην εσωτερική σας γαλήνη. Βρείτε τρόπους να στηρίξετε το σώμα σας όσο αντιμετωπίζει δυσκολίες.
Το να είστε ήπιες με το σώμα σας σημαίνει και να επιλέγετε έναν υγιεινό τρόπο ζωής:
- Καταναλώνετε τρόφιμα με σύνθετους υδατάνθρακες, επαρκή πρωτεΐνη και μικροθρεπτικά συστατικά
- Μειώστε το αλκοόλ και άλλες τοξικές ουσίες
- Ασκήστε τακτικά
- Διατηρήστε υγιές πρόγραμμα ύπνου
- Επιλέξτε ρουτίνες που απλοποιούν τη ζωή σας
Ιατρικές θεραπείες για τα συμπτώματα της PMDD περιλαμβάνουν:
Αναλγητικά και αντιφλεγμονώδη χωρίς συνταγή που βοηθούν στη διαχείριση των κράμπων και του σωματικού πόνου. Ακόμα κι αν ο πόνος εμφανίζεται συχνά, δεν πρέπει να παραμείνει ανεξέλεγκτος για μεγάλο διάστημα, καθώς πάντα βλάπτει το σώμα, ιδιαίτερα μακροχρόνια.
Αντικαταθλιπτικά συνταγογραφούνται συχνά για να αντιμετωπίσουν την κατάθλιψη και το άγχος που σχετίζονται με την PMDD. Λόγω της συσχέτισης της PMDD με τις μη φυσιολογικές μεταβολές της σεροτονίνης, χορηγούνται συχνά εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs) για να ενισχύσουν τη διάθεση και να μειώσουν τα σχετικά συμπτώματα.
Γνωσιακή συμπεριφορική θεραπεία και άλλες μορφές ψυχοθεραπείας μπορούν να βοηθήσουν στη διαχείριση των ψυχολογικών συμπτωμάτων και να προσφέρουν τρόπους ελέγχου τους.
Ορμονικά αντισυλληπτικά και άλλες θεραπείες που καταστέλλουν την ωορρηξία βοηθούν επίσης στη μείωση των αρνητικών συμπτωμάτων της PMDD.
Θα χρειαστείτε στήριξη για να διαχειριστείτε με επιτυχία την κατάστασή σας. Μιλήστε για τα συμπτώματά σας με την παθολόγο, τη γυναικολόγο και άλλες ειδικές που σας παρακολουθούν, ώστε να βρείτε θεραπεία προσαρμοσμένη στα δικά σας συμπτώματα.
Αντιμετωπίζοντας μια περίπλοκη, χρόνια κατάσταση όπως η PMDD, εξετάστε αν τα συμπτώματα σας αποτελούν μέρος της συνολικής σας υγείας και ευημερίας. Φροντίστε για ενημερωμένες αιματολογικές εξετάσεις και ερευνήστε πιθανά συνοδά νοσήματα που μπορεί να εξηγούν τις σοβαρές μεταπτώσεις διάθεσης, όπως παθήσεις θυρεοειδούς ή κατάθλιψη.
Το σώμα μας είναι πολύπλοκος οργανισμός, με πολλές ξεχωριστές και αλληλεξαρτώμενες βιολογικές διεργασίες ταυτόχρονα. Δώστε σημασία στα σήματα του σώματός σας και ζητήστε βοήθεια όταν τα πράγματα μοιάζουν να βγαίνουν εκτός ελέγχου.
Μπορείτε να παρακολουθείτε την περίοδο σας με το WomanLog. Κατεβάστε το WomanLog τώρα:
