Twoja pierwsza miesiączka: Jak się przygotować
Kiedy dostanę pierwszą miesiączkę? Jakie są tego objawy? Skąd będę wiedzieć? Czy mam odpowiedni wiek? Te pytania są ważne, a odpowiedzi pomogą Ci przygotować się do miesiączki. W tym artykule dowiesz się, dlaczego miesiączka w ogóle się pojawia, jak się przygotować do pierwszej menstruacji oraz jak rozmawiać o tym z rodzicami.
Nasze ciała zmieniają się, gdy przechodzimy z dzieciństwa w okres dojrzewania, czasem w zaskakujący i nieoczekiwany sposób. Te zmiany to pokwitanie, trudny czas dla każdej z nas na swój sposób. Nasze ciała zmieniają się, myślenie się zmienia, relacje również. Zbliżając się do dorosłości, czasem trudno jest zrozumieć i zaakceptować nowe ciało i emocje.
Dla dziewcząt ważnym krokiem tego przejścia jest pierwsza miesiączka, czyli menarche. To może być ekscytujący krok w stronę dorosłości, ale również może budzić dezorientację i strach.
Chociaż każda kobieta doświadcza miesiączki, to genetyka, dieta i styl życia, wybory antykoncepcyjne, ciąże i inne wydarzenia reprodukcyjne wpływają na Twój indywidualny cykl menstruacyjny.
Czym jest cykl menstruacyjny?
Cykl menstruacyjny to seria zmian hormonalnych, których kobiety w wieku rozrodczym doświadczają co miesiąc (lub prawie co miesiąc). Zaczyna się w wieku nastoletnim, a kończy menopauzą, kiedy cykle ustają. Przeciętnie to około 450 cykli, czyli około 35 lat menstruacji.
Kiedy zaczyna się cykl menstruacyjny?
Dokładny moment pojawienia się pierwszej miesiączki zależy od genetyki i środowiska, zwłaszcza od diety i odżywiania. Obecnie w krajach zachodnich zwykle pojawia się ona w wieku około 12 lub 13 lat, ale wszystko pomiędzy 9 a 14 rokiem życia jest uznawane za „normalne”.
Trzysta lat temu w Europie dziewczynki zwykle dostawały pierwszą miesiączkę między 14 a 17 rokiem życia. Z biegiem czasu ten moment następuje coraz wcześniej – jedna z teorii mówi, że to efekt lepszego odżywiania.
Po co to wszystko?
Główną funkcją cyklu menstruacyjnego jest przygotowanie macicy na przyjęcie zapłodnionej komórki jajowej i dostarczenie zarodkowi składników odżywczych aż do momentu, gdy łożysko przejmie tę rolę.
Błona śluzowa macicy, czyli endometrium, rozwija się co miesiąc. Jeśli nie zajdziesz w ciążę, endometrium zostaje wydalone z organizmu wraz ze świeżą i skrzepłą krwią jako miesiączka. To „jakby co miesiąc porządnie wysprzątać swój pokój dla gościa, który może nigdy się nie zjawi”.
U większości innych ssaków endometrium zaczyna się rozrastać dopiero po zapłodnieniu, więc nie muszą miesiączkować. U ludzi, innych naczelnych takich jak małpy, goryle, szympansy, a także niektórych nietoperzy i myszy, endometrium pogrubia się podczas każdego cyklu. Jeśli nie zostanie wykorzystane przez zarodek, jest wydalane z organizmu.
Zgodnie z „teorią wybrednej macicy”, taki mechanizm ułatwia ciału matki pozbycie się komórki jajowej z wadą genetyczną — takiej, która i tak nie mogłaby się rozwinąć. U naczelnych może to dotyczyć nawet 70% z ok. 300–400 000 komórek jajowych, z którymi dziewczyna zaczyna dojrzewanie.
Jak to wygląda?
Cały cykl może trwać od 25 do 38 dni, ale krwawienie zwykle trwa tylko 3 do 7 dni. Twoje ciało może potrzebować czasu, by się przyzwyczaić i wypracować regularność. W pierwszych miesiącach, a czasem nawet latach, miesiączka może być nieregularna pod względem długości i obfitości.
Zazwyczaj cykl dzieli się na cztery fazy, zaczynając od miesiączki. Następnie jest faza pęcherzykowa, kiedy dojrzewają kolejne komórki jajowe; po niej owulacja, gdy zazwyczaj jedna komórka jajowa jest uwalniana do macicy w celu ewentualnego zapłodnienia; i na koniec faza lutealna, gdy ciało się przeprogramowuje, by znów zacząć od nowa. Każda faza charakteryzuje się innymi zmianami hormonalnymi wpływającymi na nastrój, energię, sen i nie tylko.
Chociaż może się wydawać, że krwi jest więcej, faktycznie tracisz od 15 do 90 ml (czyli od 1 do 6 łyżek stołowych) podczas okresu. Najwięcej krwawisz w pierwsze dwa–trzy dni, później wypływ zwykle słabnie, czasami pod koniec zostaje tylko plamienie.
Jakie są objawy nadchodzącej pierwszej miesiączki?
Nikt nie umie przewidzieć dokładnie, kiedy pojawi się pierwsza miesiączka, ale towarzyszące zmiany w ciele powiedzą Ci, że zbliża się jej czas.
Pierwsza miesiączka pojawia się wtedy, gdy nastąpiły inne procesy dojrzewania: ciało urosło na tyle, aby uruchomić zmiany w mózgu i układzie hormonalnym, przysadka zaczyna produkować więcej estrogenu, który stymuluje rozwój drugorzędowych cech płciowych — tych fizycznych cech, po których widać, że jesteś dziewczyną lub chłopakiem.
Genetyka
Córki często zaczynają miesiączkować w podobnym wieku jak ich biologiczne matki. Zapytaj mamę, czy pamięta, ile miała lat, gdy dostała pierwszą miesiączkę.
Piersi
Pierwszym widocznym objawem dojrzewania u dziewcząt jest rozwój piersi. Zwykle dzieje się to 2–3 lata przed menarche. Brodawki stają się bardziej wrażliwe i czasem bolesne, mogą pojawić się małe wypukłości na otoczce — to gruczoły łojowe chroniące i nawilżające sutki.
Włosy łonowe
Pewnego dnia zauważysz, że w pachach i okolicach intymnych pojawia się owłosienie. Na początku będzie delikatne i rzadkie, z czasem stanie się grubsze. To zwykle sygnał, że menarche nadejdzie w ciągu roku lub dwóch.
Trądzik
Koktajl hormonalny okresu dojrzewania może na jakiś czas zwiększyć produkcję potu i sebum. Sebum to woskowata, tłusta substancja, której ciało potrzebuje, by chronić i nawilżać skórę i skórę głowy, ale jego nadmiar może zapychać pory, powodować trądzik oraz sprawić, że skóra i włosy wydają się bardziej tłuste. Gruczoły potowe również pracują intensywniej, więc będziesz chciała kąpać się częściej i zainteresować się dezodorantami.
Biodra
Wraz z większymi piersiami wypełniają się także biodra i uda, brzuch staje się bardziej miękki i rozciągnięty, gdy macica i jajniki rozwijają się, aby w przyszłości mogły spełnić swoją funkcję.
Upławy
Pochwa to piękna, samooczyszczająca się część ciała. Gdy nadchodzi menarche, możesz zauważyć, że bielizna czasem jest wilgotna, ale nie od moczu. O co chodzi?
Upławy to jeden z głównych sygnałów, że pierwsza miesiączka pojawi się najprawdopodobniej w ciągu roku. Upławy to przezroczysty lub białawy płyn, który zaczynasz zauważać na bieliźnie. To zupełnie normalne, zdrowe i ważne.
Zdrowa pochwa wydziela płyn i śluz z szyjki macicy oraz drobnych gruczołów w ścianach pochwy, które oczyszczają, nawilżają i chronią. Ten płyn jest też lekko kwaśny i wspiera mikroflorę pochwy, „dobre” bakterie i mikroorganizmy, które chronią pochwę oraz narządy płciowe przed infekcjami. Możliwe, że kwaśny płyn zbieli bieliznę lub pozostawi żółtawe ślady. Wszystko to jest całkowicie normalne.
Jak się przygotować, gdy już się zacznie
Kiedy zaczniesz miesiączkować, będziesz musiała przyzwyczaić się do radzenia sobie z krwawieniem co miesiąc. Bardzo często zdarza się, że niespodziewanie zaczyna się okres (i akurat nie masz przy sobie żadnych podpasek czy tamponów).
Z czasem zaczniesz zauważać objawy wskazujące, że jesteś w fazie lutealnej cyklu i wkrótce znowu pojawi się miesiączka. Każda z nas doświadcza tego trochę inaczej, ale zwykle od dwóch tygodni do kilku dni przed następnym okresem wiele dziewczyn zauważa:
- uczucie większego zmęczenia niż zwykle
- skurcze w podbrzuszu
- trądzik
- wahania nastroju
- bóle krzyża
- bóle głowy
- plamienia
- wzdęcia lub zaparcia
Jeśli zauważysz te objawy, możesz się przygotować na kilka sposobów:
- Zawsze miej ze sobą produkty do higieny podczas miesiączki. Niezależnie czy idziesz do szkoły, czy zostajesz w domu, dobrze mieć mały zapas w razie potrzeby.
- Porozmawiaj z zaufaną osobą, by poczuć się pewniej ze swoim ciałem i wiedzieć, że możesz bezpiecznie poprosić o pomoc lub radę.
- Znajdź sposoby na łagodzenie bólu, które działają u Ciebie. Okres potrafi powodować skurcze. Aby zapobiegać nagłym bólom, porozmawiaj z dorosłą osobą lub lekarzem o zestawie leków przeciwbólowych na wszelki wypadek. Gdy zacznie się okres, możesz łagodzić ból także termoforem lub ciepłym kompresem.
- Obserwuj swoje objawy. Aplikacja do śledzenia okresu nie jest tylko dla tych, które już mają menstruację. Możesz używać trackera jak WomanLog, by zapisywać objawy i zauważać powtarzające się wzorce, które pomogą Ci przygotować się na ten ważny dzień.
Higiena podczas miesiączki
Okres może być nieco nieporządny, ale szybko nauczysz się, jak się przygotować. Dobra higiena jest szczególnie ważna w trakcie krwawienia. Narządy rozrodcze są wtedy bardziej podatne na infekcje, a krew opuszczająca ciało to świetne środowisko dla bakterii.
Aby uniknąć infekcji i nieprzyjemnych zapachów, wybierz produkty, które są dla Ciebie najwygodniejsze i wymieniaj je regularnie. Jak często – zależy od wybranego produktu.
Masz do wyboru wiele opcji:
Podpaski jednorazowe
Podpaski jednorazowe są w różnych rozmiarach i chłonnościach. Wyjmij z opakowania, zerwij zabezpieczenie i dociśnij lepką stroną do bielizny. Większość podpasek ma skrzydełka, które zawijasz wokół bielizny — to trzyma podpaskę na miejscu i zapobiega przeciekaniu, zwłaszcza nocą. Podpaskę zmieniaj co 4–6 godzin lub częściej, jeśli potrzeba.
Podpaski wielorazowe
Działają w zasadzie tak samo, ale zamiast je wyrzucać — pierzesz ręcznie lub w pralce i używasz ponownie.
Tampony
Tampony to cylindryczne bawełniane wkładki, które wkładasz do pochwy, by wchłonęły krew. Są w różnych rozmiarach i chłonnościach. Wystarczy wyjąć z opakowania i wsunąć palcem wskazującym. Niektóre tampony mają plastikowy aplikator, który pomaga w aplikacji.
Wsuwaj go wystarczająco głęboko, aby nic nie czuć. Jeśli tampon Cię uwiera, może być za płytko lub w złym rozmiarze.
W przeciwieństwie do podpasek, tampony nosi się wewnątrz, więc nie wystają przez bieliznę i są dobrą opcją na basen.
Tampon wymieniaj co 4–6 godzin lub gdy zrobi się śliski. Żeby wyjąć, znajdź bawełniany sznureczek i delikatnie pociągnij. Możesz rozluźnić mięśnie lub lekko „naprężyć” mięśnie brzucha.
Nie używaj tamponu na noc, bo noszony za długo sprzyja namnażaniu bakterii i zwiększa ryzyko zespołu wstrząsu toksycznego — rzadkiego, ale potencjalnie śmiertelnego powikłania.
Kubeczek menstruacyjny
Kubeczek menstruacyjny działa podobnie jak tampon, ale zamiast wchłaniać krew — zbiera ją w środku. Przed użyciem należy wygotować kubeczek przez kilka minut i poczekać aż ostygnie. Następnie złóż go na pół i, używając palca wskazującego, włóż do pochwy. Nie powinnaś czuć kubeczka — jeśli czujesz, może być za płytko lub to zły rozmiar. Młode osoby poleca się zwykle najmniejszy rozmiar, ale wszystko zależy od budowy ciała.
Kubeczek wymieniaj co 12 godzin, ale możesz zauważyć, że w pierwszych dniach okresu pojawia się przeciek wcześniej — to normalne. Przy wyjmowaniu przyjmij wygodną pozycję: siedząc, kucając lub z jedną nogą na toalecie, chwyć końcówkę wystającą z pochwy i delikatnie pociągnij albo złap dół kubeczka palcami i lekko ściśnij, by puściła próżnia. Nie martw się, za pierwszym razem to wyzwanie, ale wyrobisz sobie wprawę.
Majtki menstruacyjne
Majtki menstruacyjne wyglądają jak zwykłe, ale mają wszytą chłonną warstwę, która dobrze wchłania wydzielinę i zabezpiecza przed przeciekaniem przez 8 do 12 godzin. Zazwyczaj można je prać w pralce i służą nawet przez rok. To wygodny i ekologiczny sposób na okres, ale ma swoje minusy. Takie majtki są dość drogie i trzeba mieć kilka par na jedno krwawienie. Dodatkowo w 2023 roku popularna marka Thinx miała proces za stosowanie PFAS, czyli związków per- i polifluoroalkilowych.
To substancje chemiczne o właściwościach hydrofobowych, które sprawiają, że majtki pochłaniają krew, a skóra pozostaje sucha. Jednak mogą zaburzać gospodarkę hormonalną i przyczyniać się do innych problemów zdrowotnych. Dlatego szukaj majtek menstruacyjnych bez PFAS – najlepiej organicznych!
Wkładki higieniczne
Wkładki stosuje się do pochłaniania wydzieliny z pochwy, a nie krwi menstruacyjnej. Ale możesz ich używać w ramach dodatkowej ochrony, gdy masz plamienia przed lub po głównych dniach miesiączki.
Pamiętaj:
- Myj ręce przed i po zmianie produktu.
- Produkty jednorazowe wyrzucaj do kosza lub specjalnego pojemnika.
- Kąp się lub bierz prysznic regularnie, by zachować świeżość i zapobiegać namnażaniu bakterii.
Co jeśli okres przecieknie?
Przecieki podczas okresu są całkowicie normalne i zdarzają się praktycznie każdej kobiecie, nawet po latach miesiączkowania. Nie stresuj się i nie wstydź. Oto jak najlepiej poradzić sobie z przeciekiem w miejscu publicznym:
- Zachowaj spokój, nie ma się czego wstydzić. Poszukaj najbliższej toalety, żeby się umyć lub przebrać.
- Bądź przygotowana. Jeśli spodziewasz się okresu, noś przy sobie zapasowe podpaski, tampony czy inny ulubiony produkt.
- Gdy nie masz przy sobie niczego, poproś inną kobietę — na pewno zrozumie sytuację i chętnie pomoże.
- Połącz różne produkty. Na dłuższe wyjścia połącz np. kubeczek lub tampon z podpaską lub majtkami menstruacyjnymi.
- Wybieraj ciemniejsze ubrania na pierwsze, najbardziej obfite dni — na czarnych spodniach plamy zauważą tylko nieliczni.
- Plamy z krwi spłucz zimną wodą i mydłem tak szybko, jak możesz, by nie dopuścić do powstania trwałej plamy.
- Jeśli nie możesz się od razu przebrać, przewiąż kurtkę lub sweter wokół bioder, by zakryć plamę.
Jak powiedzieć rodzicom?
Rozmowa z kimś, kto to przechodził, może być naprawdę pomocna. Wiele osób chętnie podzieli się swoimi doświadczeniami, podpowie, jak radzić sobie ze skurczami i PMS, czy podsunie, co kupić na pierwszą miesiączkę.
Zacznij od osoby, z którą czujesz się komfortowo. Jeśli nie mama lub tata, może siostra, przyjaciółka albo nauczycielka. Połowa świata przez to przechodzi!
Możesz zacząć rozmowę, pytając o ich doświadczenia. Albo po prostu powiedz, czego potrzebujesz: „Hej, właśnie dostałam pierwszą miesiączkę. Pomożesz mi zaopatrzyć się w potrzebne rzeczy?”
Na zakończenie
Przygotowanie do pierwszej miesiączki może być stresujące. Nawet po latach okres potrafi zaskoczyć. Ale to zupełnie naturalne. Najważniejsze jest, byś czuła się przygotowana i pozwoliła sobie na odnalezienie się w tym, jak zmienia się Twoje ciało.
Pobierz aplikację WomanLog już teraz:
